İtalyan şarapları sözlüğü
İtalyan şarapları sözlüğü başlıklı bu yazıda İtalyan şaraplık üzüm ve şarap çeşitleri ve İtalyanca şarapçılık terimleri hakkında özet bilgi verilmektedir. Ayrıca İtalyan Şarapları Kategorileri hakkında şu sayfada, alkollü ve alkolsüz şarap dışındaki İtalyan içkileri özellikle likörleri hakkında bir başka sayfada, ünü İtalya dışına taşan chianti şarapları hakkında ise yine ayrı bir sayfada bilgi verilmiştir.
Abboccato /abbok’kato/ Bir şarapçılık terimi olup ‘tatlımsı’ anlamındadır.
Amarone Kuru üzümden yapılan kırımızı şarap (bir passito çeşididir)
Acquapazza /ˈakkwa ˈpattsa/ Toscanalı köylülerce şarap üretiminde artan üzümlerden yapılan düşük kaliteli şarap çeşidi olup ayrıca acquarello, mezzone ve vinello adlarıyla da bilinmektedir.
Acquarello Bkz. Acquapazza
Albana di Romagna Emilia Romagna bölgesinde Roma döneminden beri üretildiği
bilinen bir beyaz şarabın adıdır. İtalyan şaraplarının en üst klasmanında yeralmasını sağlayan DOCG etiketi taşıyan Albana %11.5–15 arasında alkol içeren secco (kuru), amabile (yarı tatlı), dolce (tatlı) çeşitlerini ayrıca DOC etiketi taşıyan Romagna Albana Spumante adlı gazlı bir şarap türünü barındırmaktadır.
Albana Spumante Bkz. Albana di Romagna
Aleatico dell’Elba Bkz. Elba Aleatico Passito
Aleatico di Puglia riserva Bari, Brindisi, Foggia, Lecce ve Taranto illerinde üretilen DOC etiketli, eskitildikçe turuncuya çalan morumsu kırmızı renkte, orta tatlı, damakta kadife hissi yaratan bir kırmızı şarap çeşididir.
Amabile Bir şarapçılık terimi olup ‘orta tatlı, sevimli’ anlamındadır.
Anghelu Ruju Sardinya adasında Alghero ve Tenute Sella Mosca bölgelerinde güneşte kurutulmuş Cannonau üzümlerinden yapılan bir pembe-kırmızı tatlı şarap çeşidi olup, 6 yıl meşe fıçılarda yaşlandırıldıktan sonra şişelenmektedir. Anghelu Ruju % 18 alkol, % 10 doğal şeker oranına sahip olup çikolata ile birlikte tüketilmesi tavsiye edilmektedir.
Ansonica Costa dell’Argentario Toscana bölgesine özgü bir beyaz şarap çeşidi olup, Giglio adası ve Toscana’nın güney kıyısında yetişen Ansonica (Inzolia) üzümlerinden yapılmakta ve DOC etiketi taşımaktadır.
Arneis Piemonte bölgesinde Alba’nın kuzeybatısında yeralan Roero tepelerinde yetişen Vitis vinifera cinsi üzümlerden yapılan bir beyaz şarap türü olup, DOCG etiketi taşımaktadır.
Asti spumante Piemonte bölgesinde özellikle Asti ve Alba kentlerinde üretilen
DOCG etiketli bir köpüklü tatlı şarap türünün adıdır. Moscato Bianco üzümlerinden yapılan düşük alkollü bir şarap olan asti restoranlarda genellikle tatlı yanında servis edilmektedir. Şampanyadan farklı olarak ikinci fermentasyon sırasında gazlandırılmayan şarabın tatlılığı karmaşık süzme işlemi sırasında oluşmaktadır. Aynı bölgede aynı üzüm cinsinden yapılan daha az gazlı (frizzante) ve daha düşük alkollü Moscato d’Asti adlı bir başka şarap cinsi daha bulunmaktadır.
Atina Frosinone ilinde tina, Gallinaro, Belmonte Castello, Picinisco, Sant’Elia Fiumerapido, Alvito, Villa Latina, San Donato Val di Comino, Vicalvi, Casalattico, Casalvieri ve Settefrati kominlerinde üretilen DOC etiketli bir şarap çeşididir. Kırımızı Atina Cabernet Sauvignon (en az % 50) ve Cabernet Franc üzümlerinden beyaz Atina ise Semillon (% 85) cinsi üzümlerden elde edilmektedir.
Barbaresco DOC Piemonte bölgesinde Nebbiolo üzümlerinden yapılan DOC etiketli bir kırmızı şarap çeşidinin adıdır.
Barbera İtalya’da Sangiovese ve Montepulciano’dan sonra en çok yetiştirilen üçüncü kırmızı şaraplık üzüm cinsinin adı olup, çok koyu renk, düşük tanen ve yüksek asit seviyesine sahiptir.
Barbera del Monferrato Monferrato bölgesinde Barbera üzümlerinden üretilen DOC etiketli bir kırmızı şarap çeşididir.
Barbera d’Asti Piemonte bölgesinde Asti ilinde Barbera üzümlerinden üretilen 1970’de DOC, 2008’de ise DOCG etiketi taşıma hakkı kazanmış bir kırmızı şarap çeşididir. Barbera d’Asti % 11.5, 2000’den sonra üretimine başlanan ve 14 ay kestane varillerde bekletilen Barbera d’Asti Superiore ise % 12.5 alkol oranına sahiptir.
