Dişbudak Ağacı (Mitoloji)

DİŞBUDAK AĞACI Dişbudak, Kapalı tohumlu bitkilerden, çift çenekli sınıfına giren zeytingiller (Oleaceae) familyasının Fraxinus cinsini oluşturan türünden, boyu 10–30 m arasında,  düzgün gövdeli yuvarlak tepeli ağaç çeşidinin adıdır. Dişbudak ağaçları genellikle sulak ya da derin toprağa sahip yerlerde bulunurlardı. Dişbudak ağacı çeşitli kültürlerde kutsal kabul edilmiştir:

İskandinav Mitolojisinde Dişbudak ağacı

Avrupa kıtasında yaygın olarak bulunan ve mızrak, balta gibi savaş gereçlerinin yapımında kullanılan ağaç İskandinav ve Kelt efsanelerinde önemli yer tutmaktadır. Dünya ağacı Yggdrasil’in dev bir dişbudak ağacı olduğuna ve Tanrı Odin’in asasının yine dişbudaktan tapıldığına inanılmaktadır. İskandinav tanrıları Odin, Lodur ve Hoenir’in deniz kenarında gördükleri bir dişbudak ağacı kütüğünü oyarak ilk erkek ve kadını yarattıkları ve bunlara Ask ile Embla adını verdiklerine inanılmaktadır ki Eski Nors dilinde ask “dişbudak ağacı” anlamına gelmektedir.

Anglosakson Mitolojisinde Dişbudak ağacı

Kelimenin Anglosakson formu asec olup, Ortaçağ İngilizcesine asshe, modern İngilizceye ash formunda geçmiştir. Anglosaksonlar, dişbudak ağaçlarında dişil ruhların yaşadığına inanmış ve bunları “Dişbudak ağacı bakireleri” anlamına gelen Askefruer olarak adlandırmıştır.

Yunan Mitolojisinde Dişbudak ağacı

Hesiod, İşler ve Günler adlı eserinde Zeus’un üçüncü kuşak insanları (Bronz Çağ) dişbudak ağacı dallarından yarattığını yazmıştır. Ağaç perileri Dryadların dişbudak ağacında yaşayanlarına ise Meliai adı verilmektedir.

Kuzey Amerika Yerlileri Mitolojisinde Dişbudak ağacı

Algonquin hakının inanışında yaratıcı tanrı okuyla bir dişbudak ağacını vurunca ilk insanlar ortaya çıkmıştır. Abenakiler ise dişbudak ağacının kabuğundan yaratılmış küçük yaratıklara Pok-veji-men adını vermiştir.

Kelt Mitolojisinde Dişbudak ağacı

İrlanda’da ağaçların 5 efsanevi bekçisinden üçünün dişbudak olduğuna inanılırken, neredeyse tüm kuzey Avrupa’da dişbudağın şifa veren bir ağaç olduğu düşünülmekteydi. Britanya’da yeni doğan çocukların sağlıklı büyümesine yardımcı olacağına inanılan bir çay kaşığı dolusu dişbudak ağacının özsuyu düzenli olarak çocuklara içirilmekteydi.

Ayrıca Bkz. Yggdrasil, Elma Ağaçları, Karaağaç

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016