1 – 15 Haziran 1942: Midway Savaşı
1 Haziran 1942 Sydney limanı saldırıya uğradı: 3 Japon cüce denizaltısı limana sızdı ve bir Müttefik gemisini torpilleyerek 21 kişiyi öldürdü. Avustralya Donanması tarafından Sidney Limanı’nda tespit edilen ve kaçamayan iki Japon denizaltısının mürettebatı gemilerini batırdı: Teslim olmak yerine intihar ettiler.
2 Haziran 1942 Libya çölündeki Alman kayıplarına karşın General Ludwig Crüwell (1892-1958) öğle yemeğinde sofrasına bir İngiliz mahkûmu konuk ediyor.
Rommel’in panzerlerinin başını çektiği Mihver birlikleri, Gazala savunma hattını geçmeye ve Müttefikleri kuşatmaya çalışırken Libya çölünde tank savaşı devam ediyor.
3 Haziran 1942 Misilleme isteyen İngiliz halkı arasında popüler olan yeni “Milenyum” baskınlarının ikincisi olan ve kentsel alanları tahrip etmeyi amaçlayan yeni saldırıda 1000 RAF uçağı Almanya’nın Essen kentini bombalıyor.
Essen’in bombardımanı RAF komutanlığı için bir hayal kırıklığı oldu. Köln’ün aksine, büyük bir alev fırtınası şehri harap etmediği gibi çok az Alman öldü ve çok az sanayi tesisi kaybedildi. Buna karşın 31 İngiliz uçağı düşürüldü.
Amerikan şirketleri, savaş üretimini artırarak işçileri faşizmi ağzından yumruklamaya çağıran propaganda posterleri bastırıyor: “Give Hitler a ‘putsch’ in the puss!”
Almanya Yahudilerinin parkları, ana yolları, tren istasyonlarını, kütüphaneleri, restoranları kullanmaları yasaklandı. Yahudiler kıyafet, balık, kahve, çikolata, meyve alamaz, günde sadece 1 saat alışverişe yapabilir ve yüksek vergiler ödemek zorundadır. Yahudilerin günlük sahibi olmaları da yasaklandı. Klemperer’in günlüğü Naziler tarafından bulunursa, bir toplama kampına gönderilecek: “Yazmaya devam edeceğim. Bu benim kahramanlığım. Tanık, kesin tanık sunacağım!”. Dresden’de yaşayan bir Alman Yahudisi olan Victor Klemperer, Nazi İmparatorluğu’nda yürürlükte olan anti-Semitik yasaların uzun bir listesini kaydediyor: “Gittikçe daha boğucu hale geliyor; bizi yeni numaralarla yıpratıyorlar.”
4 Haziran 1942 Midway Adası’na saldırmak için yola çıkan Japon Donanması filosu, bir Amerikan casus uçağı tarafından tespit edildi. Japonlar Müttefik filosunu
çekip yok etmeyi umuyor, ancak kırılmış iletişim kodları sayesinde ABD Donanması bir karşı pusu kurmuş Japonları bekliyor.
Japon bombardıman uçakları Alaska’ya saldırdı: Uçak gemilerinden uçan Japon İmparatorluk Donanması uçakları Hollanda limanını (‘Dutch Harbor’) vurdu. Bombardıman sırasında 40 kişiyi öldü ve 14 ABD uçağını yok edildi. Japonların Alaska’yı bombalaması, kısmen Midway’e yaklaşan saldırının dikkatini dağıtmak için bir aldatmaca olsa da kısmen de Japonların Aleut Adaları’ndaki Amerikan topraklarına çıkarma yapma hazırlıklarıdır. ABD Donanması Japonların pusu kurduğunu biliyor ve durumu tersine çevirmek için Pasifik’teki son üç Amerikan uçak gemisini bölgeye getirdi.
Japonlar, bir ay önce USS Lexington’ı batırdığından ve USS Yorktown’u mercan Denizi’nde (Coral Sea) yaraladığından beri ABD Donanması’nın sadece 2 operasyonel uçak gemisine sahip olduğuna inanıyor. Buna karşın Pearl Harbor’daki 48 saatlik şiddetli yama işi, Yorktown’u denize çıkmaya elverişli hale getirdi.
Japon uçak gemilerinden fırlatılan 108 bombardıman ve avcı uçağı Midway Adası’nı harap ediyor, sayıca az Amerikan uçaklarını vuruyor ve deniz üssünü felce uğratıyor.
