Iphigenia (Yunan Mitolojisi)

Iphigenia (Yunanca Ἰφιγένεια), Troya’daki Yunan kuvvetlerinin komutanı Agamemnon ile Klytemnestra’nın kızı, Elektra, Khromythemis ve Orestes’in kardeşi olup, babası tarafından bir kehanet üzerine tanrıça Artemis’e kurban edilmiştir.

Agamemnon’un gemileri rüzgârsız havada Aulis’ten Troya’ya yelken açmayı başaramayınca kral kâhin Kalkhas’ın tavsiyesi üzerine kızı İphigenia’yı bir zamanlar kızdırdığı Artemis’e kurban etmiştir. Kral önce kızını kurban etmeyi kabul etmemişse de kardeşi Menelaos ile Odysseus’un ısrarı üzerine kızı Akhilleus ile nişanlayacağı bahanesiyle kandırarak Mykenai’den çağırtarak öldürtmüştür. Bir söylenceye göre tanrıça kıza acımış ve onun yerine bir geyik kurban etmiş, kızı Tauris’e götürerek kendi rahibesi yapmıştır. İki söylenceyi birleştiren modern bir yoruma göre eki çağlarda kurban töreni sırasında ortaya bir hayvanın çıkması tanrının insan kurbanı istemediğine işaret sayılmaktaydı ki tören sırasında birdenbire ortaya çıkan bir geyik kızın kurtulmasını sağlamış olmalıdır.

Tauris tapınağında deniz kazası sonucu ülkesine gelen tüm yabancıların kurban edildiği bir tapınakta görev yapan İphigenia’nın karşısına bir gün aynı sebeple kurban edilmeye hazırlanan erkek kardeşleri Oreste ile Pylades getirilmiştir. İphigeni, Delphoi kâhini tarafından tapınaktaki Artemis heykelini çalmakla görevlendirilen kardeşlerini ölüme göndermek yerine heykeli kendi çalıp, tapınaktaki görevini bırakarak onlarla birlikte ülkesine geri dönmek üzere yola çıkmıştır. Bununla birlikte kralları Thoas liderliğindeki Taurisliler kardeşlerin peşine düşmüş ve Sminthion kentine vardıklarında yetişmişlerdir. Kentin Apollon rahibi Khryses, İphigenia ile kardeşlerini önce tutuklatıp Thoas’a teslim etmeye karar vermişse de büyükbabası kendisiyle aynı ismi taşıyan torunu Agamemnon’un oğlu olduğunu bu sırada öğrenmiş emredilenin tersine Thoas’ı öldürtmüş ve kardeşlerini kurtararak hep birlikte Mykenai’ye gitmiştir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016