İtalya’da Konut ve Yaşam tarzı
İtalyanlar şehirlerde aileler genellikle kiralık apartman dairelerinde, banliyö, kasaba ve köylerde ise kendi evlerinde yaşamaktadır. İnsanların şehir merkezinde bir daire satın alması kolay olmayıp, aileler yıllarca para biriktirdikten sonra ancak ev sahibi olabilmektedir ki üç odalı veya daha büyük evler nadir olup, ortalama dairelerin boyutları oldukça ufaktır. İtalyanlar evlerinin içini dekore ederken masraftan kaçınmamakta, rustik tarzı mobilyalar kullanabilmekte, banyo ve mutfaklarını kaliteli mermer ve seramiklerle döşemektedir.
İtalya’da çamaşır makinesi mutfakta değil banyoda bulunmaktadır. İtalya’da 5 yıldan az kalmayı düşünenler için ev kiralamak, satın almaktan daha ekonomik olacaktır. Kiralanan ev mobilyasız (ammobiliato) veya mobilyalı (ammobiliato) olabilir. İtalya’da ev kiralamak veya satın almak için en kötü zaman İtalyanların tatilden döndüğü ve yeni bir ev aradığı Eylül/Ekim aylarıdır.
Ayrıca Oku: İtalyanlar ve İtalya
İtalya’da Kalmak için gerekli izinler
Yasa gereği, İtalya’da üç günden fazla kalan AB üyesi olmayan kişilerin polise kayıt yaptırması gerekmekte olup, eğer bir otelde kalıyorsanız, otel yönetimi bunu sizin için otomatik olarak yapacaktır. Bununla birlikte eğer bir arkadaşlarınızla kalıyorsanız, yerel Emniyet Müdürlüğü (Questura), polis karakolu (commissariato di polizia) ya da Jandarma Karakolu (Stazione dei Carabinieri) bulup, gitmeniz gerekir. İtalya’da bürokrasi bazen can sıkıcı olabileceğinden İtalyancanıza güvenmiyorsanız İtalyan bir arkadaşınızı yanınıza almanız faydalı olacaktır. Eğer AB vatandaşı değilseniz ve 90 günden fazla kalmaya niyetliyseniz bu sefer İtalya’ya geldiğinizden itibaren en geç 8 gün içerisinde dış departman (Ufficio Stranieri) veya Emniyet Müdürlüğü’nden (Questura) üzerinde resmi damga (bollo) bulunan permesso adı verilen izin belgesini almanız gerekir.
İtalya’da İkamet Etmek
İtalya’ya herhangi bir süre için yerleşiyorsanız, bir ikametgâh sertifikası (certificato di residenza) ve bir vergi kodu (codice fiscale) sahibi olmanız gerekmektedir. Araba satın alırken, eve telefon veya doğal gaz bağlatırken, banka hesabı açtırırken bu iki belgeye de ihtiyacınız olacaktır. İkametgâh belgesi almak için izin belgeniz (permesso di soggiorno) ve kimliğinzle Sicil Dairesi’ne (Ufficio Anagrafe) gidip kayıt yaptırmalısınız. Codes fiscale almak için ise pasaportunuzu eyalet vergi dairesi olan Ufficio Imposte Dirette‘ye götürmelisiniz.
İtalya’da Dolaşmak
Avrupa standartlarına göre İtalya’nın toplu taşıma sistemi gayet makul fiyatlara yolcu taşımaktadır. İtalya’da hem kamu hem de özel bir ulaşım sistemi olup, ilki metropoller arasında ikincisi ise kasaba ve köylerde yerel olarak faaliyet göstermektedir. İtalya’da yüksek hızlı tren sistemi (frecciarossa) biletlerinizi önceden internet yoluyla (trenitalia.com) temin edebilir ve devlet demiryollarını (ferrovia statale) kullanarak neredeyse tüm İtalya’yı baştanbaşa dolaşabilirsiniz. Fransa’nın TGV’sine eşdeğer birinci sınıf bir yüksek hızlı tren servisi ETR 450 Pendolino ile Roma’dan Milano’ya hatta Puglia’ya dek gidebilir ayrıca Eurostar Italia’yı da kullanabilirsiniz. Espresso ve diretto trenler sadece ana istasyonlarda dururken yerel trenler tüm istasyonlarda durmaktadır. Tren biletinizi önceden değil de trende satın alırsanız 20 € fazladan ödersiniz. İtalya’da trene binmeden önce tren biletinizi istasyondaki bir makineye okutarak “doğrulamak” (convalidare il biglietto) zorundasınız ki eğer bunu gerçekleştirmeden trende kontrolöre yakalanırsanız ağır para cezası ödemek zorunda kalırsınız.
