Sande, Zadεgi, Bundu, Bundo, Bondo (Afrika Folkloru)

SANDE, zadεgi, bundu, bundo, bondo Liberya, Sierra Leone ve Gine ve Fildişi Sahili’nde yaşayan Yassi ve Bundu halkları kadınlarının gizli derneklerinin adı olup, aynı halkların erkek topluluğu olan Poro’nun karşılığıdır.

İlk olarak Hollandalı coğrafyacı Olfert Dapper tarafından Liberya’da görülüp tanımlanmışlardır. Ergenlik dönemine gelen kızların inisiasyonu hasat sonrasında birkaç haftadan birkaç aya dek kızın yaşı ve ırkına göre değişen süre içerisinde tamamlanmaktadır. Majo veya Mende adı verilen bir kadın kızların klitorisini keserek sünnet etmektedir. Kadınlar ayin sırasında siyah palmiye yaprağından yapılmış ‘şovo’ adı verilen sembolik bir başlık takmaktadır. Şovo’nun takılış şekli semboliktir: Tüm başı kaplarsa ‘bilgelik’, kuş formunda olursa ‘insan ve ruhlar arasında habercilik’, salyangoz forumda olursa ‘refah’ gibi…

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016