Çin seddi

“Büyük Duvar’a ulaşana kadar, sen kahraman değilsin.” Mao

Çin’in tarihi tarafsızlık ve savunmasızlık duygusunun sembolü olan Çin Seddi, Çin’in tarihi kuzey sınırları boyunca bir doğu-batı hattı boyunca Çin manzarasını, çölleri, tepeleri ve ovaları aşarak 2, 500 mil (4, 000 km) boyunca uzanan taş, tuğla, pişmiş toprak, ahşap ve diğer malzemelerden yapılmış bir dizi tahkimatın adıdır. Yine de, görünüşte zapt edilemez mazgallı siperlerine rağmen, bu sonsuz duvar nihayetinde Avrasya Bozkırının çeşitli göçebe gruplarının sonu gelmeyen baskınları ve istilaları karşısında etkisiz bir bariyerdi. 13. yüzyılda, Moğolların vahşi saldırıları sırasında ve 17. yüzyılda Ming hanedanlığının yıkılmasını sağlayan eden Mançu tarafından aşılmıştır. Bugün, kuzey Çin’in engebeli arazisinde harap halde bulunan Çin seddinin duvarları zamanla parçalanmaya devam ederken sadece belirli bölümler restore edilmiş durumdadır. Günümüzde Çin’in simgesi olarak görülen Çin Seddi tarihin en etkileyici mimari eserlerinden birisi olarak kabul edilmekte, Çin’in ulusal gurur kültürünü, büyük projeleri ve kararlı direnişi değil, aynı zamanda Çin’in abartılı mimarisini ve yaratıcılığını da gösteriyor. Çin Seddi, “Dünyanın Yeni Yedi Harikası” ve UNESCO Dünya Mirası Alanları arasındaki yerini hak etmektedir.

Çin Seddi Neden İnşa Edildi?

Çin Seddi adı verilen kalenin bölümleri ilk olarak Savaşan Devletler döneminde (MÖ. 475-221), bu devletler tarafından kuzey kabilelerinin istila çabalarını engellemek ve saldırgan komşulara karşı uzun vadeli savunma gerçekleştirmek amacıyla yapılmıştır. Basit ve bağlantısız kara surları, Qin[1] hanedanlığı döneminde (MÖ 221-206), ilk İmparator olan Shi Huangdi tarafından ilk olarak birleştirilerek bir araya getirilmişlerdir. Genişlemeci Han hanedanı (MÖ 206- MS 220) döneminde büyütülmüş olan duvar, kozmopolit Tang hanedanı (MS 618-907) tarafından ihmal edilmiş, sadece Ming hanedanı (1368-1644) döneminde güçlendirilmiştir. Savunma dışında, Çin Seddi’nin inşa edilmesinin diğer amaçları, İpek Yolu üzerinde taşınan mallara vergi getirilmesine, ticaretin düzenlenmesine veya teşvik edilmesine ve göçün kontrolüne olanak tanıyan sınır kontrollerini gerçekleştirebilmekti. Ayrıca Çin Seddi’nin savunma özellikleri, gözetleme kuleleri, asker barakaları, garnizon istasyonları, duman ya da ateş aracılığıyla sinyal gönderme yetenekleri ve sur üzerindeki yolun da bir ulaşım koridoru olarak hizmet edilmesi gerçeğiyle geliştirilmiştir.

Çin Seddi’nin Duvarları Nasıl yapılıyordu?

Qin duvarı, yapımı ve aşılması kolay basit bir toprak duvardı ancak daha sonra Han Hanedanlığı, Gobi Çölü’nün kasvetli boşluğunda bile duvar inşa etmelerini sağlayan daha ileri bir teknolojiyi benimsemiştir. Ahşap çerçeveleri bir söğüt sazları ve ince dallar tabakası ile hizaladıktan sonra, çerçeve  çamur, ince çakıl ve su karışımıyla doldurularak, sıkıca yerine bastırılmaktaydı. Karışım kuruduktan sonra, aynı şekilde tekrar üzerine inşa edilebilecek, sert, tuğla benzeri bir çamur levhasının arkasında bırakılarak çerçeve çıkarılmaktaydı. Bu, demir çubukların betonu güçlendirmek için kullanıldığı modern yapıya çok benzemekteydi.

