Makale: Özhan Öztürk
ARES (Αρης) Yunan Mitolojisinde Zeus ve Hera’nın zırh, miğfer giyip, mızrak, kılıç ve kalkanla donanmış uzun boylu, yakışıklı ama gaddar tabiatlı oğlu olarak tasvir edilen savaş tanrısının adıdır (Homeros İlyada v. 893; Hesiod Theogony 921; Apollodorus. i. 3. 1).
Ares Kimdir?
Savaş tanrısı Ares’in iki kızkardeşi vardır:
Eileithyia (Εἰλείθυια) – Yunan doğum ve ebelik tanrıçası.
Hebe (Ἥβη)– Gençlik tanrıçası.
Savaş tanrısı Ares’in üvey kardeşleri
Athena (Αθηνη) – Bilgelik, zanaat ve savaş tanrıçası.
Apollo (Απολλων) – Müzik, kehanet, şifa ve okçuluk tanrısı.
Artemis (Αρτεμις) – Av, vahşi doğa ve vahşi hayvanlar tanrıçası.
Hermes (Ἑρμης) – Hayvan sürüleri, ticaret, hırsızlık, atletizm ve kahinlerin tanrısı.
Dionysos (Διονυσος) – Şarap, şenlik ve delilik tanrısı.
Hephaistos (Ἡφαιστος) – Ateş, demirci ve esnaf tanrısı.
Ares’in çocukları
Aphrodite ile birlikte olan tanrının bu ilişkiden doğan Deimos, Phobos (veya Pavor), Enyo ve Eris’in dışında ölümlü kadınlardan çok sayıda çocuğu olmuşsa da bunlar her üçü de Herakles tarafından öldürülen Kyknos, Lykaon ve Diomedes gibi genellikle vahşi ve zorba kimselerdir.
Phobos (Φόβος) – Yunan tanrısı / korkunun kişileştirilmesi.
Deimos (Δεῖμος) – Yunan tanrısı / terörün kişileştirilmesi.
Harmonia (Ἁρμονία) – Uyum ve düzen tanrıçası.
Yunan Savaş Tanrısı Ares (Roma Mitolojisinde Mars) Hakkında
Ares kelimesinin etimolojisi tartışmalı olmakla birlikte ‘intikamcı’ veya ‘yok edici’
gibi bir şey olmalıdır ki kendisine Eris (geçimsizlik), Phobos (korku) ve (nefret) eşlik etmekteydi. Trakya kökenli tanrı ile Ermeni savaş tanrısı Aray’ın (Ermenice “güzel”) ortak kökene sahip olduğu sanılmaktadır. Diğer tanrılar tarafından sevilmeyen, kan dökmekten hoşlanan ve taraf olduklarının haklılığıyla ilgilenmeyen Ares tüm vahşiliğine rağmen her mücadelesinden galip çıkmayı başaramamış kimi zaman Herakles’in zekâsına kimi zaman ise Athena’nın sağduyusuna mağlup olmuş hatta gülünç duruma düşmüştür. Troya savaşında sırasında Troyalılara yardım eden tanrı Diomedes’in karşısına bizzat çıkmışsa da Athena Ares’in attığı mızrağın yönünü değiştirince rakibi tarafından yaralanmış ve acı içinde Olympos’a kaçmıştır (Il. v. 855). Bir başka söylencede ise Troya önlerinde bizzat
Athena ile kapışmışsa da başına aldığı bir taş darbesiyle yere yığılmıştır. Babası onuruna kafataslarından bir piramit inşa eden oğlu Kyknos, piramidin tepesinde tek bir kafatası için boş kalan yeri Herakles’i öldürerek tamamlamak isteyince oğluna yardım etmek istemiş bunun üzerine yine Athena araya girmiş, Ares, Herakles tarafından kalçasından yaralanmıştır.
Poseidon’un Oğulları Tarafından Esir Edilen Ares’in Hermes tarafından kurtarılması
Olimposlu tanrılar arasına kabul edilmeyen, bir ölümlüden doğan Poseidon’un oğulları Othos ve Ephialtes tanrılara savaş açmakla kalmayıp, en güzel tanrıçalar Athena ve Hera’yı da isteyince Zeus, Ares’i bir savaş arabası üzerinde dev kardeşlerin üzerine göndermiştir. Çatışma sırasında bir anlığına kalkanını indiren tanrının başına isabet eden bir taş bayılmasına sebep olmuş, bu sırada düşmanları tarafından tunçtan bir küpün içine kapatılmıştır. Haberci tanrı Hermes uzun aramalardan sonra Ares’i 13 ay kapatıldığı küp içinde ölmek üzereyken bulup kurtarmıştır.
