Aşağıda İtalyan yarımadasının birleşmesini sağlayan önemli tarih, olay ve kahramanları içeren sunum kronolojik sıra ile verilmiştir. Bu süreçte yeni kurulacak İtalyan devleti için dört model önerilmiştir.
- Papa’nın manevi rehberliği altında İtalyan filozof ve politikacı Vincenzo Gioberti’nın liderliğinde geçici bir devlet konfederasyonu
- İtalyan filozof ve yazar Carlo Cattaneo‘nun laik cumhuriyet federasyonu ki kısa zaman öncesinde ayrılıkçı Lega Nord’un eski lideri Umberto Bossi bu modeli önermişti.
- Giuseppe Mazzini’nin birleşik cumhuriyeti
- Piemonteli diplomat Covour kontu Camillo Benso’nun birleşik anayasal monarşisi
Risorgimento hareketi
Bunlardan dördüncüsü yani birleşik ve anayasal monarşi Savoy hanedanının himayesi altında 17 Mart 1861 tarihinde kazanan öneri olmuş, böylece Birleşik İtalya hayali ete kemiğe bürünmüştür. Vatansever söylemlerde İtalya’nın birleşmesi sürecinde Giuseppe Mazzini kalp (il cuore), Camillo Benso beyin (il cervello), Giuseppe Garibaldi ise kılıç (la spada) olarak tasvir edilmiştir. İtalya’nın birleşmesine ve İtalyan ulusla kimliğinin oluşmasına yol açan Risorgimento hareketi 19. yüzyılda Avrupa tarihinin en önemli olaylarından birisi kabul edilmektedir.
1815 – Napolyon Bonaparte’ın Waterloo’da yenilip, St.Helen adasına sürülmesini takjiben Haziran ayında toplanan Viyana Kongresi’nde Avusturya, İngiltere, Rusya ve Prusya Avusturya Prensi Klemens von Metternich’in etkisi altında karşıdevrimci Kutsal İttifak’ı oluşturmuştur. Savoy hanedanı yeniden iktidara gelmiş, Cenova ve Liguria Piemonte’ye eklenirken, Milano ve Venedik, Avusturya imparatorluğunun parçası olmuştur. Parma, Modena ve Toskana adlı küçük İtalya devletleri Avusturya hanedanına bağlıyken Papalık bile Avusturya’yı koruyucu olarak kabul etmekteydi. Viyana Kongresinde Fransız Devrimi’nin ideallerini ortadan kaldıran siyasi Restorasyon İtalya içinde ciddi karmaşa ve çatışmaya sebep olmuş, İtalya’nın politik ve bölgesel birleşme süreci Risorgimento hareketi ortaya çıkmıştır.
1820 – Napoli ve Sicilya’da gizli politik örgüt Carboneria tarafından düzenlenen, General Gabriele Pepe liderliğindeki ayaklanma gerçekleşmişse de Kral Ferdinand, devrimcileri Avusturya’nın yardımı ile ezmeyi başarmıştır.
1821 – Piemonte’de Liberal ayaklanmalar gerçekleşmiş, Carbonari Piero Maroncelli ve Silvio Pellico tutuklanarak ve hapse atılmışlardır.
1831 – Parma ve Modena’da da ayaklanmalar gerçekleşmiş, Dük IV. Francesco
devrimi destekliyor gibi görünmüşse de Carbonari liderlerini tutuklamış, bunlardan Ciro Menotti ölüme mahkûm edilmiştir. Eski bir Carbonaro olan Cenovalı Giuseppe Mazzini, birleşik ve cumhuriyetçi bir İtalya’yı savunan gizli örgüt olan La Giovine Italia’yı kurmuştur. 1833’te Piemonte’de başarısız bir komplo yüzünden gıyabında ölüme mahkûm edilmişse de 1834’te La Giovine Europa‘yı kurmuş, 1837’de 1848’e kadar kalacağı Londra’ya sürgüne gitmiştir.