Bardolino Adını Garda gölü kıyısında yeralan Bardolaino kasabasından alan bir kırmızı şarap cinsi olup, 1968’den itibaren DOC etiketi taşımaktadır. Corvina, Rondinella ve Molinara cinsi üzümlerin karışımından oluşan şaraba ayrıca % 15 oranında Rossignola, Barbera, Sangiovese ve Garganega üzümleri de eklenebilmektedir. Ayrıca % 1 daha fazla alkol içeren Bardolino Superiore ve hafif gazlı (frizzante) Bardolino Chiaretto veya Bardolino rosato adlı roze çeşitleri bulunmaktadır.
Barolo Chinato Geleneksel olarak ateş ve mide rahatsızlıklarına karşı günümüzde ise yemek sonrasında hazmı kolaylaştırmak kullanılan güçlendirilmiş bir şarap çeşidinin a dıdır. % 100 Nebbiolo üzümlerinden yapılmış DOCG Barolo şarabı Calissage Kinin ağacının kabuğu, ravent kökleri ve kakule tohumunun yanısıra çeşitli ot ve baharatlar içerisinde olgunlaştırılarak % 16,5 alkol oranına sahip Chinato elde edilmektedir.
Barolo DOCG Piemonte bölgesine özgü Nebbiolo üzümlerinden yapılan DOCG etiketi taşıyan bir kırmızı şarap çeşidi olup, piyasaya sunulmadan önce 18 ayı fıçıda toplam 36 ay boyunca yıllandırılmaktadır. 5 yıldan fazla bekletilen şaraplar ayrıca Riserva etiketiyle satılmaktadır.
Bianco di Custoza Verona’ya bağlı Sommacampagna bölgesinde üretilen, % 11,0 alkol oranına sahip 1971’den beri DOC etiketi taşıyan bir beyaz şarap çeşidinin adıdır
Biferno Kırmızı, beyaz ve roze çeşitleri bulunan DOC etiketli bir Molise şarabının adı olup, en az % 11.5 alkol oranına sahip kırmızı ve roze % 60-70 Montepulciano, % 15-20 Trebbiano, % 15-20 Aglianico üzümleri karıştırılarak yapılmaktadır.
Bolgheri Livorno’nun kuzeybatısında yeralan Castagneto Carducci’nin Bolgheri bölgesinde üretilen kırmızı, roze ve beyaz şarapların adıdır. 24 ay yıllandırıldıktan sonra satışa sunulan Bolgheri rosso adlı krımızı şarap 1994’ten itibaren DOC etiketi taşımaktadır. Kırmızı ve roze şaraplarda en az % 70 oranında sangiovese üzümü kullanılırken, Bolgheri Bianco adlı beyaz şarapta Trebbiano, Vermentino ve Sauvignon blanc üzümleri kullanılmaktadır.
Bonarda Emilia Romagna bölgesinde üretilen yakut renkli kırmızı şarap cinsinin adı olup, et soslu makarna, kavrulmuş et ve keskin tadlı peynirlerle birlikte tüketilmektedir. Lombardia ve Piacenza’da yetiştirilen croatina adlı şaraplık siyah üzüm cinsi de Piemonte’nin Roero bölgesinde Bonarda adıyla anılmaktadır.
Brachetto Kuzeybatı İtalya’da Piemonte bölgesinde yetişen şaraplık üzüm cinsi olup Fransız üzümü Braquet ile benzerdir.
Brachetto d’Acqui Piemonte bölgesinde Brachetto üzümlerinden üretilen bir kırmızı şarap çeşidi olup, 1969’da DOC, 1996’da DOCG etiketi taşımaya hak kazanmıştır. Brachetto d’Acqui aynı zamanda spumante (köpüklü) olarak da üretilmektedir.
Brindisi rosso Brindisi ilinde üretilen % 12,5 alkol oranına sahip DOC etiketli kırmızı şarap cinsi olup, az iki yıl yaşlandırılmaktadır.
Brindisi rosato Brindisi ilinde üretilen DOC etiketli roze şarap çeşididir.
Brunello di Montalcino Floransa’nın 120 km güneyinde yeralan Montalcino
bölgesinde Sangiovese ve Brunello üzümlerinden üretilen İtalya’nın en ünlü ve pahalı kırmızı şaraplarından birisi olup, 1980’den itibaren DOCG etiketi taşımaya hak kazanmıştır.
Cabernet franc En önemli şaraplık siyah üzüm cinslerinden birisi olup, dünyanın pek çok yöresinde ziraati yapılmakta İtalya’da ise özellikle Friuli Venezia Giulia bölgesinde yetiştirilmektedir.
Cacc’e Mmitte di Lucera Foggia ilinde Lucera, Troia ve Biccari belediyelerinde Uva di Troia üzümlerinden üretilen DOC etiketli bir kırmızı şarap çeşididir.
Cannonau di Sardegna Sardinya adasında Cannonau adıyla bilinen Grenache üzümlerinden yapılan DOC etiketine sahip kırmızı ve roze şarap çeşidinin adıdır. Kırmızı cannonau şarabının 6 ay kestane veya meşe fıçıda bekletilmiş % 13 alkol oranına sahip riserva çeşidinin yanı sıra % 17.5-20 oranında alkol oranına sahip, sert liquoroso formu da bulunmaktadır.
Cantina Şaraphane.
Cantina sociale Kooperatif şaraphanesi
Caraffa Vino Sürahi şarap
Castelli Romani Lazio bölgesinde Colli Albani tepelerinde yeralan aynı adlı köylerde üretilen DOC etiketli bir şarap çeşidinin adıdır. Malvasia ve Trebbiano üzümlerinden üretilen beyaz şaraplar sek ve gazlı (spumante) formlarda piyasaya sunulurken, kırmızı şaraplar Sangiovese ve Montepulciano üzümleri kullanılmaktadır.