Midway Savaşı Fotoğraf Galerisi
Midway Muharebesi
Küçük bir mercan adası olan Midway’in kuzeyinde, 4 Haziran 1942’de Midway Muharebesi (Japonca Midway Kaisen (ミッドウェー海戦) adlı dramatik bir savaş yaşanmış olup, Japonlar 4 uçak gemisi ve 11 zırhlı ile katıldığı operasyona MI Harekatı veya Emu Ai Sakusen (作戦) adını vermiş olup, stratejik öneme haiz Midway adası’nı almak ve Amerikan uçak gemilerini yok etmeyi amaçlıyorlardı. Japonların güçlerini dağıtarak iki uçak gemisini, Amerikalıları kuzeye çekmek için Aleut Adaları’na doğru göndermesi, iki uçak gemisini de esas filonun çok gerisindeki çıkarma filosuna tahsis etmeleri bu durumun üstüne bir de Amerikalıların Japon şifrelerini çözmesi ve Japonların bundan haberi olmaması savaşın sonucunu etkilemiştir. Japon amiralinin hazırda bekleyen silahları yüklenmiş muharebe uçaklarının saldırı filosu geri dönmedi diye bombardıman cephanesi yüklemek amacıyla hangara indirmesi ve bu sırada Amerikan uçaklarının gemilere saldırması ve Japon gemilerinde radar bulunmaması Japon uçak gemilerinin batırılmasında en önemli etkenler olmuştur. Günün sonunda, Amerikan Donanması ilk kesin taktiksel zaferini kazanmıştır. Amerikalılar USS Yorktown ve bir muhrip feda etme pahasına 6 Japon uçak gemisinden dördünü imha etmeyi başarmıştır. Amerikalıların 3 uçak gemisinden oluşan iki görev kuvveti, Japonların yaklaşması en muhtemel güzergâha gözcülük etmek için en ideal olduğu düşünülen ve düşmanın beklenenden daha güçlü olması halinde hızlı ve güvenli bir geri çekilme rotası görevi gören alanın etrafında dönmüştür.
Amerika tarafında operasyonların temel planında sorun olmamakla birlikte pusu planlandığı gibi işlemiş ve Midway paha biçilmez bir gözcülük ve dikkat dağıtma görevi görmüştür. Ancak halen oldukça temel düzeyde olan uçak gemisi doktrininden ötürü, Amerikan uçak gemileri saldırılarını eş zamanlı başlatmayı başaramamıştır. Her uçak gemisinin filosu dağılmış, usulüne uygun bir saldırı gerçekleştirebilen tek uçak gemisi USS Yorktown olmuştur. Şans eseri, bu geminin gönderdiği vurucu ekip, hedefe USS Enterprise gemisinden gelen pike bombardıman uçaklarıyla aynı anda ulaşmıştır. Bununla birlikte USS Hornet’in hava grubundan sadece torpido uçakları hedeflerini bulmayı başarmış ve bütün bir filoyu yok etmeyi başarmıştır. Düşmanın sorunuysa tam tersi olmuştur: Uçak gemisi filolarını büyük bir ustalıkla kullanabilmesi sayesinde kusursuz eş güdümlü saldırılar düzenleyebilen Japon vurucu gücü, kendini korumayı başaramamıştır. Nagumo’nun kuvvetleri birbiriyle çelişen öncelikler ve (maksimum vuruş gücüne dayanan Japon doktrinine her zamanki gibi bağlı kalarak) yetersiz keşif arasında sıkışıp kalmıştır.
5 Haziran 1942 Çekoslovakya’nın acımasız Nazi valisi Reinhard Heydrich, sürgündeki Çek hükümeti tarafından gönderilen suikastçilerin arabasını havaya uçurmasından altı gün sonra enfeksiyon kapan yaraları yüzünden öldü. Öfkeli Nazi işgalcileri 13.000 Çek sivili tutukladı, suikastçileri ihbar edene büyük bir ödül teklif etti ve Heydrich’in katillerini ararken ülkeyi toplu katliam yapmakla tehdit etti.