1844 – Giuseppe Mazzini ‘nin hayranı iki Venedikli kardeş Emilio ve Attilio Bandiera, Avusturya filosunun denizcileri arasında bir ayaklanma düzenlemekle kalmamış, Calabria’ya giderek bir devrim başlatmaya çalışmıştır. Köylüler, Bandiera, kardeşler ile denizcileri kurtarıcıdan çok haydut olarak görünce umduğunu bulamayan devrimciler Bourbon ordusu tarafından vurularak öldürülmüştür.
1846 – Piskopos Mastai-Ferretti Papa seçilince IX. Pius adını almıştır. Başlangıçta politik makumlara özgürlük verince liberal olarak görülmüşse de 1849 sonrasında muhafazakâr duruş sergileyerek, Papa’nın iktidar hakkını savunmuştur.
1848 – Avrupa genelinde Fransa, Avusturya, Macaristan, Prusya ve İtalya’da devrimci isyanlar patlak vermiş, Savoy Kralı Charles Albert anayasayı (Statuto) kabul etmek zorunda kalmıştır. 18 Mart’ta Milanolu vatanseverler ekonomist Carlo Cattaneo’nun liderliğinde Avusturya’ya karşı 5 gün süren ve Le Cinque Giornate di Milano olarak bilinen bir ayaklanma başlatmıştır. 23 Mart günü Piemonte vatanseverlerin çağrısını kabul etti ve Avusturya’ya savaş ilan etmişse de 25 Temmuz’da Custoza’da yenilmiş, 9 Ağustos’ta imzalanan ateşkesin ardından Avusturyalılar Milano’yu bir kez daha ele geçirmiştir.
1849 – Roma’da demokratik bir Cumhuriyetin ilan edilmiş, Giuseppe Garibaldi cumhuriyetçi güçlerin komutasını üstlenmiş, Cenovalı genç Goffredo Mameli, İtalya’nın ulusal marşı olacak olan Fratelli d’Italia şiirini bestelemiştir. Giuseppe Mazzini, Aurelio Saffi ve Carlo Armellini üçlüsü iktidarı ele geçirmekle kalmamış Papa’nın gücünü ortadan kaldırmıştır. Papa IX. Pius, Gaeta Pope’deki sığınağından Napoli kralı ve Fransa’dan gücünü geri getirmesi için ayrdım istemiştir. Garibaldi ve gönüllülerinin cesurca mücadelesine rağmen Roma Cumhuriyeti 1 Temmuz’da düşmüş, Garibaldi Roma’dan kaçmayı başarırken, San Marino’da güçlerini tasfiye etmiş, karısı da ölünce İtalya’yı terk ederek Amerika’ya gitmiştir. 9 Ağustos 1848 Salasco ateşkesini kabul etmeyen ve Avusturyalı tahakkümüne meydan okuyan tek demokratik cumhuriyet olan Venedik Cumhuriyeti yıkılmıştır. Piemonte Kralı Charles Albert, Piemonte parlamentosu tarafından Avusturya’ya karşı savaşı sürdürmek için ikna edilmişse de 28 Mart’ta Novara’da yenilmiş, Oporto’da sürgün edilmiş yerine oğlu II. Victor Emmanuel geçmiştir.
1854-56 – Kırım Savaşı sırasında Piemonte Krallığı, Fransa ve İngiltere ile birlikte Rusya’ya karşı savaşmak için asker göndermiştir. Piemonte Krallığının tavrı uluslararası saygınlığını arttırmış, 1856 Şubatında Paris Barış Konferansı’nda masaya eşit statüde oturmuştur. Cavour, Avusturya’ya karşı gizlice III. Napoleon ile ittifak kurarak yanına Fransa’yı almayı başarmıştır.
