Konstantinopolis: 1261 Latin İşgalinin Sona Ermesi

Nikea imparatoru VIII. Michael Palaiologos’un komutanı olan General Alexios Strategopoulos’un 1204’ten beri Latin işgalinde olan Konstantinople’a Jülyen Takvimine göre 24 Temmuz 1261’i 25 Temmuz’a bağlayan gece Pege Kapısından girerek kurtaması ile başlayan dönemde Palaiologos hanedanı büyük güç sahibi olmuştur. 

1204 4. Haçlı seferi ile Latinlerin eline geçen Konstantinople’de kurulan Latin devleti Fransız imparatoruna bağlı olmakla birlikte pratikte kentteki Venedik topluluğu tarafından yönetilmekteydi. Bu dönemde Latinlerin egemen olmadığı Bizans topraklarında Yunanistan ve Trabzon’da Komnenoi, Anadolu’da Laskaridai ailesi güç kazanmıştı. 1242-1260 arasında Bizans mirasına sahip çıkmak isteyen III. John Vatatzes (1221-1254), II. Theodore Laskaris (1254-1258) VIII. Michael Palaiologos (1259-1282) adlı Nikea imparatorları Makedonya ve Trakya’ya seferler düzenleyerek rakip Bulgar kralı ile Epirus’taki Komnenoi dükalığını dize getirmeye çalışmıştır. Bu dönemde Kalın surlar arkasında, Venedik donanmasının desteğiyle tahtını koruyan II. Baldwin tarafından yönetilen Konstantinople imparatorluğu ise 1240-1261 arasında eski Bizans topraklarından tamamen izole edilmi durumdaydı.

Latin yönetimindeki kente ilk saldırı Bulgarlarca desteklenen III. John tarafından 1235 ve 1236’da gerçekleşmişse de başarısız olmuştur. 1259’da Pelagonia’da rakiplerine üstünlük sağlayan VIII. Michael Palaiologos 1260’da Galata’ya girmeye muktedir olmuş, Mart 1261’de Cenevizlilerle Nympaion antlaşmasını imzalayarak Venedik filosuyla rakabet etme imkanı bulmuştur. 1261 yazında imparator Palaiologos’un emriyle Kallipolis’e geçen Alexios Strategopoulos burada 800 Rum ve Kuman asker toplayarak, Bizans ordusu Efir’deyken Bulgarların Trakya’yı işgal etmesine engel olacak bir birlik oluşturmaya çalışmıştır. Strategopoulos, askeri birliğiyle Kallipolis’ten Selymbria’a gelerek Konstantinople’un durumu hakkında bilgi edinmek istemişti. Thelematarioi adı verilen çiftçiliğin yanı sıra Latin imparatoluğu için askerlik hizmeti de yapan Konstantinople taşrasından köylüler Strategopoulos’a kentteki Venedik gemilerinin Karadeniz’e açılıp Dafnousia’ya saldırmaya hazırlandığını söyleyince kentin korumasız kalacağını anlayan komutan askerleriyle uygun zamanda kente girmeye karar vermiştir. Söylenceye göre 24 Temmuz gecesi sabaha karşı Thelematariler surlardan aşağı merdiven atarak ve gardiyanları öldürüp kapıları açarak tüm askerlerin içeri girmesini sağlamıştır. Latin askerler karşı koymuşlarsa da uzun süre direnememişler, Blakherna Sarayı’nda bulunan II. Baldwin olanları duyunca hemen bir gemiye binerek Marmara Denizi kıyısındaki Boukelon sarayına kaçmıştır. Strategopoulos, Venedik filosunun geri döneceğinden korkmuşsa da Haliç civarındaki Venedik mahallesini yakmayı ihmal etmemiş, filo geri döndüğünde önceliği kentin yeni hâkimleriyle savaşmak yerine kentte yaşayan Latinleri kurtarıp batıya taşımak olmuştur. VIII. Michael Palaiologos Doğu Hristiyanlığında Meryem’in cennete gittiği gün hatırasına kutlanılan 15 Ağustos günü kente bir zafer alayı ile birlikte Altın Kapı’dan yürüyerek girmiş, onu tahta çıkmasıyla birlikte maiyetindeki Bizans aristokrasi de kente yerleşmiştir.

Latin devletinin yıkılıp Konstantinople’un yeniden Rumların eline geçmesi halkta imparatorluğun eski gücünün yeniden sağlanacağı ve 12. Yüzyıl sınırlarının yeniden tesis edileceği beklentisini yaratmıştır. Venedikliler, kentteki egemenliklerini kaybederken Pax Mongolica sayesinde gittikçe gelişen Karadeniz ticaretindeki paylarını Cenevizlilere kaptırma tehlikesiyle yüzyüze gelmişlerdir. Romanya ticareti Cenevizlilerin eline geçerken Bununla 1267’de Venedikliler yeniden Konstantinople’a yerleşmeyi başarmıştır.

KAYNAKÇA

Angold, M., A Byzantine Government in Exile (Oxford 1975), s. 198

Γεώργιος Ακροπολίτης, ed. A. Heisenberg, corr. P. Wirth, Georgii Acropolitae Opera. Stuttgart, 1978. s. 174-175, 181-183.

Γεώργιος Παχυμέρης, ed. A. Failler, Georges Pachymérès, Relations Historiques. Corpus Fontium Historiae Byzantinae 24. Paris, 1984. Cilt 1, s. 157.

Bizans Tarihi Makale Serisi

Byzantium Kuruluş Söylencesi
Byzantium: Antik Topografya ve Antik Çağ Tarihi
Byzantium Kuşatması (Roma İç savaşı) 193-195
Byzantium Sikkeleri
Byzantium Tarihi: Konstantinopolis’e dek
Konstantinopolis’in Kuruluşu
Konstantinopolis: Antik eserlerin başkente getirilmesi
Konstantinopolis Aristokrasisi
Konstantinopolis Ermenileri
Konstantinopolis Surları
Konstantinopolis Sarnıçları
Konstantinopolis: Bizans dönemi tarihi
Konstantinopolis: 1204 Latin İşgali
Konstantinopolis: 1261 Latin İşgalinin Sona Ermesi
Konstantinopolis: 1394-1403 ve 1422 Başarısız Osmanlı Kuşatmaları
Konstantinopolis’in Sonu: 1453 İstanbul’un Fethi