Naukratis

Naukratis (Ναύκρατις), Nil Nehri deltasında, nehrin Canopic (batı) kolundaki antik Yunan yerleşiminin adı olup yıkıntıları günümüzde Kom Gi’eif, el-Nibeira ve el-Niqrash köylerinin yakınındaki göl sularının altında İskenderiye’nin 72 km güneydoğusunda yer almaktadır. MÖ 620 civarında bir ticaret limanı olarak hizmet veren Naukratis, Helenistik öncesi dönemde Yunanistan ve Mısır arasındaki kültürel ilişkilerin merkeziydi.

MÖ 7. yüzyılda Miletoslular tarafından kurulduğu sanılan bir emporion diğer şehirlerden gelen Yunanlıların ve yerli halkın da katılımıyla büyümüş, Klasik dönem boyunca gelişmiş, ancak Büyük İskender‘in Mısır’ı fethinden ve İskenderiye’nin kurulmasından sonra önemi azalmıştır. Antik dünyanın kayıp ticaret merkezi bazı yazarlarca dönemin Hong Kong‘u olarak adlandırılmış olup,

16.000’den fazla kişiye ev sahipliği yapan şehir 7. yüzyılda terk edilmeden önce Apollon, Hera veya Afrodit gibi Yunan tanrılarına adanmış tapınakların yanı sıra ayrıca tüm Yunan tanrılarına adanmış bir kutsal alan olan bir Hellenion‘u da barındırmaktaydı. Mısır’la ticaret yapan Akdenizli tüccarlardan alınan vergilerle zenginleşen yerleşimde pek çok saray bulunmaktaydı.

1883’te Flinders Petrie tarafından keşfedilen sitede arkeolojik kalıntılarından elde edilen bilgiler hala tartışma konusudur. Bu yüzden bulgular MÖ 5. yüzyılın Yunan tarihçisi Herodot ve MÖ 1. yüzyılın Roma coğrafyacısı Strabo’nun kısa referansları ışığında yorumlanmaktadır. Herodot (2.178-9), yerleşimin pek çok Yunanlının ortak girişimi olduğunu ve MÖ 570-526 yılları arasında hüküm süren Firavun Amasis (Ahmose) döneminde gerçekleştiğini yazarken, Strabon (17.1.18) MÖ 664-610 yılları arasında Mısır’ı yöneten I. Psammetichos döneminde Miletoslular tarafından kuruluğunu iddia etmiştir. 1884-1885’te Petrie’nin kazılarının ardından 1899 ve 1903’te Hogarth tarafından yapılan sonraki kazılar ‘Büyük Temenos’ veya Hellenion olarak anılan yapının bir Mısır binası, belki de bir kale olduğu ileri sürülmüştür. Şehrin Yunan kökenli olduğuna inanılmayacak kadar tuhaf bir yerde olması ve Osiris heykelleri gibi Mısır dinine ait heykellerin bulunması Naukratis’in karışık bir topluluğun yaşadığı bir Yunan şehri olduğunu kesinleştirmektedir. Yine gölün sularında bulunan arkasındaki hiyerogliflere göre adı Horemheb olan 4 metrelik bir heykelde tartışma konusu olmuştur.