Mitoloji, Gezi, Tarih
Aşağıdaki kaynakça Özhan Öztürk tarafından yazılan Pontus: Antikçağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Ankara, Genesis 2009, 2011, Nika 2016) adlı tarih kullanılmıştır.
Oku
Makale: Özhan Öztürk Bıjışkyan, Çarsamba’nın bulundugu mevkinin vaktiyle göl olduğunu, daha sonra nehir yatağının degişerek denize dogru aktığını, bu yüzden fermanlarda “Cenik Göl” olarak adlandırıldığını bildirmiştir[1]. 1455 tarihli defterlerde pazar ve cami adı olarak bahsi geçen yerleşim, adını Çarşamba günleri kurulan pazardan almış olmalıdır. İlk olarak Osmanlı tahrir defterlerinde bugünkü Çarşamba ilçe merkezine en yakın köy olan Canlı köyünün gelirleri arasında 200 akçelik “Bazar-ı nefs-i Çeharşenbe” adıyla geçmektedir[2].
Oku
Makale: Özhan Öztürk Kavak yerleşim, civarında Kalkolitik Çağ’da yerleşim yeri olarak, Hititlerin genişleme döneminde ise Amasya-Samsun ticaret yolunu kontrol etmek amacıyla askeri amaçlarla kullanıldığı sanılan Kaledoruğu höyüğünün[1] yanı sıra Deliktepesi, Kaleyeri, Kaletepe, Aytepe, Hacıbey, Dingil Kalecik höyükleri ile Güneytepe, Çamlık, Asarkale gibi istihkâmların varlığı ve civarda bulunan Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemi kalıntılarından Kavak ve civarında insan yerleşiminin en azından MÖ 5000-3000’den günümüze dek kesintisiz süregeldiğini göstermektedir.
Oku
Makale: Özhan Öztürk J. A. Dengate’in 1970 yüzey araştırmasında Şeyhsafi tepesi ve U.B. Alkım’ın 1971-1977 yıllarında Taşkaracaören tepesinde Orta ve Geç Demir Çağı yerleşmelerini saptaması bölgede yerleşimin geçmişi hakkında fikir vermektedir[1].
Oku
Makale: Özhan Öztürk Zalihis[1] veya Zalikon MS 6. Yüzyılda Bizanslı coğrafyacı Hierokles’in Synecdemus adlı yapıtında “Saltos Zalihis”[2] adıyla Paphlagonia içlerinde etrafı ormanlarla çevrili bir kent olarak geçmektedir. MS 2. yüzyılda Ptolemaeus Halys nehrinin 210 stadia batısında Karadeniz’e dökülen Zalikos adlı bir nehirden bahsederken[3] Marcian, Zagorus’un 90 stadia uzağında bulunan bu nehrin ağzında, dereyle aynı adı taşıyan bir köyün varlığını da bildirmiştir. İlçe sınırlarında yapılan arkeolojik kazılarda Sivritepe, Dedetepe, Gökçeboğaztepe’de Hitit dönemine ait yerleşmeler tespit edilmiştir.
Oku
Makale: Özhan Öztürk Laodikea[1] veya Laodikea Pontika bugünkü Samsun ilinin bir ilçesi olan Ladik’in bulunduğu yerde, Amisos’un güneybatısında ve Stiphane Limne[2] Gölü’nün batısında tepeler üzerine kurulmuş antik kentin adıdır[3].
Oku