Midway’deki ikinci ABD uçakları dalgası, 37 modern “Dauntless”[1] bombardıman uçağı Japon filosunu kaybetti, küçük bir destroyer olan Arashi dışında görünürde düşman gemisi yok. Devastator[2] bombardıman uçakları Japon Zero avcı uçakları tarafından harap ediliyor, 4 tanesi hariç tümü düşürüldü. ABD pilotu George “Tex” filosunun tek sağ kalanı oluyor.
Japon uçak gemisi Hiryū’ya tahliye edilen Amiral Nagumo, USS Yorktown’a son bir hava saldırısı düzenlemesini emreder. 40 uçaktan oluşan iki dalga geri çekilen Amerikan uçaklarını takip ederek ABD uçak gemisine saldırır. Japon torpidoları USS Yorktown’u vurmayı başarmıştır.
Japon Amiral Yamaguchi, amiral gemisi Hiryū’yu kaybetmenin utancına dayanamayıp, ölmek için gemide kalır: “Batarken bu gece gökyüzündeki ayın güzelliğini izleyelim.” USS Yorktown ekibi tarafından terk edildi. Bir Amerikan uçak gemisinin kaybına kaşılık Midway’deki ABD Donanması 4 Japon ana gemisini imha etti. 4. ve son Japon Uçak Gemisi Hiryū, alevlerle boğulmuş ve uçuş güvertesi çökmüş durumdayken mürettebat tarafından terk edilmiş ve batırılmıştır. Sonuç olarak Midway açıklarında yapılan deniz savaşında 4 Japon uçak gemisi Amerikalılar tarafından imha edildi.
Adolf Hitler ve Mareşal Mannerheim Buluşması
6 Haziran 1942 Adolf Hitler, resmen Finlandiyalı komutan Mareşal Mannerheim’ı 75. doğum gününü kutlamak, ancak aslında ortak düşman Sovyetler Birliği’ne karşı daha fazla askeri yardım talep etmek için Finlandiya’ya çok gizli bir ziyarette bulunuyor.
Hitler ve Mannnerheim, Finlandiyalı ses mühendisi Thor Damen’in gizlice kaydettiği bir tren vagonunda seyahat ederken sohbet ediyor. Hitler ve Fin komutanın bu konuşması youtube’dan dinlenebilir:
Midway istilasından vaz geçmek zorunda kalan Japon filosundan geri kalanlar geri dönüyor. ABD Donanması uçak ve denizaltıları kalan Japon gemilerinin yerini tespit edemiyor. Midway açıklarındaki Japon filosundan ağır kurvazör Mikuma ile Mogami Amerikan Dauntless uçaklarınca yakalandıkları sırada kazayla çarpıştıklarından Mikuma batıyor, Mpgami ise ağır hasar almış durumda yoluna devam edebiliyor.
1812 Savaşı’ndan bu yana ilk kez bir Amerikan toprağı işgal ediliyor. 500 Japon denizci Japonlar, Alaska yakınlarındaki Kiska adasına çıkarma yapıyor. Adadaki hava durumu istasyonundan çalışan 12 kişi ve bir köpek esir alınıyor.
7 Haziran 1942 Kiska adasının Japonlarca ele geçirilmesi Amerikalıları utandırıyor: Amerikan propagandası Japonların Alaska’da ölüm tuzağına düştüğünü iddia ediyor. Buna karşın Japonlar Alaska adalarından Attu’yu da işgal ediyor.
Midway’de kazanılan Amerikan saferi ABD basınında yayınlanıyor. Japonlar Midway’da 4 uçak gemisi ve bir ağır kruvazörün yanı sıra binlerce eğitimli gemici ile deniz pilotunu kaybettiler ki yerlerini doldurmaları kolay olmayacak. Japonların Pearl Harbor saldırısından tam 6 ay sonra, hasarlı durumdaki Amerikan uçak gemisi USS Yorktown bir Japon denizaltısı tarafından torpido ile batırılıyor.
ABD’li amiral Chester Nimitz basın mensuplarına “Pearl Harbor’un intikamı kısmen de olsa şimdi alındı” diyor.