Cerasuolo d’Abruzzo Abruzzo bölgesinde Montepulciano üzümlerden elde edilen DOC etiketli bir roze şarap çeşididir.
Cerasuolo di Vittoria Sicilya’nın güneydoğusunda eşit miktarda karıştırılan Nero d’Avola ve Frappato üzümlerinden elde edilen DOCG etiketli bir kırmızı şarap çeşididir.
Cesanese del Piglio DOCG Frosinone ilinde Piglio, Serrone, Acuto, Anagni, Paliano kentlerinde üretilen DOCG etiketli bir kırmızı şarap çeşididir. Yakut rengi şarap meşe fıçılarda yaşlandırılmakta olup, tatlı elde edilebilmekte hatta frizzante ve spumante formdları da üretilmektedir.
Chambave Moscato Moscato di Chambave adlı üzümden Chambave belediyesinde yapılan % 11 veya daha yüksek alkol oranına sahip DOC etiketli tatlı beyaz şarap olup meşe fıçılarda en az 3 ay yaşlandırılmaktadır.
Chambave Moscato Passito Kurutulmuş Moscato di Chambave üzümlerinden Chambave belediyesinde yapılan % 16.5 alkol oranına sahip DOC etiketli şarap olup meşe fıçılarda en az 2 yıl yaşlandırılmaktadır.
Chambave Rosso Petit Rouge (%60), Dolcetto, Gamay ve Pinot noir cinsi üzümlerden Chambave belediyesinde yapılan % 11 veya daha yüksek alkol oranına sahip DOC etiketli kırmızı şarap olup meşe fıçılarda en az 6 ay yaşlandırılmaktadır.
Champagne /ʃam’paɲ/ Şampanya
Chiaretto Soluk kırmızı veya koyu roze şarap
Chianti Bkz. Ayrı bir sayfada olup Chianti şarapları
Ciliegiolo del Tigullio Cenova ilinde Tigullio Portofino-Ciliegiolo Körfezinde üretimine izin verilen DOC etiketli bir kırmızı şarap çeşididir.
Cinque Terre Liguria bölgesinde Bosco, Albarola ve Vermentino üzümlerinden üretilen saman sarısı renginde sek beyaz şarabın adı olup, 1973 yılından beri DOC etiketi taşımaktadır.
Cirò Calabria’nın La Sila bölgesinde üretilen DOC etiketli bir şarap çeşidi olup Rosso, Classico, Superiore, Classico Superiore, Reserva ve Classico Riserva adlı 5 formu satılmaktadır. Kırmızı cirò % 95 Gaglioppo üzümüne % 5 oranında Greco bianco ve Trebbiano karıştırılmasıyla elde edilirken roze ve bianco % 90 Greco bianco ile % 10 Trebbiano karışımından elde edilmektedir.
Classico DOC veya DOCG etiketi taşıyan geleneksel, üstün nitelikli bağ alanı ve üzümlerden yapılan şarapları tanımlayan terimdir.
Colli Albani Lazio bölgesine özgü DOC etiketli bir şarap çeşidi olup, Malvasia di
Candia ve Trebbiano üzümlerinin karışımından elde edilmektedir.
Controguerra DOC Controguerra kasabası etrafındaki tepe ve vadilerde hektar başına 14 ton şaraplık üzüm bağlarından DOC etiketli kırmızı, beyaz, passito ve gazlı (spumante) şarap üretilmelmektedir. Kırmızı şaraplar Montepulciano (en az % 60), Merlot, Cabernet Franc ve Cabernet Sauvignon, beyazlar ise Trebbiano (en az % 60), Passerina (% 15) ve diğer yerel üzüm cinslerinden, Spumante ise Trebbiano (% 60) ile Chardonnay, Verdicchio ve Pecorino karışımından hazırlanmaktadır.
Copertino rosso Lecce ilinde Negroamaro üzümlerinden üretilen DOC etiketli
kırmızı şarap çeşididir.
Corvina İtalya’da Corvina Veronese ve Cruina, Avrupa’da Cassabria olarak da
bilinen Veneto bölgesinde yetiştirilen şaraplık bir üzüm çeşididir. Büyük ölçüde Bardolino ve Valpolicella adlı şarapların yapımında kullanılmaktadır.
Cortese di Gavi Piemonte’nin Liguria sınırında yeralan Alessandria bölgesinde Cortese üzümünden üretilen bir beyaz şarabın adı olup, 1974’de DOC, 1998’de DOCG etiketi taşıma
hakkı kazanmıştır. Genellikle deniz ürünleriyle birlikte tüketilen şarabın ayrıca köpüklü (spumante) formu da üretilmektedir.
Distillato di vino Damıtılmış şarap
Dolcetto /dolˈtʃetto/ Piemonte bölgesinde Monferrato tepelerinde yetiştirilen şaraplık siyah üzüm cinsi olup, adı ‘tatlıcık’ anlamına gelmektedir.
Dolcetto di Dogliani Piemonte’nin dağlık Langhe bölgesinde dolcetto üzümlerinden üretilen bir kırmızı şarap çeşidi olup, 1974’ten itibaren DOC etiketi taşımaktadır. ‘Dolcetto di Dogliani Superiore’ adlı özel serisi ise 2005’ten itibaren DOCG etikeki taşımak hakkı kazanmıştır.
Elba Aleatico Passito Livorno ilinde, Elba Adasında üretilen DOCG etiketi taşıyan bir şarap cinsidir. Yerde veya raflarda güneş altında kurutulan üzümlerden az miktarda üretilen passito türünden bir tatlı şaraptır.