Duvarlar ve Kalaler

Çin Seddi sadece bir duvar olmayıp, gözetleme kuleleri, komuta direkleri ve lojistik için kaleler, iletişim için fener kuleleri içeren entegre bir askeri savunma sistemi idi. Ming Hanedanlığı’nda (1368–1644), Sdaha iyi inşaat teknikleri geliştirildiğinden seddin daha güçlü ve daha sofistike olması için yeniden inşa edilmiştir. Ming dönemi Çin Seddi’nde genellikle 1.8 metre kalınlığında duvar gövdesi ile 1.2 metre yüksekliğindeki korkuluk duvarları vardı. Çin Seddi’nde her 500 metrede bir savunmacıların duvarın karşısındaki saldırganları ok vurmasına izin veren bir yan kule bulunmaktaydı. Shanhai Geçiş Kalesi, Juyong Geçiş Kalesi ve Jiayu Geçiş Kalesi gibi savunmasız erişim noktalarına (geçitlere) kaleler inşa edilmiştir. Kaleler üzerinde birçok okçu penceresi ve kapı bulunmakta olup, kale geçitleri, Çin Seddi’ndeki en güçlü ve en zor geçilen yapılardı.

Çin Seddi Ne Durumda?

Doğal erozyon ve insan hasarı nedeniyle, Ming Çin Seddi’nin% 30’u yani yaklaşık 2.000 km uzunluğundaki duvar ortadan kaybolmuştur. Önceki hanedanlar döneminde inşa edilen duvarlarda tahribat çok daha yüksek orandadır.

Çin Seddi’nin Uzunluğu Ne Kadardır?

Farklı hanedanlar tarafından inşa edilen sınır duvarlarının çoklu parkurları bulunmakta olup, doğudaki Dandong’dan batıdaki Lop Gölü’ne, kuzeydeki günümüz Çin-Rus sınırından güneydeki Qinghai’ye kadar uzanmaktadırlar. İleri teknolojiler kullanılarak yapılan kapsamlı bir arkeolojik araştırma ile Ming hanedanlığı tarafından inşa edilen duvarların 8.850 km’yi bulduğu anlaşılmıştır. Çin Seddi, gerçek duvar kesiti 6.259 km (3.889 mil), 359 km (223 mil) hendekleri ve 2.232 km (1.387 mil) tepeler ve nehirler gibi doğal savunma bariyerlerinden oluşmaktadır. Çin Devlet Kültür Mirası İdaresi tarafından 2012 yılında yapılan bir başka arkeolojik araştırmada ise tüm kollarıyla birlikte tüm duvarın 21.196 km (13.171 mli) olduğunu tespit edilmiştir.

General Cai Kai

Çin Seddi’ne dahil olup yukarıda bahsettiğim duvarlardan biri, söylenceye göre Ming hanedanlığı sırasında General Cai Kai’nin Pekin’in 40 mil kuzeyindeki Hanghua’da inşa edilmiştir. Bununla birlikte generalin göreve fazla zaman harcadığı ve çok fazla para harcadığı söylenceleri imparatora iletilince talihsiz general bir Moğol saldırısının yıkımından sorumlu tutularak idam edilmiştir. Bununla birlikte General Cai Kai’nin çabaları karşılığını vermiş, Huanghua, düşmanı başarıyla püskürtebilen tek kale olmuştur. Hatasını anlayan imparator General Cai Kai’nin cesedini gömüldüğü yerden çıkararak duvarının inşa ettiği kısmın yakınında bir anıt mezara gömdürerek onurlandırmıştır.

Çin seddi hakkında ilginç bilgiler

Çin Seddi’ne Çinliler Ne Ad veriyor?

Çinliler bu devasa savunma yapısını Türkçe’de kullanılan adıyla “Çin Seddi” ya da Batı dillerinde olduğu gibi ‘Büyük Duvar’ (İngilizce Great Wall) anmadığı ortadadır. Çinliler, duvarlar ve şehirler arasındaki bağlantı için ‘Uzun Duvar’ (cháng chéng veya Çin alfabesiyle yazılırsa 长城) kelimesini kullanmaktadır.