8 Haziran 1942 Avustralya askerleri Japonlarla savaşmaları için Yeni Gine’ye gönderilen siyah isyancıları bastırmak için konuşlandırıldı. ABD Kongre üyesi Lyndon Johnson olay hakkında ‘savaşın yazılamayan ve yazılmaması gereken en büyük hikâyelerinden biri’ diyor. Avustralya’da Townsville’de bulunan siyah ABD askerleri, aşağılayıcı işler ve ırkçı tacizlerden şikâyet ederek beyaz komutanlara karşı ayaklandılar. Afro-Amerikalı askerler komutanlarının Kelso hava üssündeki çadırına makineli tüfekle ateş ediyor..[3]
Sivastopol bombalanıyor: Luftwaffe Sovyetleri Kırım’daki son yerlerinden sürmek için toplu bir saldırı başlatırken şehri yerle bir ediyor. Almanlar tarafından Fransız Maginot hakkını vurmak için inşa edilen ve 38 km menzile 7 bin kiloluk zırh delici mermi gönderebilen demiryoluna bağlı 1350 tonluk devasa top ‘Büyük Güstav’ ve kardeşi ‘Dora’yı Rus savunmasını kırmak için Sivastopol’a getiriyor.
9 Haziran 1942 Sivastopol’u vurmaya başlayan Güstav’ı ateşledikten sonra yeniden mermi yüklenerek ateşlenmeye hazır hale getirilmesi yarım saat sürüyor. Güstav’ın ilk hedefi ‘Beyaz Uçurum’ adıyla anılan Sivastopol körfezinin 30 metre altına gömülen Sovyet denizaltı cephaneliği oluyor. Limana düşen serseri mermiler gemilerin alabora olmasına yol açıyor. Cephanelik 8 atışta yok ediliyor. Sivastopol’a yönelik Alman saldırısı çıkmaza sürükleniyor: Luftwaffe ve Alman topçusu Kızıl Ordu askerlerini mevzilerinden çıkarmaya çalışıyor.
Naziler Çekleri cezalandırmak ve korkutmak için ‘Heydrich’in ölümünü telafi etmeye’ karar verdi. Hitler’in ‘Sarışın Canavar’ın suikastçılarına yardım ettiği veya gizlediği tespit edilen herhangi herhangi bir topluluk veya köyün yok edilmesini emrediyor. Suikaste kurban giden Prag valisi Reinhard Heydrich için Berlin’de bir devlet cenazesi düzenlendi. Şimdiye kadar 157 Çek ve Slovak Nazi misillemelerinde öldürüldü.
10 Haziran 1942 Chicago Tribune gazetesi, Midway savaşı hakkında ön sayfa haberi yayınlayarak, ABD Donanma istihbaratının Japon kodlarını kırdığını ve Japon planlarını öğrendiğini iddia ediyor. Komutanlar ve Başkan askeri sırların açığa çıkmasına öfkeleniyor, Casusluk Yasası uyarınca gazeteciler hakkında soruşturma emri veriliyor.
Reinhard Heydrich suikastine tepki için şu ana kadar 173 kişi öldürüldü. Naziler yanlış bir yönlendirmeyle Lidece köylülerinden bazılarının Heydrich’in katillerine yardım ettiğine inanıyorlar. Meşru bir misilleme yapacaklarını ilan ederek kamuya açık bir katliam gerçekleştiriyorlar. Lidice köyünün tüm erkekleri öldürülüyor. Köydeki tüm evcil hayvanlar öldürülüyor, mezarlıklardaki cesetler ortaya çıkarılıyor ve evler havaya uçuruluyor. Almanlar, Lidice’yi haritadan silmeye çalışmakla kalmıyor propaganda amacıyla yıkımı fotoğraflıyor ve filme alıyorlar.
11 Haziran 1942 Müttefikler tarafından çevrilmiş durumdaki Rommel çölde geniş bir kale yaratmak için İngiliz mayın tarlalarını kullanarak kanatlarını karşı saldırıdan korumayı başarıyor. Kuzey Afrika’da Alman ve İtalyan güçleri, savunma amaçlı Gazala Hattı’ın geçerek Libya çölünün derinliklerine saldırdı. Mihver güçleri, Müttefik hatlarının arkasında kaos yaratıyor.
12 Haziran 1942 Bir Hakeim’de Fransız lejyonundan biri kadın 3700 asker ağır bombardıman altında 37 bin Mihver askerini durdurmayı başarıyor. Churchill, “Özgür Fransızlar artık ‘Savaşan Fransızlar’ olarak bilinecek diyor. Çölde 16 gün süren savaşın ardından, Bir Hakeim’deki Özgür Fransız Kuvvetleri Mihver güçleri tarafından ele geçirildi. Afrikakorps, Tobruk’a yaklaşıyor.