İtalya’da Otobüse Binmek
İtalya’da otobüs veya tramvaya giriş (salita) yazılı kapıdan binmeli, çıkış (uscita) yazılı orta kapıdan inmelisiniz. Otobüse bindiğinizde biletinizi sarı veya turuncu makineye bastırarak doğrulamanız gerekmektedir. İtalya’da çocuklar ve gençlerin otobüste yaşlılara yer vermesi adetten değildir. Kalabalık otobüslerde yankesicilere dikkat etmeli ve cüzdanınızı iyi saklamalısınız. Kalabalık bir otobüste “Permesso!” (Afedersiniz) ve Scendo! (Çekilin) ifadelerini kullanmanız gerekebilir.
Ayrıca Oku: İtalya’da Araba Kullanmak
İtalya’da Alışveriş
İtalyanlar yiyeceklerini günlük ve taze almayı dolayısıyla market yerine pazara gitmeyi tercih ederler ki süpermarketler (supermercato) Türkiye, İngiltere ve ABD kadar yaygın bulunmamakta ve alışveriş pazarının ancak %6’sını oluşturmaktadır. Coop Italia, Carrefour, Interdis, Conad ve SPAR İtalya’da sıkça rastlanılan belli başlı marketlerdir. Marketlerde plastik torbalar ücret karşılığı satıldığından müşterilerin markete giderken kendi alışveriş torbalarını götürmesi sık rastlanılan bir durumdur. Küçük yerel mağazalarda İngilizce bilen birilerini bulmak zor olsa da uluslararası mağazalarda yabancı müşterilere hitap edebilecek satıcılar bulmak daha kolaydır. İtalya’da saldi adı verilen indirimli satışlar kışın Ocak ayında yazın ise Temmuz ve Ağustos aylarında gerçekleşmektedir. İtalya’da mağazalar normal olarak sabah 8: 30’dan itibaren açılmakta, akşam 6:00, 7:00 veya 8:00 saatleri arasında kapanmakta, öğleden sonra 1:00 arasında öğlen tatili amacıyla kapanmaktadır.
İtalya’da sabit pazarların yanı sıra haftanın belli günleri kurulan sokak pazarları da bulunmakta pazarlarda taze gıda ürünlerinin yanı sıra kıyafet ve çeşitli imalat ürünleri de temin edilebilmektedir. İtalya’da moda endüstrisinin merkezi Milano olmakla birlikte ülkenin her yerinde dünyaca ünlü markaları topluca biraya getiren çok sayıda outlet bulunmaktadır.
Ayrıca Bkz. İtalya Alışveriş Rehberi, İtalya Outletleri
İtalya’da Eğitim
İtalya’da okullar Eylül ayından Haziran ayına kadar devam etmekte olup, eğitim sistemi devlet tarafından desteklenmekte ayrıca özel okullar ulusal müfredatı takip etmektedir. İtalya’da eğitim erkek yaşta başlamakta çocuk önce anaokuluna (scuola dell’infanzia), 6-11 yaşları arasında ilkokula (scuola primaria), 11-14 yaşları arasında ortaokula (scuola media) giderek zorunlu eğitimlerini tamamlamaktadır. 14-18 yaşları arasında çocuklar eğitimlerini klasik lise (liceo classico), fen lisesi (liceo scientifico), dilbilim lisesi (liceo linguistico), teknik lise (liceo tecnico) veya ticaret lisesinde (istituto commerciale) tamamlayabilir. Sanat eğitimi düşünenler ise sanat lisesi (liceo artistico), Sanat Enstitüsü (istituto d’arte), Konservatuar (conservatorio) , Dans akademisi ( accademia di danza) veya Drama Akademisi’nde (accademia drammatica) okuyabilirler. Öğretmen olmak isteyenler istituto magistrale veya scuola magistrale‘ye gidebilirler. Öğrenciler 18 yaşına geldiklerinde maturità sınavına girerek üniversiteye dolayısıyla lisans derecesi (diploma di laurea) elde etme hakkı kazanırlar.
