1 -15 Ağustos 1943: Müttefikler Romanya’yı bombalıyor
1 Ağustos 1943 Kızıl Ordu, SSCB’de Mihver hatlarını vuruyor. New York Times gazetesinin yayınladığı bu haritada Müttefiklerin Sicilya çıkarmaları ve işgal altındaki Avrupa’yı vuran bombardıman uçaklarının da sayesinde her taraftan kuşatılmış ‘Hitler’in Avrupa Kalesi’ni gösteriyor.
Hollandalı eşcinsel sanatçı Willem Arondeus, Amsterdam’daki Yahudilerin kimliğinin tespit edilmesini engellemek için kayıt ofisini bombaladıktan sonra bu ay Hollanda’daki Nazi işgalciler tarafından idam edildi. Son sözleri: “İnsanlara eşcinsellerin korkak olmadığını söyleyin!”.
Arondeus, lezbiyen Frieda Belinfante ve diğer Hollandalı direniş üyeleriyle birlikte, Yahudilerin ve diğerlerinin Gestapo’dan kaçmasına yardım etmek için sahte kimlik kartları hazırladı. Amsterdam’ın kayıt ofisinin kansız bombalanması, çalışmalarını gizlemeyi umuyordu; ama ihanete uğradılar. 15’i Naziler tarafından öldürüldü.
Uzun menzilli Müttefik bombardıman uçakları, son derece cüretkar “Deprem Dalgası (Tidal Wave) Operasyonu” ile Romanya’nın Ploieşti kentindeki Mihver petrol rafinerilerini vuruyor. Bingazi’den (Libya) havalanan 177 ABD bombardıman uçağı, ana Alman petrol kaynağını denemek ve yok etmek için 1500 km yol kat etti. Alman Radyo Keşif Servisi, Amerikan uçuş planlarını ele geçirdi ve Romanya petrol sahalarının çevresinde hava savunması hazırladı. Uzun uçuş, aşırı yüklü bombardıman uçaklarını yakıtsız bıraktı ve Luftwaffe uçaksavar silahları için kolay bir av oldu.
Tidal Wave Operasyonu feci bir başarısızlıkla sona erdi: 53 ABD B-24 bombardıman uçağı düşürüldü, 660 Amerikalı havacı öldü ya da yakalandı. Romanya petrol sahalarına verilen hasar ise hafif oldu.
B-24 Liberator II. Dünya Savaşında Amerika Birleşik Devletleri tararfından büyük sayılarda üretilen bir ağır bombardıman uçağıdır. Müttefik kuvvetler için en fazla sayıda üretilen uçak durumundadır. Savaşın her cephesinde kullanılmıştır. Avrupa, Pasifik, Afrika ve Orta Doğu’da savaşmıştır.
Bu operasyona katılan uçaklardan birisi dönüş yolunda Antalya açıklarında Akdeniz’in sularına gömüldükten 54 yıl sonra çıkarılan B-24 D Liberator tipi ağır bombardıman uçağı, günümüzde İstanbul’da Rahmi M. Koç Müzesi’nde sergilenmektedir. Kanat açıklığı 30 metreden daha fazla olan uçağın burun kısmının yanı sıra içinden çıkan kaptan pilotun güneş gözlüğü gibi bazı eşya ve parçaların da sergilenmektedir. 1997 yılında yapılan törene kaza tarihinde 1943’de 19 yaşında olan ve uçaktan sağ çıkmayı başaran uçaksavarcı 73 yaşındaki Leroy Newton ve 1972 yılında, balık avlamak için yaptığı dalışlardan birinde batık uçağa rastlayarak konuyu gündeme getiren amatör balıkadam Oğuz Altunseçen hazır bulunmuştur.