Enoteca Yöresel şarapların satıldığı hatta çoğunda şarabın yanında meze ve yemek de yenilebilen dükkânlara verilen isim olup, Yunanca’dan ‘şarap deposu’ anlamına gelen Οινοθήκη kelimesinden ödünçlenmiştir.
Est! Est! Est! Latium bölgesinde Montefiascone kasabasında Trebbiano ve Malvasia bianca üzümlerinden üretilen DOC etiketli bir şarap çeşididir.
Falanghina Campania bölgesi ile Napoli’nin kuzeyinde üretilen vitis vinifera cinsi şaraplık beyaz üzüm olup, Yunanistan orijinli olmasına atfen Falanghina Greco adıyla da bilinmektedir.
Falerno del Massico Campania bölgesinde üretilen ve 1989’dan itiabren DOC etiketli bir şarap olup, falangina cinsi üzümden bianco, aglianico ve piedirosso üzümlerden rosso şarap yapılmaktadır.
Fara Fara Novarese belediyesinde 22 hektar alanda yetiştirilen Nebbiolo (% 30-50), Vespolina (%10-30) ve Uva Rara (%40) cinsi üzümlerden Fara adlı DOC etiketli kırmızı şarap çeşidinin adıdır.
Fiano Campania ve Sicilya’da yetiştirilen şaraplık beyaz üzüm cinsinin adıdır. 2003’den itibaren DOCG etiketi taşıyan ünlü Fiano di Avellino şarabı % 85 Fiano üzümü ile % 15 oranında Greco, Coda di Volpe Bianca ve Trebbiano Toscano üzümlerinin karışımından üretilmektedir.
Franciacorta 45°37′12″N 10°01′12″E /frantʃaˈkorta/ Lombardia bölgesinde % 85 Chardonnay, % 10 Pinot nero ve % 5 Pinot bianco üzümleri kullanılarak üretilen bir köpüklü şarap cinsi olup, 1965’den beri DOC, 1995’ten beri DOCG etiketi taşımaktadır. 24 ay yıllandırılan şarap Franciacorta Satén adıyla satılmaktadır.
Frascati Lazio bölgesinde üretilen DOC etiketli bir şarap çeşidi olup, Frascati, Grottaferrata, Monte Porzio Catone belediyeleri ile kısmen Roma ve Montecompatri bölgesi üzümlerinden DOCG etiketli şaraplar üretilmektedir.
Galatina bianco Lecce ilinde Chardonnay üzümlerinden (%65-100) üretilen DOC etiketli beyaz şarap çeşidi olup, ayrıca hafif gazlı Galatina bianco frizzante formu da bulunmaktadır.
Galatina Chardonnay Lecce ilinde Chardonnay üzümlerinden (%85-100) üretilen DOC etiketli soluk sarı renkli beyaz şarap çeşididir.
Galatina Negroamaro Lecce ilinde Negroamaro üzümlerinden (%85-100) üretilen DOC etiketli kırmızı şarap çeşididir.
Gewurztraminer Trentino Alto Adige bölgesinde üretilen güzel kokulu bir beyaz üzüm ve bu üzümden yapılan şarap çeşididir.
Ghemme Novara ilinde özellikle adını aldığı Ghemme ve kısmen de Romagnano Sesia belediyesinlerinde üretilen DOCG etiketli kırmızı şarap çeşidinin adı olup, Nebbiolo (%75-100), Vespolina (%0-25) ve Uva Rara (%0-25) üzümlerinden elde edilmektedir.
Gioia del Colle rosso Bari kentinde Primitivo üzümlerinden üretilen DOC etiketli kırmızı şaraptır.
Grappa Üzüm posasından yapılan bir brendi çeşididir. Başlangıçta şarapçılıktan arta
kalan posayı kullanarak israfı önlemek için yapılan içki akşam yemeği sonrasında hazmettirici (digestivo) olarak tüketilmekte hatta bu amaçla espresso kahveye eklenerek caffè corretto (düzgün kahve) ve ammazzacaffè (kahve katili) formunda içilebilmektedir.
Graspa Üzüm posası
Gravina Bari ilinde özellikle Gravina in Puglia belediyesinde Malvasia bianca lunga üzümlerinden üretilen DOC etiketli beyaz şaraptır.
Greco di Tufo Campania bölgesine özgü bir şarap çeşidi olup 2003’ten itibaren DOCG etiketi taşımaktadır. Avellino ilinin volkanik eteklerinde yeralan Tufo, Montefusco, Petruro Irpino, Chianche, Torrioni, Altavilla,
Irpina ve Prata di Principato Ultra köylerinde üretilen % 85 Greco di Tufo ve % 15 Coda di Volpe Bianca üzümlerinin karıştırılmasıyla elde edilmektedir.
Grignolino /ɡriɲɲoˈliːno/ Piemonte bölgesinde Monferrato tepesi bağlarında yetişen Grignolino d’Asti ve Grignolino del Monferrato Casalese üzümlerinden hazırlanan DOC etiketine sahip kırmızı ve roze şarap çeşididir. Arlandino, Balestra, Barbesino, Girodino, Pollasecca, Rosetta, Verbesino adlarıyla da bilinen şarap genellikle finanziera (porçini mantarlı dana) pepperonili pizza ve mantarlı rizotto yanında tüketilmektedir.
Gutturnio Emilia Romagna bölgesinde Piacenza’nın güneyinde tepelerde yetiştirilen Barbera üzümünden üretilen DOC etiketli bir kırmızı şarap olup, classico, superiore, riserva ve hafif gazlı frizzante çeşitleri bulunmaktadır. Gutturnio superiore % 12.5, 24 ay yaşlandırılan % riserva ise % 13 alkol oranına sahiptir.
