Telemachus, Telemakhus (Yunan Mitolojisi)

Telemachus, Telemakhus (Τηλέμαχος) Yunan Mitolojisinde Odysseus ile Penelope’un, Troya savaşının başlamasının hemen öncesinde doğan ve babasını tanımdan büyüyen tek oğlunun adı olup, savaştan yıllar sonra geri dönen babasının tahtını ele geçirmesine yardım etmiştir (Homer Odysseia i. 216).

Odysseia’nın ilk dört bölümünde tanrıça Athena’nın da yardımıyla Telemakhus’un henüz savaştan dönmeyen babasını arayışı anlatılmaktadır. Odysseus’un tanrı Poseidon’un da karışmasıyla yirmi yıl süren deniz yolculuğu sırasında İthaka’da yaşayan karısı Penelope kocası öldü farz edilerek çok sayıda talip tarafından rahatsız edilmiştir. Telemakhos, yolculuğu sırasında önce Nestor’a uğramış adamdan babasına dair öyküler dinledikten sonra Nestor’un oğlu Peisistratus ile birlikte Menelaus ile Helen’in evine gitmiş, burada da iyi karşılanıp yine babasının Troya’da ki kahramanlıklarını dinlemiştir. Destanın 15. beşinci kitabında kılık değiştirerek İthaka’ya gelen Odysseus burada domuz çobanı Eumaeus’a gerçek kimliğini açıklamış ardından Athena’nın tavsiyesiyle kendini o güne kadar hiç görmediği oğluna tanıtmıştır. Baba oğul baş başa vererek Penelope’nin taliplerini ortadan kaldırma planı yaptıktan sonra Telemakhus evine dönüp babasının dilenci kılığında gelmesini beklemiştir. Bu sırada Penelope taliplerine kocasının yayı kullanılarak düzenleyeceği bir atıcılık yarışmasını kazananı seçeceğini ilan etmiş, taliplerin hiçbirisi hedefi tutturamamış, birdenbire ortaya çıkan Odysseus oğlunun da yardımıyla tüm talipleri öldürmüştür.

Çocukken denize düşen Telemakhus yunus balıkları tarafından kurtarıldığından Odysseus Troya savaşında üzerinde yunus figürü olan bir kalkan kullanmıştır. Troya savaşına katılmamak için deli rolü yapan Odysseus, Agamemnon kendisini sınamak için henüz bebek olan Telemakhus’u sabanının önüne koyunca rol yapmayı bırakıp oğlunu kurtarmış ama savaşa gitmek zorunda kalmıştır (Hygin. Fab. 95, Serv. ad Aeneid ii. 81). Telemakhus’un adının Yunanca “savaştan uzak” anlamına gelmesi çocuğun gerçek adından ziyade Homer tarafından takılmış bir lakap olduğunu akla getirmektedir. Bir söylenceye göre bir kâhine danışan Odysseus oğlunun kendisi için tehlikeli olduğunu öğrenince Telemakhus’u İthaka’dan göndermiş o da Etruria’ya gidip Clusium kentini kurmuştur (Servius ad Aen. x. 167).

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016