Ayrıca Oku: İtalya Hakkında Genel Bilgiler
Ayrıca Bkz. İtalya Akademileri
İtalyan medyası
İtalyanların Amerikalılar veya Kuzey Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında gazete okuma konusunda pek hevesli olmadıkları söylenebilir. İtalya’nın en çok satan gazeteleri Roma’da yayınlanan ve politik çizgisi merkez solda yer alan Repubblica, Milano’da yayınlanan merkez sağ eğilimli Corriere della Sera, komünist çizgideki L’Unità gibi ulusal agzeteler ile La Nazione (Floransa), La Stampa (Torino), Il Tempo ve Il Messaggero (Roma), Il Secolo X1X (Cenova), ve La Sicilia (Catania) gibi bölgesel gazetelerdir. L’Espresso en önemli haber dergisi Corriere dello Sport ve La Gazzetta dello Sport önemli spor gazeteleri, Oggi ve (Bugün) ve Gente (İnsanlar) gibi magazin dergilerde çok satmaktadır.
İtalya’da Telefon Kullanmak
Pek çok ülkede alan kodları sıfır (0) ile başlar ve yurt dışından arama yaptığınızda sıfırı çıkarırsınız ama İtalya’da böyle yapılmaz (0)’I kullanmanız gerekir. Yani İtalya’da İtalya içinde bir numarayı ararken 00 39 (0) yazdıktan sonra yerel numarayı tuşlamalısınız. Eğer (0) tuşlamayı unutursanız İtalyanca otomatik bir mesaj size hatanızı anlatacaktır. İtalyanca, telefona cevap vermek için ‘“Pronto ”kelimesi kullanılmaktadır. İtalya’da sokak telefonlarını kullanmak için tabacchi adı evrilen sigara satılan dükkânlardan bri telefon kartı (carta, scheda veya tessera telefonica) satın almalısınız. İtalya’nın genel acil durum numarası 113 olup, yerel operatörler sadece İtalyanca konuştuklarından İngilizce hizmete 170 çevrilerek ulaşılabilir.
İtalyan Posta Servisi
İtalyan Posta idaresi PT (Poste e Telecomunicazioni) % 75’İ devlete ait bir şirket olmasına karşın bizzat İtalyanlar tarafından güvenilir bulunmamakta bu yüzden özel kurye servisi tercih edilmektedir. İtalya’dan postaya verilen mektup veya posta kartı İtalya içine ortalama 3-7 gün, Avrupa ülkelerine 10, Kuzey Amerika’ya havayolu ile 7 günde, Avustralya ve Yeni Zelanda’ya 2 haftada ulaşmaktadır. İtalya içinde önemli bir belge göndereceğiniz zaman Posta prioritaria ertesi gün teslimat garantisi vermektedir. İtalyan adreslerinde beş basamaklı bir posta kodu veya CAP (codice di avviamento postale) bulunmakta olup, adres bölümüne bunu mutlaka yazmalısınız. Ayrıca İtalya’da mektubu göndereceğiniz kişinin soyadını adından önce yazmayı unutmamalısınız.
İtalya’da Askerlik Hizmeti
İtalyan erkekleri için zorunlu askerlik hizmeti 2004 yılında sona ermiştir. Kadınlar ise 2000’den beri jandarma (carabinieri) ve orduda görev yapabilmektedir.
İtalya’da Para ve Bankacılık Sistemi
İtalyan lireti 2002’de yürürlükten kalkmış olup, Avrupa Birliği üyesi olan İtalya’nın para birimi o tarihten itibaren Euro (€) olmuştur. İtalya’da nakit para kullanımı büyük şehirlerde bile yaygın olup, yabancılar küçük kasaba ve köylerdeki dükkân ve restoranlarda kredi kartı ile harcama yapmakta zorlanabilirler. Bu yüzden turistlerin hem nakit hem de kredi kartı ile dolaşması ve pasaportunu sürekli yanında taşıması akıllıca olacaktır. İtalya’da Mastercard, Visa ve Carta Si kabul edilen kredi kartlarıdır.
