Karadeniz Tarihi

Paphlagonia: Antik Çağ Tarihi

Makale: Özhan Öztürk Paphlagonia[1], Antik Çağ’da batısında Bithynia’dan Parthenius nehriyle, doğusunda Pontus’tan Halys nehriyle, güneyinde Phrygia’dan (sonraları Galatia) Olgassys dağıyla ayrılan kuzeyinde Karadeniz ile çevrili coğrafi bölgenin adı olup, ilk olarak Homeros’un İlyada adlı eserinde bahsi geçmiştir. Paphlagonia’nın bilinen en eski adı ise “Pala” olup, MÖ 1650–1580 tarihli Hitit yazmalarında “Pala halkının” anlamında “Palaumnili” formunda geçmiştir. İlk Çağ’da Hitit ve Palaların MÖ 14. yüzyıldan itibaren ise Kaşkaların vatanı olan, MÖ 1230’da Frigler, MÖ 695’te Kimmerler tarafından işgal edilen, Lydia kralı Alyettes’in Kimmerleri mağlup etmesinin ardından Kroissos döneminde (MÖ 561-546) Lidya…

Oku
Makaleler

Pontus: Antik Çağ’da Doğu Karadeniz Coğrafyası

Makale: Özhan Öztürk Eski Yunanca bir kelime olan Pontus[1] çok sayıda yazılı kaynakta deniz[2], Gaia’nın oğlu[3] ve Karadeniz sahili[4] anlamlarının yanı sıra, Küçük Asya’nın kuzeydoğusunda, Halys[5] Irmağı’nın doğusunda kalan coğrafi bölgenin Antik Çağ’daki adıdır. Yunanca metinlerde bu coğrafyada doğmuş ünlü kişilerden[6] bahsedilirken de “Pontuslu” anlamına gelen Pontikos[7] terimi kullanılmıştır. Bununla birlikte tarihi bölge için kullanıln Pontus kelimesinin kökeni ‘Kapadokya’nın deniz kıyısı’ cümlesinin (Καππαδοκία η προς τον πόντο) kısaltılmış formudur.

Oku
Karadeniz Tarihi

Tarih Sözlüğü A – H (Karadeniz Ansiklopedik Sözlük)

Aşağıda yer alan kısa tarih sözlüğü (A -H)2005 yılında Heyamola yayınlarınca yayımlanan Karadeniz Ansiklopedik Sözlük adlı çalışmamın sonunda bulunan ve metin içinde kullanılan çoğu Antik Çağ ile ilişkili bazı terimlere açıklık getirmek amacıyla hazırlanmıştı. (Kısaltmalar: coğ. coğrafi, is. isim, tar. tarih, d. doğum tarihi, ö. ölüm tarihi)

Oku
Karadeniz Tarihi

Şile tarihi: Artane, Artane Hilea ve Psillis’ten Şile’ye

Makale: Özhan Öztürk Artani Hilea[1], denizden Boğaz girişinden 20 mil, karadan ise Üsküdar’a 72 km mesafede yer alan tarihi bir yerleşimin adıdır. Bıjışkyan’ın önerisi doğruysa[2] Hilea[3], Yunanca “dudaklar” anlamına gelmekte olup, muhtemelen Karadeniz Rumcası’nda Yunanca /χ/ sesi /ş/ olarak telaffuz edildiği için Türkçe’ye de Şile formunda girmiş olmalıdır. Buna karşın Şile kent adının antik metinlerde Artane ve Kalpe arasında Karadeniz’e dökülen ve küçük gemilerin sığınması için uygun bir koyu olduğundan bahsedilen bir dere adı olarak verilen Psillis[4]  ile ilişkili olması daha güçlü bir ihtimaldir. Şile limanının girişinde yer alan yarımada…

Oku
Karadeniz Tarihi

Dacia’ya (Romanya) adını veren Trakyalı kavim Daklar ve Getler

Daklar bir Trak kabilesi olmalarına karşın kültürel açıdan komşu halk İskitler ile MÖ 4. yüzyılda bölgeye gelen Keltlerden önemli ölçüde etkilenmişlerdir. Daklar, Antik Yunan kaynaklarında Geton, Tabula Peutingeriana gibi Latin kaynaklarında ise Dacus ve Getae adlarıyla kayıtlıdırlar. Strabon, Scythia Minor‘e dek yayılmış bu halkın en eski adının “daoi” olduğunu bildirmiştir ki bu kelime Frig dilinde “kurt” anlamına gelen “daos” ile ilişkili olmalıdır. Gerçekten de Dak ordusunun “draco“[1] adı verilen sembolü balaur[2] gövdeli, ağzını açıp uzun dilini dışarı çıkarmış kurt başlı bir yaratıktır.

Oku
Karadeniz Tarihi

Antik Çağ’da Doğu Karadeniz halklarından Moskhiler veya Muşkiler

Makale: Özhan Öztürk Moskhiler[1], bir Kolh kabilesinin adı olup, Herodot’a göre Mosynoik, Tiberaren ve Makronlarla birlikte Pers (Akhaemenid) İmparatorluğu’nun 19. Şatraplığında Karadeniz ile Doğu Karadeniz Sıradağları arasında yer almaktadırlar. Moskhiler, küçük kalkanlı, kısa saplı mızrakları ve ağaç başlıkları ile hep birlikte Kherkes’in Yunanistan seferine katılmışlardır[2]. Miletli Hekateus (MÖ 550-476) Moskhilerin Kolh olduğunu ve Halys Irmağı’nın batısındaki Matieniler’e[3] komşu yaşadıklarını bildirmiştir[4].

Oku