Ares’in Yargılanması
Bir söylencede kızı Alkippe’ye tecavüze yeltenen Poseidon’un oğlu Halirrhotius’u (Ἁλιρρόθιος) öldürünce deniz tanrısı tarafından suçlanarak cinayetinde işlendiği dağda diğer tanrılar tarafından yargılanmışsa da beraat etmiştir. Ares’in gözde tanrıçası Aphrodite olup, savaşçı kadınlardan oluşan Amazonlar tanrının kızları olarak görülmekteydi.
Ares Kültü
Roma mitolojisindeki eşdeğeri Mars kadar popüler olmayan tanrı daha çok savaşçı halkların barındığı Trakya ile onuruna köpek ve insan kurban edilen Sparta’da tanımış kültü tüm Yunanistan’a yayılamamıştır. Bununla birlikte İskitlerce kılıç ile özdeşleştirildiği ve onuruna at hatta insan kurban edildiği, Kolhis’te ise meşe ağacı ile ilişkilendirildiği bilinmektedir (Homeros Odysseia. viii. 361; Apollod. i. 9. 16).
Ares’in Adları
Theritas (vahşi hayvan), Gradivus (orduların komutanı), Aphneius (verimli) ve Ares Gynaecotheonas adlarıyla da bilinen Ares, Thebai kentinin koruyucu tanrısı olup Atina’da Akropolisin kuzeybatısında Ares tepesi ya da Areopagus denilen mevkide adına bir tapınak bulunmaktaydı.
Roma Savaş Tanrısı Mars Kimdir?
MARS Roma Mitolojisinde başlangıçta bereket tanrısı ve sığır sürülerinin koruyucusu iken zamanla savaş ve tarım ile ilişkilendirilen bir tanrının adıdır. Mars, Juno ile Jüpiter’in oğlu, Rhea Silvia’dan Remus ile Romulus’un babası, dolayısıyla kendilerini “Mars’ın oğulları” olarak adlandıran Romalıların atasıydı.
Roma İmparatorluğunda Savaş Tanrısı Mars Kültü
Mars, Roma panteonunda Jüpiter ve Neptün’e göre daha düşük statüde olsa da Roma ordusunca en önemli tanrı olarak görülmekte, onuruna askeri seferler ile tarım sezonlarının başlangıç ve sonuna denk gelen Mart ve Ekim ayında çeşitli festivaller düzenlenmekteydi. Bunların en önemlisi 27 Şubat, 14 Mart ve 15 Ekim’de düzenlenen Equirria olup, bu festivallerde flamen martialis adlı rahipler ve salci adı verilen dansçılar görev almaktaydı. Her beş yılda bir onuruna dei suovetaurilia adlı resmi bir festival düzenlenen tanrının rahipleri ayin boyunca dans ettikleri için salii (atlayanlar) olarak adlandırılmaktaydı. Latince Martius olarak bilinen yılın üçüncü ayı Mart bu yüzden adını Mars’tan almıştır. Ayrıca tanrıça Dea Dia ile birlikte Mayıs festivalinde Mars’a da tarlaları kutsaması için yakarılması tanrının Latin köklerinden kopmadığını göstermektedir.
Mars ve Ares
Mars, Romalıların Yunanistan’ı feth etmesinden sonra Yunan savaş tanrısı Ares ile özdeşleştirilmiş, Ares’e dair söylenceler Roma kültürüne dolayısıyla Mars’a atfedilmeye başlanmıştır. Sunağı Campus Martius’ta bulunan Mars, Jüpiter ve Quirinus ile birlikte Capitoline üçlemesini oluşturmakta, üç tanrının Roma halkının koruyucusu olduğuna inanılmaktaydı. Savaş meydanında hızlı adımlarla yürüdüğüne inanıldığından Gradivus olarak adlandırılan tanrı mızrak, kurt ve ağaçkakan ile sembolize edilmekte, Roma askerlerinin Mars vigila! (Mars Uyanık) adlı savaş çığlığında tanrıya atıf yapılmaktaydı. Mars’ın gökten düştüğüne inanılıp, imparatorluğun devamlılığının şartı olarak görülüp kutsal kabul edilen ancile adlı kalkanı Forum’da pontifex maximus’ta saklanmakta ayrıca boğa, kurt ve ağaçkakan (Picus) ile de ilişkilendirilmekteydi. Romalılar fethettikleri ülkelerdeki tanrıları kendi tanrılarıyla kıyaslamış, Galya’nın çeşitli bölgelerinde rastladıkları yerel savaş tanrıları Camulos, Segomo ve Smertrios’u Mars ile özdeşleştirmişlerdir.
MARS CARİOCECUS Kelt MitolojisindeLusitanya savaş tanrısının adıdır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016