Imbottigliato all’origine Üzümlerin toplanmasından şişeye girdiği ana dek geçirdiği ezilme, fermente, yaşlandırma gibi aşamaların tümünün etikette bildirilen bölgede gerçekleştirildiğini garanti eden terim şarap şişe etiketi üzerinde yazmaktadır.
Lambrusco /lam.ˈbru.sko/ Emilia-Romagna bölgesinde yetiştirilen üzüm ve bu üzümden yapılan kırmızı şarap çeşididir.
Leverano Lecce ilinde üretilen DOC etiketli şarap çeşididir. Malvasia Bianca (% 50-100) ve Bombino Bianco (%0-40) üzümlerinden beyaz ‘Leverano bianco’, Negroamaro (% 50-100), Malvasia Nera di Lecce, Montepulciano ve Sangiovese üzümlerinden kırmızı ‘Leverano rosso’, Negroamaro (% 50-100), Malvasia Nera di Lecce, Montepulciano ve Sangiovese üzümlerinden ise roze ‘Leverano rosato’ şarapları yapılmaktadır.
Lizzano Taranto ilinde Negroamaro üzümlerinden (% 60-80) üretilen DOC etiketli şarap çeşidi olup, Frizzante ve Spumante çeşitleri de bulunmaktadır.
Locorotondo Bari ve Brindisi illerinde Verdeca ve Bianco d’Alessano üzümlerinden üretilen DOC etiketli bir şaraptır.
Malvasia /malvaˈziːa/ Akdeniz ülkelerinin çoğunda yetişen ve Yunan orijinli olduğu sanılan bir beyaz üzüm çeşididir.
Malvasia delle Lipari Sicilya’nın doğusundaki volkanik Eolie (Lipari) adalarında üretilen bir Malvasia çeşididir.
Malvasia di Bosa Bkz. Malvasia di Grottaferrata
Malvasia di Grottaferrata Lazio bölgesinde passito tarzı tatlı şarapların yapımında kullanılan bir Malvasia üzümü çeşidi olup, 2. Dünya Savaşı sonrasında bu tarz şarapların önemini yitirmesine paralel olarak ekimi azalmıştır. Malvasia di Bosa ve Malvasia di Planargia adlı benzerleri ise aynı amaçla Sardinya’da ekilmektedir.
Malvasia di Planargia Bkz. Malvasia di Grottaferrata
Malvasia Istriana İtalya’da Friuli-Venezia Giulia bölgesinde üretilip Collio DOC ve Isonzo DOC şaraplarının yapımında kullanılan Malvasia üzümü çeşitlerinden birisidir. Venedikli tüccarlarca Yunanistan’dan getirildiği sanılan üzüm aynı zamanda Emilia’nın Colli Piacentini bölgesinde üretilmekte ve bölgede champagnino (‘küçük şampanya’) adıyla bilinen köpüklü şarapların yapımında kullanılmaktadır.
Malvasia di Castelnuovo Don Bosco Asti ilinde % 85 oranında Malvasia di Schierano üzümüne % 15 oranında Fresa üzümü eklenmesiyle elde edilen DOC etiketli tatlı, köpükllü, kırmızı veya rose tatlı ve şarap çeşididir.
Marsala Sicilya’nın Marsala kentinde üretilen sek veya tatlı şarap cinsi olup 1969’dan itibaren DOC etiketi taşımaktadır. Grillo, Inzolia ve Catarratto üzümlerinden yapılan oldukça güçlü bir şarap olup % 15-20 alkol oranına sahiptir. Marsala çeşitlerinden Oro altın, Ambra kehribar rengindeyken, Perricone, Calabrese, Nero d’Avola ve Nerello Mascalese adlı kırmızı üzülerden üretilen Rubino yakut rengindedir. Marsala fine 1 yıldan az, Superiore 2 yıl, Superiore Riserva 4 yıl, Vergine e/o Soleras 5 yıl, Vergine e/o Soleras Stravecchio ise 10 yıl bekletildikten sonra satışa sunulmaktadır.
Martina Franca Bari, Brindisi ve Taranto illerinde Verdeca (% 50-65), Bianco d’Alessano, Fiano, Bombino ve Malvasia toscana üzümlerinden üretilen DOC etiketli beyaz şarap çeşididir.
Marzemino Trentino-Alto Adige bölgesine özgü şaraplık bir siyah üzüm cinsi olup, Lombardia ve Veneto’da da üretilmektedir. Mozart’ın Don Giovanni operasında ‘Şarap dök! Mükemmel Marzimino’ sözlerinde bahsi geçmektedir.
Matino rosso Lecce ilinde Negroamaro üzümlerinden (% 70-100) üretilen DOC etiketli kırmızı şarap çeşididir.
Merlara DOC Padova’ya bağlı Merlara kasabasında 2000 yılından beri üretilen kırmızı, beyaz ve frizzante şarap markasıdır. Hektar başına 12 ton üretilen %11 alkol oranına sahip DOC etiketli şaraplardan kırmızı olan %50-70 Merlot, beyaz olan %50-70 Friulano üzümlerini kullanmaktadır.
Metodo Classico Klasik şampanya metodu ile yapılan köpüklü şarap
Millesimato En az 30 ay bekletilmiş şarap
Montepulciano d’Abruzzo Abruzzo bölgesinde İtalya’nın ünlü Montepulciano üzümlerinden üretilen bir kırmızı şarap çeşidi olup, 1968’den beri DOC etiketi taşımaktadır. Bu şarapların en ünlüsü DOCG etiketli Montepulciano d’Abruzzo Colline Teramane adıyla Teramo bölgesinde üretilmektedir.