Çin Seddi Ay’dan görülmemektedir

Amerikan ressamı Robert Ripley, Çin Seddi için Ay’dan gelen insan gözüyle görülebilen tek insan yapısı sözlerini sarf etmişse de bu açıklama insanoğlunun uzayda bulunmasından 30 yıl önce yapıldığından hiçbir delile dayanmamaktaydı. Bununla birlikte bu düşünce kamuoyu tarafından sorgusuz kabul edilmiştir. Çin Bilim ve Medeniyeti’nin yazarı olan ünlü Sinolog Joseph Needham bile “Duvarın Marslı gökbilimciler tarafından seçilebilecek tek insan eseri olarak kabul edildiğini” iddia etmiştir. Uzaya gönderilen astronotlar bu düşüncelerin gerçek olmadığını ispatlamışsa da hala pek çok insan Çin Seddi’nin uzaydan görüldüğüne inanmaktadır.

Bugünkü duvar sandığınız kadar eski değil

Çin’in ilk kez birleştiği MÖ 221’de inşa edildiği göz önüne alındığında Çin Seddi’nin yapım tarihinin 2.000 yıl öncesine kadar uzandığı düşünülmekteyse de seddin başlangıçta toprak yığınlarından ibaret olduğu anlaşılmıştır. Ming’in (1358-1644) inşa ettiği taştan yapı ise ortalama 500 yıllık bir tarihe sahiptir.

Çin Seddi Moğolları Püskürtmek İçin İnşa Edilmedi

Duvarın yapımı MÖ 3. yüzyılda Birinci İmparator tarafından başlatılmış olup, bu tarih MS 800 civarında Moğolların ortaya çıkmasından neredeyse 1.000 yıl öncesine denk gelmektedir. Öyleyse Çin Seddi, MÖ 4. Yüzyıl Çin yıllıklarında Kuzey Çin’de yaşadığından bahsedilen ve Hunların hatta Türklerin de ataları olduğu iddia edilen göçebe Xiongnu veya Hsiung-nu halkının saldırılarını önlemek amacıyla inşa edilmiş olmalıdır. Bununla birlikte Moğollarla yapılan savaşlar dizisi, ancak Moğolların Çin’den Ming tarafından kovalandığı 14. yüzyılın sonlarından itibaren gerçekleşmiştir.

Çin Seddi’ne Gömülen Ceset Yok

Eski söylencelerde Çin Seddi’ne gömülen işçilerden bahsedilmekte olup, bu söylencenin kaynağının Han Hanedanlığı’nın baş tarihçisi Sima Qian olduğu sanılmaktadır. Sima Qian, Qin selefine bu tür iftiralar atmışsa da Surlarda hiçbir kemik bulunamamıştır dahası bu iftira için yazılı ya da arkeolojik hiç bir kanıt yoktur.

Çin Seddi basit bir kale suru değil

Ming çevresindeki Pekin surları tuğla ve taş yapısıyla göze sağlam bir savunma sistemi gibi görünse de Çin Seddi’nin bazı bölgelerde toprak yığınına dönüştüğü göz önünde tutulmalıdır. Ayrıca yapı duvarlar ve toprak yığını dışında, kaleler, barakalar, bekçi kuleleri ve işaret kulelerine de ev sahipliği yapmaktadır.

Marco Polo, Çin Seddi’ni Gördü mü?

Marco Polo’nun Çin’e hiçbir zaman gitmediği iddiasını bir yana bırakırsak 13. yüzyılın sonlarında Marco, Pekin’den Kubilay Han’ın Xanadu’daki (Shangdu) sarayına olan yolculuklarında birkaç kez bu duvardan geçmiş olmalıysa da anılarında bu yapıdan bahsetmemesi dikkat çekicidir. Cengiz Han’ın 50 yıl kadar önce Kuzey Çin’i tahrip etmesinden bu yana Çin’in büyük bölümü Moğollarca yönetildiğinden duvar gereksiz kalmıştı.

Notlar

[1] Qin Shi Huang, Qin veya Çin Hanedanı, MÖ 221 – MÖ 206 yılları arasında Çin’i yönetmiş ilk hanedandır. Qin Hanedanlığı adını bugün Gansu ve Shaanxi eyaletlerinin kalbinde bulunan Qin bölgesinden alır. Qin Hanedanlığı’nın gücü, Shang Yang’ın MÖ 4. yüzyılda Savaşan Devletler Çağı’ndaki kanunlarda yaptığı legalist reformlarla artmıştır.