Koç Müzesi’nde sergilenen B-24’den çıkarılan eşyalar
3 Ağustos 1943 Treblinka imha kampındaki mahkûmlar, yüzlerce Yahudi mahkûmun binaları ateşe vermesi ve ana kapıya hücum ettikten sonra kaçmasıyla Nazi muhafızlarına karşı ayaklandı. Treblinka firarisi Stanislaw Kon: “Gece oldu. Çatışma zaten 6 saat sürdü. Almanlar yardım aldı ve sayımız giderek azalıyor. Cephane sıkıntısı var… Görevimiz tamamlandı. Kampı yok ettik ve katiller öldü. 200 Alman ve Ukraynalı faşisti öldürdük. Ormana kaçma emri aldık.”
Naziler, dün Treblinka’dan kaçan 300 Yahudi’yi avlamak için binlerce Alman ve Ukraynalı asker getirdi; Polonya direnişi onları saklamaya çalışıyor.
4 Ağustos 1943 Almanlar Kursk Savaşı’nda geri püskürtüldü; Kızıl Ordu şimdi, harap Kharkov şehrini yeniden ele geçirmeyi amaçlayan ‘Polkovodets Rumyantsev Operasyonu’nu başlatıyor.
5 Ağustos 1943 İngiltere Savaş Kabinesi, milyonlarca Hintlinin ölebileceği konusunda uyarıldı; Churchill: “Britanya İmparatorluğu’nun tüm bölgeleri bu sıkıntıyı hissetmeli.”
Churchill, Avrupa’nın daha acil durumda olduğu iddiasıyla Hindistan’a gıda sevkiyatını engelliyor: “Her zaman yetersiz beslenmiş Bengallilerin açlığı, sağlam Yunanlılarınkinden daha az ciddi” diyor. Kasırgalar ve sel gibi doğal afetler, Bengal’i umutsuzca yiyeceksiz bıraktı. Japonların Burma’yı işgali, İngilizlerin kavrulmuş toprak politikasıyla birleştiğinde, pirinç ithalatını azalttı ve fiyatları yukarı doğru fırladı. 100.000 Hintli ölmek üzere… İngiltere Savaş Kabinesi, milyonlarca Hintlinin ölebileceği konusunda uyarıldı. Churchill: “Britanya İmparatorluğu’nun tüm bölgeleri bu sıkıntıyı hissetmeli.”
6 Ağustos 1943 Sicilya’nın Müttefik işgalcileri, Almanları ve İtalyanları adanın kuzeydoğu köşesine iterek Mihver savunmalarını yıkıyorlar. Sicilyalılar, işgalci Almanlara karşı Müttefik işgalcilere aktif olarak yardım ediyor.
7 Ağustos 1943 Bir haftalık acımasız savaşın ardından ABD Ordusu Sicilya’nın Troina kasabasını ele geçirdi ve adayı savunan Alman askerleri dağların derinliklerine girmeye zorladı.
Yeni Özgür Fransız Ulusal Kurtuluş Komitesi’nden Jean Monnet Cezayir’de şunları söylüyor:
“Devletler ulusal egemenlik temelinde yeniden kurulursa, Avrupa’da barış olmayacak… Avrupa ülkeleri halklarının refahını garanti etmek için çok küçük… Avrupa Devletleri için refah ve onunla birlikte gitmesi gereken sosyal gelişmeler, ancak onları ortak bir ekonomik birim haline getiren bir federasyon veya bir ‘Avrupa varlığı’ oluşturmaları durumunda mümkün olacaktır.”
General De Gaulle’ün Özgür Fransız hükümetinde Silahlanma Bakanı olan Monnet, son üç yılını ABD Başkanı Roosevelt’in danışmanı olarak geçirdi ve Müttefik savaş çabaları için Amerikan üretiminin arttırılmasını savundu: “Bir tankın çok az olmasındansa 10.000 tank daha iyidir.” Wehrmacht birlikleri güneye İtalya’ya akıyor, anakarayı Müttefik istilasına hazır bir şekilde işgal ediyor.