Morellino di Scansano Grosseto bölgesinde Scansano köyü civarında yetiştirilen üzümlerden üretilen kırmızı şarap çeşidi olup, 1978’den beri DOC, 2007’den itibaren DOCG etiketi taşımaktadır. Morellino di Scansano 8 ay Morellino di Scansano Riserva ise 2 yıl ahşap fıçılarda yıllandırılmaktadır.
Moscato Şaraplık muskat üzüm cinsi olup, Piemonte bölgesinde tatlı şarapların yapımında kullanılmaktadır.
Moscato d’Asti Alessandria ve Cuneo illerinde Moscato Bianco üzümlerinden
üretilen DOCG etiketli tatlı ve düşük alkollü (%5.5) köpüklü bir şarabın adıdır. Romalılarca apiana adıyla anılan Moscato bianco üzümleri bölgede ekilen en eski üzüm cinslerinden birisi olmakla birlikte Moscato d’Asti üretimi 1870’lerde başlamıştır.
Moscato di Terracina Lazio bölgesinde üretilen bir şarap çeşididir.
Moscato di Trani Puglia bölgesinde rani, Bisceglie, Ruvo di Puglia, Corato, Andria, Canosa ve Minervino Murge yerleşimlerinde Moscato Bianco üzümlerinden üretilen DOC etiketli beyaz şarap çeşididir.
Mosto /’mosto/ Üzüm suyu
Mosto cotto Abruzzo bölgesine özgü P.A.T. etiketli bir içki olup, üzüm suyu, şeker ve çeşitli bitkilerden elde edilen su karıştırılıp eleneksel bakır tencere veya kil kaplar içinde kaynatılarak elde edilmekteydi.
Muller-Thurgau Trentino Alto Adige bölgesinde üretilen şaraplık beyaz üzüm cinsi olup, ilk 1882’de Dr. Herman Müller tarafından İsviçre’nin Thurgau kentinde Müller-Thurgau adıyla yetiştirilmiştir. Bu üzümden üretilen beyaz şaraplar Montasio peynirli tartı ve başta ahtapot olmak üzere deniz ürünleriyle birlikte tüketilmiştir.
Nardò rosso Lecce ilinde Negroamaro üzümlerinden (% 80-100) üretilen DOC etiketli şarap çeşididir.
Nosiola Trentino Alto Adige bölgesinde özellikle Garda gölünün kuzeyinde Valle dei Laghi’de yetiştirilen özgü şaraplık üzüm cinsi olup Groppello bianco adıyla da bilinmektedir. Nosiola üzümleri Vin Santo adlı tatlı şarabın yanında kullanılmanın yanı sıra Trento’da üretilen DOC etiketli Sorni Bianco’nun karışımına da katılmaktadır.
Ostuni bianco Brindisi ilinde Impigno (%50-85) ve Francavilla üzümlerinden üretilen DOC etiketli beyaz şarap çeşididir.
Ostuni Ottavianello Brindisi kentinde üretilen DOC etiketli şarap cinsi olup, Negroamaro, Malvasia Nera, Notar Domenico Sussumariello üzümleri karışımından hazırlanmaktadır.
Nebbiolo Piemonte bölgesinde yetiştirilen bir şaraplık üzüm cinsi olup Barolo, Barbaresco, Roero, Gattinara ve Ghemme gibi DOCG etiketli pek çok kırmızı şarabın yapımında kullanılmaktadır.
Negroamaro Puglia bölgesinde üretilen şaraplık üzüm cinsi olup, Salice Salentino, Brindisi Rosato, Alezio Riserva, Lizzano Negroamaro Rosato ve Leverano Negroamaro Rosato gibi kırmızı şarapların üretiminde kullanılmaktadır.
Nero d’Avola /ˈneːro ˈdaːvola/ Sicilya bölgesine özgü kırmızı şarap olup adını adanın güneyindeki Avola kasabasından almıştır.
Novello Yeni. Bir şarapçılık terimi olarak mahzende yıllndırmak yerine hemen tüketilen hafif ve meyvemsi şaraplar için kullanılmaktadır.
Ortanova Foggia ilinde Sangiovese üzümlerinden (% 60-100) üretilen DOC etiketli şarap çeşidi olup, Kırmızı (Ortanova rosso) ve roze (Ortanova rosato) formlarında bulunmaktadır.
Orvieto 42°43′N 12°06′E Umbria ile Lazio arasında yeralan şarap bölgesi olup Grechetto ve Trebbiano üzümlerinden üretilen DOC etiketli Orvieto ve Orvieto Classico gibi beyaz şaraplarıyla ünlüdür. Bu cinslerin koyu renk üzümlerle karıştırılmasıyla yine DOC etiketli Rosso Orvietano adlı kırmızı şarap da üretilmektedir
Ovada Piemonte bölgesinde üretilen DOC etiketli bir şarap çeşidi olup, Dolcetto di Ovada Superiore adıyla da bilinmektedir.
Passito Kurutulmuş üzümlerden yapılan genellikle tatlı şarap türlerinin genel adıdır.
Passito di Pantelleria Sicilya’nın Trapani ilinde Pantelleria adasında moscato üzümlerinden üretilen DOC etike tli bir şarabın adıdır.
Pentro di İsernia Molise’de küçük bir şarap üretim bölgesi olup, 1983’den beri DOC etiketli bianco, rosso ve rosato şarapları üretilmektedir.