Bankalar ve döviz bürolarından kendi para biriminizi euroya çevirmek ve ATM’lerden CIRRUS ve NYCE gibi ağlar vasıtasıyla komisyon karşılığı nakit para çekmek mümkündür. Bankacılık saatleri şehre göre değişmekle birlikte genel olarak sabah 8:30 ile öğleden sonra 1:00 ve 3.00’den akşam saat 4.00’a kadar bir saat daha açıktırlar. Bankalar Cumartesi, Pazar ve resmi tatil günleri, de kapalıdır. İtalya’da
İtalya’da banka Hesabı açmak
İtalya’da uzun süre kalmayı planlıyorsanız bir banka hesabı açmanız faydalı olacaktır. Bununla birlikte bankaların çoğu ancak ikametgâh belgesine (certificato di residenza) sahip olmaları durumunda yabancıların hesap açmasına izin vermektedir ki ayrıca geçerli bir pasaport ve İtalya’daki adresinize dair telefon veya elektrik faturası, kira sözleşmesi gibi bir kanıt da gerekecektir. Eğer kendi ülkenizde önceden Banca di Roma gibi uluslararası bir bankada hesap açtırmışsanız işiniz daha kolay olacaktır.
İtalya’da Sağlık
Akdeniz diyeti ile beslenip bolca kırmızı şarap, zeytinyağı tüketen İtalyanlar İtalyan mutfağı sayesinde Avrupa’nın en sağlıklı ve en uzun ömürlü arasında yer almaktadır. BM rakamlarına göre, İtalyan erkekleri 76, İtalyan kadınları ise 82 yaşına dek yaşamaktaysa da Gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) sadece % 6’sı sağlık hizmetlerine ayrılmakta olup ayrıca Güney İtalya’da hastane kalitesinin Kuzey İtalya’ya oranla daha düşük olduğunu söylemek gerekir. Hemen hepsi İngilizce konuşabilen İtalyan doktorlar çok iyi eğitim görmekte olup, ülkede doktor başına 160 hasta düşmektedir. İtalya’nın 1978 yılında kurulan servizio sanitario nazionale veya SSN adıyla bilinen ulusal sağlık hizmeti olmakla birlikte zengin İtalyanlar ayrıca özel sağlık sigortası yaptırmaktadır. İtalyan vatandaşları hasta olduklarında bir aile hekimine (medico generico) veya kliniğe (azienda sanità locale veya ASL) başvurmakta durumu acilse yerel bir hastanenin (ospedale) acil servisine (pronto soccorso) gitmektedir. İtalya’da hastane işareti mavi arka plan üzerine beyaz bir H harfi ile sembolize edilmektedir. Hastanelerde tedavi edilmeden önce ödeme yapılması gerektiğinden yabancıların özel sağlık sigortalarını yanlarında bulundurmaları akıllıca olacaktır. İtalya’da doktorlardan farklı olarak kişi başına düşen dişhekimi sayısı azdır, tedavi ücretleri yüksektir ve tümünün İngilizce konuştuğunu söylemek zordur.
İtalya’da Yemek ve İçmek
İtalyanlar için yemeklerin gerek yapımı gerekse yenilmesi ibadet ciddiyetiyle ve büyük bir zevkle gerçekleştirilmektedir ki lezzetli yemekler yenilirken yedikçe acıktırıyor anlamında “l’appetito vien mangiando” sözü sarfedilir. İtalya’nın 20 bölgesinin tümü de farklı lezzet ve tariflere sahip yerel mutfaklarıyla övünmektedir. İtalya’da kahvaltı (prima colazione) normalde sabah 8:00 civarında olup, sert kahve eşliğinde kruvasan, kurabiye veya kek gibi tatlılardan oluşacak denli basittir. Günün ana yemeği genellikle öğleyin (pranzo), saat 01:00 ile 02:00 arasında başlayıp 1-3 saat sürebilmektedir. Akşam yemeği (cena) genellikle 8:00 civarı olmakla birlikte 10:00 gibi geç bir saate de kayabilmekte eğer ağır bir öğlen yemeği yenilmişse hafif atıştırmalıklardan oluşmakta veya öğlen yemeğinden artanlar tüketilmektedir. İtalyanlar arasında su ve şarap yanına ekmek servis