İlyas (Yahudi Mitolojisi)

İLYAS (Arapça:إلياس, إيليا, İbranice: אליהו‎) Eski Ahit’e göre Ahab ve Jezebel döneminde putlara tapan İsrailoğulları kavmini Tanrı’ya yöneltmek için kuraklık zamanlarında yağmur yağdırmak gibi mucizeler göstermişse de halkına küsüp Tanrı’dan göğe yükselmeyi isteyen bir peygamberin adı olup, İbranice Elijah Arapça İlyas olarak bilinmektedir.

Krallar kitabına göre İlyas Fenike tanrısı Baal tapımına karşı Yahveh’i savunmuş gökyüzünden yağan ateşin eşlik ettiği bir hortumla birlikte ateşten bir arabayla gökyüzüne yükselmiştir. Tanah’ta yer alan Malaki Kitabı‘nda İlyas’ın bir gün yeryüzüne döneceği bildirilmiş olması onu İsa’nın müjdecisi konumuna yerleştirmektedir. İlyas peygamberin bahsi ayrıca Mişna, Talmud, Yeni Ahit ve Kuran’da geçmektedir. İlyas peygamber Yahudi geleneğinde yeni haftaya girerken Şabat‘ın ve bayramın bittiğini sembolize eden bir Yahudi seremonisi olan Avdala, pesah şöleni ve sünnet ile ilişkilendirilmekte, Haggadah’da pek çok öyküye konu edilmektedir. Hıristiyanlarca Vaftizci Yahya ve İsa ile karşılaştırılan bir figür olan İlyas Müslümanlarca da peygamber olarak görülmekte Kuran’da (Enam 85, Saffat 123, 130) surelerinde adil bir peygamber olarak bahsi geçmektedir. Anadolu folklorunda İlyas peygamberin her yıl ilkbahar zamanı 6 Mayıs’ta Hıdrellez olarak adlandırılan gün Hızır ile buluştuğuna inanılmakta ve bayram olarak kutlanmaktadır.

İlyas, Kuran’da şöyle anlatılır:

“Muhakkak İlyas gönderilenlerdendi. O bir zaman kavmine şöyle demişti, “Sizler hiç takvâ sahibi olmayacak mısınız, yaradanların en güzelini bırakıp da Baal’e mi dua edeceksiniz, muhakkak Allah sizlerin ve sizden evvelki atalarınızın rabbidir.” Kavmindekiler ise İlyas’ı yalanladı, muhakkak onlar (Cehennem’e) hazırdırlar. (O kavmin içinden) ancak Allah’ın ihlaslı kulları (kurtulmuştur). Sonradan gelenler içinde İlyas’ın hayırla yad edilmesini takdir ettik. İlyas (A.S)’a selâm olsun.”
(Saffat 37:123-130)

“Zekeriya’yı, Yahya’yı, İsa’yı ve İlyas’ı da. Onların hepsi salihlerdendir.” (Enam 85)

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016