Kadmos

Makale: Özhan Öztürk

Cadmus veya Kadmos (Κάδμος) Yunan Mitolojisinde Thebai (Thebes) kentinin kurucusu ve kralı olan kültürel kahraman, Fenike kralı Agenor ile Argiore’nin (veya Telephassa) oğlu, Kilix, Elektra, Demodoke, Phineus, Thasus, Europa ve Phoenix’in kardeşidir. Kadmos, Ares ile Aphrodite’nin kızı Harmonia ile evlenmiş ondan dört kız (İno, Semele, Autonoe, Agave) bir erkek (Polydorus) çocuk sahibi olmuştur. Bir Boiotia söylencesine göreyse Thebes veya Thebai kentinin kurulduğu bölgenin yerlisi olup, Ogygos’un oğlu olarak gösterilmiştir.

Kadmos’un Thebai (Thebes) Kentini Kurması

Agenor, Europa’nın deniz kenarında boğa kılığına giren Zeus tarafından tecavüze uğrayıp, Girit’e kaçırılmasının ardından oğullarını kız kardeşlerini aramaya göndermiş ve bulmadan geri dönmemelerini tembihlemiştir.  Çocuklar bir süre sonra kızı boşuna aradıklarını anladıklarında geri dönmeyip farklı ülkelere dağılmış bu sırada Kadmos annesi ile birlikte Trakya’ya gitmiştir. Annesinin ölümünden sonra Delphi kâhinlerine danışan adam Europa’yı aramaktan vazgeçmesi, bir ineği izleyerek, hayvanın ilk çöktüğü yerde bir kent kurmasını öğüdünü almıştır. Kadmos bunun üzerine yola düşmüş Phokis’te Amphidamas’ın sürülerinden birisinde böğründe ay benzeri beyaz bir leke bulunan bir sığırın peşine düşünce Boioita’da Thebai kentinin bulunduğu mevkiye gelmiştir. İneği Athena’ya kurban etmek isteyen Kadmos adamlarından bir kaçını yakınlardaki bir pınara su almaya göndermiştir. Kaynağı koruyan ejderha adamlarının tümünü yiyince Kadmos bizzat kaynağa gidip Ares’in oğlu olan ejderhayı öldürmüştür. Bu sırada Kadmos’a görünen Athena hayvanın dişlerini toprağa gömmesini söylemiş, adam denileni yapınca toprağa gömülen dişlerden Thebaili soylularının ataları olacak Spartoi (Ekilmiş Adamlar) adıyla anılan silahlı adamlar çıkmıştır. Adamların tehlikeli olduğunu gören Kadmos üzerlerine taş atarak birbirine düşürünce Spartoi’den ancak Ekhion, Oudaios, Khthonios, Hyperenor ve Peloros adlı beşi sağ kalabilmiştir. Kadmos, Ares’e 5 yıl kölelik yaparak öldürdüğü ejderhanın kefaretini ödedikten sonra Athena’nın korumasında Thebai kralı olmuş, Zeus da kendisine eş olarak Harmonia’yı vermiştir (Apollodorus iii. 1. 1; Hyginus Fab. 178; Pausanias ix. 5. 1, 10. 1, 12).

Kadmos ve Yunanlıların Fenike Alfabesini Kullanmaya Başlaması

Kadmos söylencesi eski Yunanlılarca Fenike alfabesinin Yunanlılarca kabul edilmesiyle ilişkilendirilmiş olup, Herodot’a göre Kadmos kendisinden 16 asır önce yani MÖ 2000’lerde yaşamış olmalıydı. Lord Byron’un bir şiirinde dile getirildiği gibi sonradan popüler kültürde alfabenin de bizzat Kadmos tarafında icat edildiğine dair bir inanış gelişmiştir. Ayrıca arkeologların Thebai kazılarında 1963-63’te 21 ve 1970-72’de 19 adet Miken Linear B yazısını içeren MÖ 1250’ye tarihlene kil tabletleri bulması Kadmos söylencesinin gerçekte Linear B yazısının tarihsel kökleriyle ilişkili olduğu iddialarına sebep olmuştur.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016