Ganeşa, Ganesha (Hint Mitolojisi)

Ganeşa, Ganesha, Ganapati, Vinayaka, Pillaiyar veya Binayak Hint Mitolojisinde Puranalara göre Şiva ve Parvati’nin oğlu ve Ganaların lideri olan fil kafalı, göbekli, dört kollu bilgelik, öğrenme ve talih tanrısının adı olup, resmi bugün bile hemen hemen tüm Hint evlerinde asılıdır.

Söylenceye göre Mahabharata destanını Vyasa anlatırken Ganeşa tek dişini kalem gibi kullanarak yazıya dökmüştür. Çeşitli efsanelere göre saygısızlığı yüzünden Şiva tarafından boynu kesilen veya Şani’nin (Satürn gezegeni) bir bakışıyla kopan Ganeşa’nın eski kafasının yerine bir filin kafası çıkmıştır. Ganeşa’nın tek dişli olmasının sebebi ise ayın tanrının koca göbeğine gülünce öfkeyle dişini kırıp aya fırlatması veya kırıp kalem gibi kullanarak Mahabharata destanını kaydetmesine atfedilmektedir. Pillaiyar, Ganapati ve Vinayaka adlarıyla bilinen, bir elinde sopa diğerlerinde nilüfer çiçeği, istiridye kabuğu ve disk taşıyan Ganeşa çoğunlukla sanatla uğraşırken ya da etrafında güzel kızlarla eğlenirken ve yanında bir fareyle dolaşırken tasvir edilmektedir. Ganeşa günümüzde Hindu dini ayinleri ve cenazelerinde ilk yakarılan, saygı ve selam ifadeleri ile adı anılan en önemli tanrıdır. Ganeşa, Hint sanatında fil kafalı, 4 elli, şişman bir adam olarak tasvir edilmekte, Dwaimatura (İki Analı), Dwi-deha (Çift Gövdeli), Heramba (Övünen), Kari-Mikha (Fil Yüzlü), Lamba-karna (Uzun Kulaklı), Lambodara (Sarkık Karınlı) ve Vighna-hara (Engel Sökücü) adlarıyla bilinmekteydi.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016