Krişna (Hint Mitolojisi)

Makale: Özhan Öztürk

KRİŞNA (Sanskrit: कृष्ण ) Hint Mitolojisinde Tanrı Vişnu’nun 10 avatarından sekizinci ve en önemlisi olup, Vişnu’nun en mükemmel bedenlenmesi olduğuna inanılmaktadır. Mahabharata ve Harivamşa’da pek çok macerası anlatılan kahraman flüt çalan yakışıklı bir genç görünümünde tasvir edilmekte, Gaudiya Vaişnavi ekolü ise Krişna’nın tanrının ta kendisi olduğuna inanmaktadır. Mahabharata’ya göre Yayati’nin oğullarından birisi olan Yadu’nun soyundan gelen kahramanın ailesi destanın sonunda bir içki içme yarışması sırasında kavgaya tutuşarak yok olmuştur.

Krişna Kimdir? Krişna’nın Hayatı

Geleneksel anlatıya göre Vasudeva ile Mahtura kralı ve bir iblisin oğlu olan Kamsa bir gün kuzeni Devaki’nin oğullarından birisinin kendini öldüreceği kehanetini duyunca Devaki’nin ölüm emrini vermişse de adam canını kurtarmak için oğullarını kendiliğinden krala gönderince vazgeçmiştir.

Mahabharata’nın 10. ve 11. kitaplarında kuzeni Devaki’nin çocuklarından birisinin kendisini yok edeceğini kâhinlerden öğrenen Kamsa’nın çocukları öldürmeye çalışması anlatılmaktadır. Kamsa, Devaki’nin ilk 6 çocuğunu öldürmüşse de yedinci doğum sırasında Vişnu embriyoyu Devaki’nin rahminden çıkararak Vasudeva karısı Rohini’nin rahmine taşıyarak Balarama’nın dünyaya gelmesini sağlamıştır. Devaki sekizinci kez ise dünyayı kurtarmayı amaçlayan Vişnu’nun beden bulacak formu Krişna’ya hamile kalmış, kendisiyle aynı zamanda doğum yapan Yasoda’nın kızı ile Krişna’yı değiştirerek Kamsa tarafından öldürülmesini önlemiştir. Böylece Krişna Yamona ırmağının ötesinde bulunan Vraka’ya kaçırılıp burada sığır çobanlarının başı Nanda ile karısı Yasoda tarafından büyütülmüştür. Şakacı ve sevimli karakteriyle herkese kendisini sevdiren Krişna daha o dönemde çeşitli cin ve canavarları yok etmiş, delikanlılığında sığır çobanlığı yapmış ve flüt çalmaya başlamıştır. 1200 civarında Jayadeva tarafından yazılan erotik aşk şiiri Gita-Govinda’ya göre flüt sesiyle gopi adıyla bilinen çoban kızları kendisine âşık eden Krişna’dan tutkulu bir âşık olarak bahsedilmekteyse de kahramanın en büyük aşkının Radha adlı evli bir kadın olduğu bilinmektedir. Gopiler yüzünden 16.000 kadar karısı olduğundan bahsedilen Krişna ile çoban kızların aşkını anlatan danslara Manipuri adı verilmektedir.

Mahabharata’da Pandavaların dostu olarak bahsi geçen Krişna, Arjuna ile birlikte Khandava ormanını yakmıştır. Yudhişthira tahta çıkarken Krişna’ya hediyeler bahşedince Çedi kralı kahramanı aşağılayınca öfkelenen Krişna diskiyle adamın kafasını koparmıştır. Ayrıca Pandavalar karıları Draupadi’yi zar oyununda kaybettiğinde Kurular kadını soyup aşağılamaya çalıştığında Krişna kadını giydirmiştir.

Yine bir söylenceye göre ermiş Narada cennetteki Paricata ağacından bir çiçek alarak sevgilisi Rukmini’ye vermesi için Krişna’ya hediye etmiştir. Bununla birlikte Krişna’nın diğer eşlerinden Satyanhama kıskançlık krizine girince tanrı ağacı kökünden koparıp kadına getirmek için cennete gitmiş ve İndra ile kavga etmiştir. İndra ile Krişna’nın mücadele etmesine vesile olan bu efsane Vedik inançların Vişnuculuk ile yer değiştirdiğini göstermektedir.

Kauravalar ile Pandavalar arasında çıkan savaşta Pandavalardan Arjuna’nın rehberi ve savaş arabasının sürücüsü olmuştur. Krişna bizzat savaşmasa da Pandavaların savaşı kazanmasında önemli bir rol üstlenmiştir. Mahabharata’ya sonradan eklendiği sanılan Bhagavatgita’da Krişna, savaştan çekinen Arjuna’ya cesaret aşıladıktan sonra, evren ve yaratılış hakkında detaylı bilgi vermiştir.

Krişna, savaştan sonra Dvaraka’ya sarayına dönerse de Yadava şefleri arasında çıkan savaşta kardeşi Baladeva ve oğlu öldürülünce yas tutmak amacıyla ormana gitmiş, bu sırada onu geyik sanan Jaraas adlı bir avcı tarafından tek zayıf noktası olan topuğundan vurularak öldürülmüş, ruhu Goloka’ya gitmiştir. Bu büyük savaşçının topuğundan vurularak öldürmesi motifinin Yunan kahraman Akhilles ile benzerliği dikkat çekicidir.

Krişna, Hindularca en büyük tanrı olarak görülmesi oldukça geç bir dönemde gerçekleşmiş, daha önce Vişnu için kullanılan Hari lakabı onada yakıştırılınca Hare Krişna olarak adlandırılmaya başlanmıştır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016