İsa, İsa Peygamber, Jesus, Jesus Christ Hıristiyan inancında Tanrının oğlu ve kutsal üçlemenin (Baba, oğul, kutsal ruh) bir parçası olduğuna dahası insanlığın günahlarının karşılığını ödemek için yeryüzüne Mesih olarak indiğine inanılan, Hıristiyanlık dininin kurucusunun adıdır. İbranice Jesus ‘kurtarıcı’ anlamına gelmekte olup, Eski Mısırlıların güneş için kullandığı Yes kelimesiyle ilişkili olmalıdır. İsa’nın ikinci adı Christ’ın de Hint tanrısı Krişna ve Eski Mısırlıların güneş anlamında kullandığı diğer terim olan Kris ile ilişkili olması muhtemeldir.
İsa Kimdir?
İsa ile ilgili temel bilgiler Yeni Ahit’in beş kitabında (Matta,
Markos, Luka, Yuhanna, Elçilerin İşleri) verildiği gibi Jozefus, Tacitus, Suetonius ve Genç Pliny’nin çalışmalarında da adı geçmektedir. İlk üç incilde aynı olaylar anlatılıyorken Yuhanna’da farklı görüşlerin dile getirilmesi ve tarihi İsa’nın yaşadığına dair somut delillerin olmaması bazı modern yazarların İsa’nın kurgusal bir karakter olduğunu iddia etmesine sebep olmuştur. İsa karakteri Yeni Ahit dışında erken dönem Hıristiyan yazarlarınca da şekillendirilmiş olup özellikle MS 1. Yüzyılda Antep piskoposu St. İgnatius’un tanrının bedenlenmesi konusundaki görüşlerinin etkisi büyüktür.
İsa’nın Hayatı
Yeni Ahit ve Ortodoks kaynaklara göre İsa’nın annesi Meryem,
kocası Yusuf’la birlikte Yahudiye’nin Nasıra kentinde yaşarken bir gün Cebrail Meryem’e görünmüş ve doğacak çocuğunun Tanrı’nın oğlu olduğunu ve büyüyünce mesih olacağını kadına bildirmiştir. Hıristiyanlar tarafından 25 Aralık tarihinde doğum günü kutlanmasına karşın hangi yıl doğduğu kesin olarak bilinmemektedir. İsa 30 yaşına geldiğinde Ürdün’de oturan ve
Tanrı’ya inanan gerçek iman sahiplerini vaftiz eden akrabası Yahya’ya giderek vaftiz olmuştur. Tiberius iktidarının on beşinci yılında Vaftizci Yahya Yahudilere bekledikleri kurtarıcının geldiği haberini müjdelemiştir. Tanrının buyruğunu insanlığa yaymakla görevli olduğuna inanan İsa, yoksulluk, adalet, insan sevgisi, barış, yürek temizliği, kendini Tanrıya adama konularını işlediği vaazlarını önce Celile’de Genesaret
gölü kıyısında vermiş bir süre sonra aralarından on ikisini seçeceği ilk havarilerini bulmuştur.
İsa’nın Mucizeleri
Yeni Ahit’te İsa’nın otuz altı mucize gerçekleştirdiği (sözlü gelenekte 41)
anlatılmaktaysa da havarileri dışında pek çok kişi ona inanmamış hatta kadim dinî gelenekleri değiştirmesinden korkulduğundan varlığı tehlikeli bulunmuştur. Bir Hamursuz haftası için Kudüs’e gidip bir Pazar günü kente girince halk tarafından ilgi görmüş, kendini önceki peygamberliğin geleceğinden bahsettikleri son peygamber olarak tanıtarak Tanrının kanunlarının uygulayıcısı olduğunu dahası Tanrı ile kendisinin tek bir varlık olduğunu iddia edince sözleri hahamların tepkisini çekmiştir. Tüm hafta boyunca düşüncelerini yaydıktan sonra bir cumartesi akşamı on iki havarisiyle birlikte son akşam yemeğini yemiş, yemek sırasında havarilerine aralarından birisinin kendilerine ihanet edeceğini açıklamıştır. Yemek sırasında havarilerine sunduğu ekmeği “bu benim vücudumdur” şarabı ise “bu benim kanımdır” diye takdim etmiştir. İsa, perşembe gecesi Getsemane bahçesine Simon Batros, Yakup ve Yuhanna ile birlikte gitmişse de birden bahçeye dalan silahlı adamlar havarileri uyurken dua eden İsa’yı tutuklamıştır. 30 gümüş sikke karşılığında havari Yahuda İskariot, İsa’nın yerini göstermiş, Matta’ya göre daha sonra vicdan azabından intihar etmiştir.