9 Ağustos 1943 ABD birlikleri, Japon işgali altındaki Solomon Adaları’ndaki Pasifik adası New Georgia’da zorlu orman savaşlarında savaşıyor. ABD Donanması ve Ordusu arasındaki çekişmeler, New Georgia’daki Müttefik kuvvetlerini, Japon gerilla saldırıları için takviye veya ikmal konusunda yetersiz bıraktı. Solomon Adalarındaki ABD birlikleri, Japon saldırılarından yoruldu. Son derece gergin olan nöbetçiler yengeçlere veya değişen gölgelere ateş ediyor hatta bazen kazayla diğer Amerikalıları öldürür.
10 Ağustos 1943 Yeni Gine açıklarında devriye gezen ABD Torpido botu 109, bir Japon muhribiyle çarpıştıktan sonra battı. Hayatta kalanlardan eski Amerikan Londra büyükelçisinin oğlu Teğmen John F. Kennedy tarafından komutasında 11 kişi yaklaşık bir hafta boyunca mahsur kaldı. PT-109’un mürettebatı, ıssız Erik Pudingi adasına yüzdü- Teğmen Kennedy, dört saat boyunca yanmış bir ekip arkadaşını ceket askısı dişlerinin arasında sıkıp tutarak yüzmeyi başarıyor. PT-109’dan kurtulanları kurtaran iki Solomon Sahil Gözlemcisinden biri olan Biuku Gasa, ilk başta Kennedy’nin Japon olduğunu düşünmüştü: “Bütün beyazlar bana aynı görünüyordu.”
11 Ağustos 1943 Müttefik işgalcilerden haftalarca geri çekildikten sonra, Alman ordusu Sicilya’yı terk ediyor. 39.569 Mihver askeri İtalya’ya tahliye ediliyor. İngiliz 8. Ordusu Sicilya’da kuzeye doğru ilerleyerek Almanların Messina Boğazı’na geri çekilmesini kesmeye ve anakaraya tahliyelerini engellemeye çalışıyor.
Avusturyalı Franz Jägerstätter, Alman ordusunda savaşmayı reddettiği için Nazi hükümeti tarafından idam edildi. Dindar Jägerstätter, “Katolik ve aynı zamanda Nasyonal Sosyalist olmasının imkânsız olduğunu” ilan etti.
12 Ağustos 1943 Polonyalı Nazi karşıtı savaşçılar, Varşova’da cüretkâr bir baskın düzenleyerek bir Alman silahlı arabasını soydular ve işgalcilerden 1 milyon ABD dolarının üzerindeki Polonya para birimini kurtardılar. Góral Operasyonunda, Polonya direnişi güpegündüz saldırdı ve bir Alman banka kamyonunu ele geçirdi, muhafızlarını öldürdü ve 105 milyon zloti çaldı. Varşova’nın Nazi işgalcileri habersiz; Polonya halkını acımasız misillemelerden koruyarak nakit paranın adi hırsızlar tarafından çalındığını düşünüyorlar. Alman işgal hükümeti, banka soyguncuları hakkında bilgi verene 5 milyon zloti ödül veriyor.
14 Ağustos 1943 Kursk yakınlarında 22 gün süren korkunç kanlı bir savaşın ardından Kızıl Ordu, Almanları Rus şehri Orel’den zorla çıkardı. Orel’i geri almak için büyük bir Sovyet karşı saldırısı olan Kutuzov Operasyonu’nda, 86.000’den fazla Mihver askerine karşın 429.000 Kızıl Ordu askeri öldü. Sovyet Mareşal Rokossovsky, Almanlara karşı yıldırım savaşı taktikleri kullanamadığı için üzgün: “Biz sadece Nazileri Orel’den kovduk ancak onları ezebilirdik!”
15 Ağustos 1943 İtalyan hükümeti, Roma‘yı “açık şehir” ilan etti (Roma città aperta) ve Müttefikler başkentin bombalanmasını askıya alırsa tüm savunma ve askeri tesisleri kaldırmayı teklif etti.