Piave DOC statüsünde Piave Rosso ve Piave Bianco şarapları Veneto bölgesinde üretilmektedir.
Piccolit Friuli-Venezia Giulia bölgesinde yetiştirilen şaraplık beyaz üzüm cinsi olup passito gibi tatlı şarapların yapımında kullanılmaktadır.
Pigato Liguria bölgesinde özellikle Riviera di Ponente’de yetiştirilen beyaz şaraplık üzüm cinsidir.
Porto Porto şarabı
Primitivo di Manduria Puglia bölgesinde Brindisi ve Taranto illerinde rimitivo üzümlerinden (% 100) üretilen DOC etiketli bir kırmızı şarap çeşididir.
Prosecco /proˈsekko/ Veneto bölgesine özgü Glera üzümünden üretilen DOC
etiketli beyaz şarap olup, spumante (gazlı), frizzante (yarı gazlı) ve tranquillo (köpüksüz) çeşitleri bulunmaktadır. Şarabın adı Trieste yakınlarındaki Prosecco köyünden gelmekte olup, Treviso’da üretilen gazlı şarap Prosecco Conegliano Valdobbiadene Superiore ile Asolo’da üretilen Asolo Prosecco Superiore DOCG etiketi taşımaktadır.
Rossese Pek çok şaraplık üzüm cinsinin adı olup, Liguria’da Rossese di Campochiesa, Piemonte’de Rossese bianco ve Rossese bianco di Monforte, Liguria’da Rossese bianco di San Biagio, Ruzzese ve Grillo bunların başlıcalarıdır.
Rosso /’rosso/ Kırmızı. Kırmızı şarap.
Rosso Barletta Barletta-Andria-Trani ve Foggia illerinde Uva di Troia üzümlerinden (% 70-100) üretilen DOC etiketli şarap çeşididir.
Rosso Canosa Barletta-Andria-Trani ve Foggia illerinde Uva di Troia üzümlerinden üzümlerinden (% 65-100) üretilen DOC etiketli kırmızı şaraptır.
Rosso di Cerignola Foggia ilinde Uva di Troia (% 55-85) ve Negroamaro (% 15-30) üzümlerinden üretilen DOC etiketli kırmızı şaraptır.
Ruché /ruˈke/ Piemonte bölgesine özgü, özellikle Castagnole Monferrato, Refrancore, Grana, Montemagno, Viarigi, Scurzolengo ve Portacomaro köylerinde üretilen kırmızı üzüm çeşidi olup, 1987’den beri DOC, 2010’dan beri DOCG etiketi taşıyan Ruché di Castagnole Monferrato adlı şarabın yapımında kullanılmaktadır.
Sagrantino Umbria bölgesine özgü şaraplık siyah üzüm cinsidir. Montefalco köyünün 1631 dönümlük sagrantino bağlarından DOCG etiketli Sagrantino di Montefalco üzümü yapılmaktadır.
Salice Salentino 2. Brindisi ve Lecce illerinde Negroamaro üzümlerinden (%80-100) üretilen DOC etiketli kırmızı şarap çeşididir.
San Colombano DOC Milano’ya bağlı San Colombano al Lambro belediyesinde 100 hektarlık alandan elde edilen Croatina (% 30-45), Barbera (% 25-40), Uva Rara (% 5-15) ve diğer üzüm cinslerinden üretilen kırmızı şarap cinsidir.
San Severo rosso Foggia ilinde Montepulciano (%70-100) ve Sangiovese (%0-30) üretilen DOC etiketli kırmızı şarap çeşidi olup, roze formu San Severo rosato adıyla satılmaktadır.
Sangiovese /sandʒoˈveːze/ Emilia Romagna, Lazio, Campania ve Sicilya’da yetiştirilen kırmızı şaraplık üzüm cinsi olup, Brunello di Montalcino ve Rosso di Montalcino şaraplarında tek başına Chianti, Carmignano, Vino Nobile di Montepulciano ve Morellino di Scansano‘da ise en önemli bileşen olarak kullanılmaktadır.
Sangria Kırmızı şarap, limonata, meyve ve çeşitli baharatların karıştırılmasıyla hazırlanan İspanyol içeceği
Sassicaia Toscana bölgesine özgü Fransız Bordeaux tarzı bir kırmızı şarap çeşidi olup Tenuta San Guido firması tarafından üretilmektedir.
Sciacchetrà Liguria’da Cinque Terre bölgesinde Bosco, Albarola ve Vermentino
üzümlerinden üretilen DOC etiketli tatlı bir şarap (beyaz passito) çeşididir. Schiacchetra Riserva satışa sunulmadan önce 3 yıl boyunca çelik, cam veya meşe fıçıda bekletilmektedir.
Secco /’sekko/ Sek şarap.
Sforzato di Valtellina Valtellina bölgesine üretilen bir passito olmasına karşın tatlı değil sek şaraptır. Nebbiolo-Chiavennasca cinsi üzümler toplandıktan sonra en az 110 gün süreyle ahşap saflarda kurutulduktan sonra üretilen docg etiketli yakut rengi bu şarap bölgede Pizzoccheri adlı makarna yemeği ve Bitto peyniri ile birlikte tüketilmektedir.
Soave Veneto bölgesinde Garganega üzümlerine az miktarda Trebbiano di Soave ve Chardonnay katılmasıyla üretilen DOC etiketli Soave Classico ve DOCG etiketli Soave Superiore sek beyaz şarap çeşididir.