edilmekte olup, İtalyanca’da “Şerefe” kelimesinin karşılığı “Salute”dur. Gerçek bir İtalyan yemeği antipasto adıyla bilinen daha çok soğuk et ve marine sebzelerden oluşan atıştırmalıklar ile başlamaktadır ki en sevilen antipasti çeşitleri parma jambonu ve kavundur. Başlangıç yemeği (primo piatto), genellikle makarna, rissotto veya sebze çorbası (minestra), ana yemek ise (Secondi piatti) tabak yanında (contorno) haşlanmış sebze ve patates ile birlikte sunulan balık veya et yemeğidir. Lasagne dışındaki tüm makarna çeşitleri primo piatto olup ana yemek olarak tüketilmezler ama porsiyonu size çok geliyorsa yarım porsiyon (mezza porzione) olarak sipariş verebilirsiniz. Yemek sırasında şarap, yemek sonunda tatlı (dölce) ve kahve içmek adettendir. Yemek sırasında size sunulan musluk suyu (acqua semplice) ücretsiz, doğal kaynak suyu (acqua naturale), maden suyu (acqua minerale) ve hafif gazlı su (acqua frizzante) ise ücretlidir. Katma değer vergisi (İtalyanca IVA) hesaba dâhil olup ayrıca %12 civarında ekmek ve masa ücreti (pane e coperto) veya servis (servizio) alınmaktadır. Kuzey Avrupa ülkelerinin aksine garsonlara birkaç euro bahşiş bırakmak adettendir. Hesabı ödediğiniz zaman makbuz (scontrino) aldığınıza emin olun çünkü İtalya’da sadece makbuz vermemek değil almamak da suçtur ve 1 şişe suyu bile makbuz almadan satın alır ve yakalanırsanız para cezası ödersiniz.
Ayrıca Oku: İtalya’da Yemek Yerken Dikkat Etmeniz Gereken Şeyler
İtalya’da İçki İçme
İtalya’da yemeklerden önce bir aperitif (aperitivo) içmek yaygın bir adet olup, genellikle verdicchio veya prosecco gibi beyaz bir şarap veya spumante (köpüklü şarap) tercih edilmektedir. Beyaz şarap (vino bianco) veya kırmızı şarap (vino rosso) ise seçtiğiniz yemeğe eşlik edilmesi için şişe (bottiglia), sürahi (sürahi), çeyrek litre (quartino), yarım litre (mezzo litro) veya litre (litro) ile sipariş edilmektedir. Yemek sırasıdna kaliteli bir markanın pahalı ürümnü yerine pek çok İtalyan yerel ev şarabı (vino della casa) siparişi vermekte, sonrasında ise hazım (digestivo) için grappa (İtalyan rakısı) veya amaro likörü istemektedir. İtalyanlar diğer Latin ülkelerinde olduğu gibi yemekle hafif içkiler içmeyi severler ve Kuzeylilerin sarhoş eden ağır içkilerinden uzak dururlar. İtalya şarapları ile ünlü olmasına rağmen, Moretti, Frost ve Peroni gibi yerel bira markaları, spina (fıçı), piccola (20 cl), media (40 cl) ve grande (66 cl) formlarında satılmaktadır.
İtalya’da Alkollü İçecekler Hakkında Bilgi |
| İtalyan Şarapları Sözlüğü |
İtalyan Kahvesi
İtalyan kahve kültürü oldukça gelişmiş hatta dünya çapında egemen olmuştur. Kanuna göre İtalya’daki bar veya kafeler satın aldığınız kahveden bağımsız olarak size bir bardak su ikram etmek zorundadır. Espresso (siyah kahve), doppio espresso (iki kat espresso), Caffè lungo (espressodan daha zayıf siyah kahve), Caffè corretto (içine grappa kraıştırılmış espresso), Caffè macchiato (az sütlü siyah kahve), Caffelatte (bol sütlü büyük bardak kahve), Cappuccino (bol sütlü, köpüklü ve üzerinde çikolata parçacıkları olan kahve) ve benzerleri İtalyanların dünya mutfak kültürüne kattığı terimlerdir.
Ayrıca Oku: İtalyan Kahve Çeşitleri ve İtalyanca kahve terimleri sözlüğü
Ayrıca Bkz. Dünyanın en iyi kahve içilecek yerleri, kahvesiyle ünlü şehirler