Alucra Tarihi, Giresun

Makale: Özhan Öztürk

Alucra, Osmanlı döneminde Mindeval ve Kuvata adında iki nahiye şeklinde Şark-ı Karahisar sancağı’na bağlı iken, 1896’da kaymakamlık olmuş, merkezi sırasıyla Karabörk, Kemallı, Koman köylerinden sonra bugünkü yerine taşınmış, 1892’de belediye örgütü kurulmuş, 1933 yılında ise Giresun’a bağlanmıştır. 19. yüzyılın sonlarında Şemseddin Sami Alucra’da bir hükümet konağı, bir kaç han ve fırın bulunduğunu 6 bucak ve 40 köyden oluşan nüfusunun tümünün Müslüman olduğunu olduğunu, bir demir madeninin işletildiğini, aba ve kilim dokumacılığının yanı sıra tahıl, baklagil, sebze ve meyve üretildiğini bildirmiştir.

1890’larda Cuinet, Alucra kazasının merkezi Mesudiye’de 400’ü İslam, 100’ü Gregoryen Ermeni, 460’ı Rum Ortodoks olmak üzere 960 kişi, kazanın genelinde ise 4.880’ü Sünni Müslüman 2.230’u Şii Müslüman, 1.964’ü Gregoryen Ermeni, 700’ü Protestan Ermeni, 162’si Katolik Ermeni, 3.951’i Rum Ortodoks olmak üzere toplam 18.997 kişi yaşadığını bildirmiştir. 1905 yılında ise Alucra’da 28.850’i Müslüman, 661’i Rum, 30’u Ermeni olmak üzere toplam 29.541 kişi yaşamakta olup, kaza genelinde 40 câmi ve mescit, 6 medrese, 53 Müslüman 3 Hristiyan mektebi bulunmaktaydı.[1] Rum Patrikhanesi’ne göre I. Dünya Savaşı sırasında bu bölgede bulunan Hındjırı, Anastos, Allisix ve Kamışlı köylerindeki Rum ahali Sivas, Çankırı ve Kastamonu’ya sürüldüğünden pek çok yaşlı ve çocuk soğuk yüzünden dağlarda ölmüştür[2].

Günümüzde 1 belediye, 6 mahalle ve 38 köyün bağlı olduğu Alucra ilçesinin nüfusu 1950’de 32.654 (854 kent, 31.800 köyler) iken, 1960’da 36.491, 1970’de 36.437, 1980’de 38.467, 1990’da 21.675, 2000’de 25.865, 2009’da 9.255 (4.970 kent, 4.285 köyler) olmuştur.

Alucra kelimesinin anlamı

Kastamonu, Sinop, Bilecik, Tokat’ta Aluc, İzmir’de Alurca toponimlerine rastlanmasına karşın Anadolu ve komşu ülkelerde ya da antik kent isimlerinde ikinci bir Alucra’nın bulunmaması dahası Şebinkarahisar ilçesi, Çağlayan köyünde bir mahallenin adının da “Aluç” olması kent adının bu kelime ile ilişkili olduğunu düşündürmektedir. Aluç, Farsça “muşmula” anlamına gelip, 13. yüzyıl öncesinde Türkçe[3], Rumca, Gürcüce ve Ermenice’ye aynı anlamda geçmektedir.

Alucra Köyleri Eski ve Yeni Adları

Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016

Notlar

[1] Sivas Vilâyeti Sâlnâmesi, Hicri 1309: 215

[2] Greek Patriarchate, 1919: 98

[3] Clauson, 1972: 128, 12; Öztürk, 2005: 60

[4] Yunanca alevróno (αλευρώνω) “un” köy adını bir değirmenden alıyor olmalıdır.