Spritz Prosecco şarabından hazırlanan Kuzeydoğu İtalya’ya özgü alkollü içecek
çeşidi olup, Almanca ‘gazlı’ anlamına gelmektedir. Üzerine maden suyu ilave edilerek bir portakal dilimi eşliğinde aperatif gibi servis edilen içecek Spritz Veneziano veya sadece Veneziano adlarıyla da bilinmektedir.
Spumante Köpüklü şarap
Squinzano rosso Brindisi ve Lecce illerde Negroamaro üzümlerinden (%70-100) üretilen DOC etiketli kırmızı şarap çeşididir.
Superiore /supe’rjore/ Yüksek. Alkol derecesi yüksek şarap anlamında da kullanılır.
Taburno Piedirosso Campania bölgesinde Benevento ilinde Piedirosso üzümünden üretilen DOC etiketli kırmızı şaraptır.
Tai Veneto bölgesine zögü genellikle beyaz nadiren kırmızı olarak üretilen bir şarap çeşididir.
Taurasi Avellino ilinde yetiştirilen Aglianico üzümlerinden üretilen kırmızı şarap çeşidi olup, Taurasi riserva 1993’ten beri DOCG etiketi taşımaktadır.
Teroldego Trentino-Alto Adige bölgesinde üretilen şaraplık üzüm cinsi olup, 1971’den beri DOC etiketi taşıyan Teroldego Rotaliano şarabı bu üzümden üretilmektedir.
Trebbiano d’Abruzzo Abruzzo bölgesinde üretilen tek DOC etiketli beyaz şarap
çeşidi olup, yapımında en az % 85 oranında Trebbiano üzümleri kullanılmaktadır.
Valpolicella Verona’da Garda gölünün doğusunda yeralan şarap üretim bölgesi olup, bölgede yetiştirilen Corvina Veronese, Rondinella ve Molinara adlı kırmızı üzümlerden DOCG etiketli Amarone della Valpolicella gibi kaliteli şaraplar üretilmektedir.
Valtellina Superiore Sassella Lombardia bölgesinde Sassella’nın yanı sıra Grumello, Inferno, Maroggia ve Valgella köylerinin bağlarından üretilen DOCG etiketli bir kırmızı şarap çeşididir.
Vendemmia Hasat, bağbozumu.
Verdicchio /verˈdikkjo/ Marche bölgesine özgü şaraplık üzüm cinsi olup adı verde (yeşil) kelimesiyle ilişkilidir. Macerata ve Ancona illerinde bu üzümden Verdicchio di Matelica ve Verdicchio dei Castelli di Jesi adlı DOC etiketli üzümler üretilmektedir.
Vermentino di Sardegna Sardinia adasında Cagliari, Nuoro, Oristano ve Sassari illerinde vermentino üzümlerinden üretilen DOC etiketli beyaz şarap çeşidi olup gazlı formu da bulunmaktadır.
Vin brulé Baharat ve şekerle kaynatılmış kırmızı şarap
Vin Santo /vin ˈsanto/ Trebbiano ve Malvasia üzümlerinden yapılan Toscana yöresine özgü DOC etiketli bir tatlı şarap çeşidi olup günümüzde İtalya’nın diğer bölgelerinde de yapılmaktadır.
Vino /’vino/ Şarap
Vino bianco Beyaz şarap
Vino da aperitivo Aperatif şarabı
Vino da dessert Tatlı şarap
Vino da meditazione Akşam yemeğinden sonra sarhoş olmak için içilen şarap
Vino da pasto Yemek ile birlikte içilmesi uygun şarap
Vino della casa Ev şarabı
Vino frizzante Hafif köpüklü şarap
Vino liquoroso Sert şarap
Vino Nobile di Montepulciano Toscana tipik şarap
Vino novello Taze şarap
Vino Passito Tatlı şarap
Vino rosato Pembe şarap
Vino rosso Kırmızı şarap
Vino Santo /ˈviːno ˈsanto/ Bkz. Vin Santo
Vino sfuso Sürahi şarabı
Vino da Tavola Sofra şarabı. IGT, DOC ve DOCG etiketleri taşımayan basit şarap çeşitlerinin adı olup, 1970 ve 80’lerde deneysel şarap üreticilerinin çabaları sayesinde bu gruba giren kaliteli şaraplar üretilince sofra şarapları büyük prestij kazanmıştır.
Zibibbo Sicilya yakınlarında Pantelleria adasında üretilen güçlendirilmiş kehribar
sarısı renginde bir şarap olup, güneşte kurutulmuş muscat üzümlerinden elde edilmekte ve Bianco di Pantelleria adıyla da bilinmektedir.
Ayrıca İlginizi Çekebilecek yazılar
İtalya’da hangi Şehirde Hangi Şarap İçilir veya İtalya’nın En İyi Şarap Şehirleri Listesi
İtalyan Şarap Kalitesi: DOC ve DCOD nedir?
İtalyan içkileri sözlüğü: Alkollü ve Alkolsüz içecekler
İtalyan peynirleri Sözlüğü (i formaggi d’italia)
İtalyan salamları, jambon ve pastırma çeşitleri
İtalyan mutfağı sözlük: Restoran, mutfak ve pazarda kullanılan İtalyanca mutfak terimleri
İtalyan mutfağında balıklar ve deniz ürünleri
Risotto ve Risotto çeşitleri sözlüğü (İtalyan Mutfağı)
İtalyan Mutfağı’nda et ve et yemekleri sözlüğü
İtalyan çikolatası, fındık kremaları ve gofretleri
İtalyan Kahve Çeşitleri ve İtalyanca kahve terimleri sözlüğü
merhaba adım levent elimde ASTI .CONTE DI COVOR Adında bi şarap var bununla alakalı sizden bilgi alabilirmiyim teşekkürler