1859 – Avusturya, Victor Emmanuel’e silahsızlanması ve Giuseppe Garibaldi’nin komutasındaki özel Alp dağları birliklerinin (Cacciatori delle Alpi) dağıtılmasını isteyen bir ültimatom göndermekle kalmamış, Avusturya ordusu sınırı 25 Nisan 1859’da aşınca savaş başlamıştır. 12 Mayıs’ta III. Napoleon’un yardım göndermesiyle Piemonte bu sefer yalnız kalmamış, Solferino ve Garda gölü yakınlarındaki San Martino savaşlarında Avusturya güçleri hem Piemonte hem de Fransız ordusu tarafından mağlup edilmiştir. 9 Haziran 1859’da III. Napoleon ve Victor Emmanuel Milano’ya girmiş, ardından Lombardiya, Piemonte Krallığı’na katılmıştır. Venedik’i kaybetmekte korkan Avusturya İmparatoru Franz Joseph, Villafranca’da III. Napoleon ile bir ateşkes imzalamıştır. Savaş sırasında Toskana, Parma, Modena, Bologna ve Romagna halkları Piemonte Krallığı’na katılmak üzere plesibit yapılması isteklerini bildirmiştir. Bununla birlikte imzalanan Zürih Barış Antlaşması’na göre Lombardiya Savoy hanedanlığı, Venetia Avusturya’da Nice ve Savoy Fransa’da kalmıştır.
1860 – Giuseppe Garibaldi ve Kırmızı Gömlekliler (I Mille) olarak adlandırılan binlerce gönüllü 4 Nisan’da Cenova yakınlarındaki Quarto’dan Sicilya’ya doğru denize açılmış, 13 Mayıs’da Marsala’da karaya çıkarak Calatafimi, Milazzo ve Palermo‘da Bourbon ordusuna karşı savaşmıştır. Garibaldi ve Kırmızı Gömleklileri Palermo’da ayaklanmış, Güney İtalya’dan yukarı çıkıp Napoli’ye ulaşmış, Volturno ve Gaeta savaşlarının ardından Sicilya Krallığı toprakları Piemonte devleti adına feth edilmiştir. Papalık Devletine ait olan merkezi İtalya’da Svaoy hanedanı topraklarına katılmaya karar vermiştir.
1861 – 17 Mart 1861’de İtalya Krallığı’nın kuruluşu resmi olarak ilan edilirken Savoy’dan II. Victor Emmanuel İtalya kralı olmuştur.
1866 – Prusya ile Avusturya’ya karşı ittifak kuran İtalyan ordusu, karada Custoza’da ve denizde Lissa’da Avusturya’ya yenilmişse de Prusya’nın Yedi Hafta Savaşı’nda Avusturya’yı yenmesi üzerine Venedik’i almayı başarmıştır. Trento ve Trieste kentleri ile çevresindeki bölge ise 1918’de Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar Avusturya İmparatorluğu’nun parçası olarak kalmaya devam etmiştir
1861-1875 – Güney İtalya’da ağır vergiler ve zorunlu askerlik politikası dayatan Piyemonte fethine karşı Brigandaggio olarak bilinen köylü isyanları başlamıştır.
1870 – Fransa ve Prusya arasında çıkan savaşta III. Napolyon’un Roma’da bulunan ve Papa’yı savunan askerleri ihtiyaç dolayısıyla geri çağırması üzerine bersaglieri (keskin nişancılar) adıyla anılan İtalyan birlikleri General Lamarmora komutasında Ebedi Şehir Roma’ya girerek kenti İtalyan Krallığı’na aktarlar.
1872 – Sahte bir kimlikle sürgünden dönen Giuseppe Mazzini, Pisa’da ölmüştür.
1878 – Kral II. Victor Emmanuel ölmüş yerine oğlu Umberto, tahta geçmiştir.
1882 – Sardinia civarındaki küçük adalardan Caprera’da emekli olarak yaşayan Giuseppe Garibaldi ölmüştür.