Çarmıha Gerilişi
Yahudi ileri gelenleri İsa’ya, Mesih olup olmadığını ve Tanrı’nın oğlu olduğu iddiasının gerçekliği sorulduğunda ‘evet’ yanıtı alınca onu inançlarına küfür etmekle suçlamışlardır. Cuma sabahı Yahudi liderler bölgenin Romalı valisi Pontius Pilatus’un yanına götürerek Yahudilerin kralı olmaya çalışmakla suçlamışlardır. Pilatus, İsa Celile bölgesinden olduğu için o bölgenin sorumlusu Herodot Antipas’a göndermiş ama Antipas, İsa’ya bir kral elbisesi giydirip eğlendikten sonra geri göndermişti. Hamursuz zamanında bulunduklarından geleneğe göre Pontius Piatus’un bir mahkûmun affedilmesi gerekmiştir. Bunun üzerine Pilatus halktan, cinayet suçundan mahkûm Barrabas adlı mahkûm ile İsa arasında tercih yapmalarını istemiş, halk İsa’nın değil de Barrabas’ın kurtulmasına karar vermiştir. Romalı askerler kırmızı bir elbise giydirdikleri İsa ile Yahudi Kralı diye alay ederek başına dikenden bir taç oturtmuşlar, kendi çarmıhını taşımaya zorlamışlar, en sonunda da Golgotha adlı mevkide kölelere yapıldığı gibi el ve ayaklarından çarmıha gererek öldürmüşlerdir.
İsa’nın son sözleri Matta’ya göre ‘Tanrım, neden beni bıraktın?’, Luka’ya göre ise ‘Onları bağışla baba, ne yaptıklarını bilmiyorlar’ olarak kayıtlıdır.
İslam İnancında İsa Peygamber
İslam dininde İsa, Tanrı’nın oğlu olarak kabul edilmemektedir. Bir mucize sonucu babasız dünyaya gelen ve kendisine İncil gönderilen bir peygamber olarak saygı görmektedir (El Maide 46; Al-i İmran, 3; El-Hadid, 27). Kuran’da ‘Mesih’, Kelimetullah’ ve ‘Ruhun minhu’ (O’ndan bir ruh, Nisa /171) lakaplarıyla övülmüştür. Kuran’da ayrıca İsa son peygamber olarak gösterilmeyip kendisinden sonra Ahmed adlı bir resulün geleceğinin kendisine bildirildiği yazmaktadır. Kuran’da İsa’nın gösterdiği mucizeler (El Maide 110; Al-i İmran, 51) de anılmaktadır. Düşmanlarının İsa’yı değil peygambere benzeyen bir başkasını öldürdüğünü Allah’ın elçisini göğe yükseltip yanına aldığı yazmaktadır. Yine İslam inancında İsa peygamberin kıyametten hemen önce Deccal’ın ortaya çıkışından sonra yeryüzüne ineceğine inanılmaktadır. İnsanları doğru yola gelmeleri için ikna etmeye çalışacağına, Deccal’ı öldüreceğine, dünyada bulunduğu 40 yılın bolluk içerisinde geçeceği, tüm insanların Müslüman olacağı, İslam’a geçmeyen kâfir, Yahudi ve Hıristiyanların öldürüleceğine ibadethanelerinin yıkılacağına dair çeşitli söylenceler bulunmaktadır.