Alman radyosu, Heydrich suikastinin katillerini ararken toplam 326 kişinin idam edildiğini duyurdu. Sürgündeki Çek hükümeti bu olayı ‘Karanlık Çağlardan bu yana en alçakça Alman katliamı’ olarak anarak kınıyor.
Sivastopol Muharebesi, şiddetlenemeye devam ediyor. Alman saldırısı Sovyet hatlarını deliyor ancak şehri savunan 3 ana kaleden (Stalin, Molotov ve Maxim Gorky) hiçbirisini ele geçiremiyor.
Nazi işgali altındaki Amsterdam yaşayan Anne Frank adlı bir Yahudi kız babası Otto’dan 13. Doğum günü hediyesi olarak bir günlük alıyor. Anne Frank, o gün günlüğüne ilk yazısını yazıyor: Hiç kimseye güvenmediğim için umarım her şeyi sana açıklayabilirim ve umarım benim için büyük bir rahatlık ve destek kaynağı olursun”.
Kuzey Afrika Tank savaşı
Kuzey Afrika ve Kırım’da Nazi zaferleri devam ediyor
13 Haziran 1942 Alman 88 mm’lik topları İngiliz tank hücumunu durduruyor, savaş alanı yanan araçlarla doluyor. Libya’da ki İngiliz gazeteci Alan Moorehead. “Savaş alanı kum ve dumanla kaplı; İngiliz tankları Anlamlara hücum ederken tam bir katliam yaşanıyor”. Kuzey Afrika’daki Alman kuvvetleri İngiliz tanklarının yanan enkazlarını geride bırakarak Müttefiklerin Gazala Hattı’nı geride bırakıyor.
ABD, Alman denizaltılarının kıyı ışıkları sebebiyle gemileri tespit etmelerini engellemek için tüm kıyı kentlerinde geceleri “karartma” uygulaması başlattı. Amerikalılar emretti: “Şüpheniz varsa, elektriği söndürün!”
14 Haziran 1942 Almanlar İngiliz Zırhlı Tümenini ezerken Müttefikler Kuzey Afrika’da acı bir “Kara Cumartesi” yaşadı: Bir gün içinde Libya’daki İngiliz tank gücü 300’den 70’e düştü. Alman General Rommel, Hitler’in Libya’da esir alınan Özgür Fransız savaşçılarını (Fransa’nın Nazi yanlısı Vichy hükümetince “hain” olarak ilan edilmişlerdi) infaz etme emrini görmezden geldi.
Çek köyü Lidice’den hayatta kalan 104 çocuk Nazi SS tarafından “ırksal olarak değerlendiriliyor” ve sadece 7 mavi gözlü sarışın çocuk Alman aileleri tarafından evlat edinilmeye “uygun” olarak değerlendiriliyor. Geri kalanlar bir toplama kampına gönderiliyor.
Midway savaşının ardından Japon filosu limana geri döndü. Yaralılar, Japon yenilgisinin ezici haberlerinin yayılmasını önlemek için derhal tecrit koğuşunda “gizli hastalar” olarak karantinaya alındı.
15 Haziran 1942 ABD General Electric şirketi, bir piyadenin bir tankı durdurmasını sağlayabilmesi için tasarlanan “M1A1” Roketatarının ilk modellerini yaratıyor. Test atışını izleyen Amerikalı bir general, yeni silahı bir komedi müzik aletiyle karşılaştırıyor: “Bob Burns’ün bazukasına benziyor!”
Notlar
[1] SBD Dauntless, iki kişilik keşif-bombardıman uçağıdır. Üreticisi ABD olan uçak ilk uçuşunu 22 Nisan 1938’de yapmıştır. Douglas SBD Dauntless II. Dünya Savaşı’nda kullanılan en iyi bombalama uçağı idi. İlk prototip XBT-2, Northrop BT-1’den esinlenerek yapıldı. 1940 senesinde Northrop, Douglas Company’nin bir grubuydu.
[2] Douglas TBD Devastator, Birleşik Devletler Donanması’nın bir Amerikan torpido bombardıman uçağıydı. 1934’te sipariş edildi, ilk olarak 1935’te uçtu ve 1937’de hizmete girdi. Bu noktada, Donanma ve muhtemelen dünyadaki herhangi bir donanma için uçan en gelişmiş uçaktı.
[3]https://www.ozatwar.com/ozatwar/riotupperross.htm