Makale: Özhan Öztürk
HADES (Yunanca Ἅιδης veya ᾍδης) Yunan Mitolojisinde Kronos ile Reia’nın oğlu, Zeus, Poseidon, Hera, Hestia ve Demeter’in kardeşi ve Persephone’nin kocası olan ölüler dünyası tanrısının adıdır (Homer, Odysseia 11; Virgil Aeneid 6; Apollodorus 1.5.1–3).
Zeus’un babası Kronos’a içirdiği sihirli bir iksir sayesinde, yutulduğu babası
tarafından diğer kardeşleri gibi kusularak çıkarılmıştır. Hades’in adı “görünmez” anlamına gelmekte olup, bu adı Tanrıların Titanlara karşı savaşı sırasında Kyklopların verdiği ve başına geçireni görünmez yapan sihirli bir miğferi takmasına atfen almıştır. Evren, Zeus ve Poseidon ve Hades arasında pay edilirken Ölüler diyarı bu tanrının payına düşmüştür.
Hades, yeraltında bulunan ve girenin tekrar yerüstündeki canlıların arasına dönmesine izin verilmediği krallığında, kendisi kadar acımasız olan karısı Persephone, sandalcı Kharon ve çok sayıda cinin yardımıyla acımasızca hüküm sürmekteydi. Sözüne sadık bir tanrı olarak tasvir edilen Hades Demeter’in kızı Persephone’a âşık olmuş ama kızın babası Zeus, Demeter’in kızının karanlıkta yaşamasını istemediğini bildiğinden bu evliliğe karşı çıkmış ya da çıkar görünmüş bunun üzerine yeraltı tanrısı kızı Sicilya’da çiçek toplarken kaçırmıştır. Ölüler Dünyasında bir şey yiyenin geri dönmesi mümkün olmadığından Hades kızın geri dönmesini engellemek için ona bir nar tanesi yedirmişse de Zeus’un ısrarı üzerine bir anlaşma yapılmış ve Persephone yılın üçte birini yeraltında geçirmeye başlamıştır. İlyada destanında Hades, Herakles’in Ölüler diyarına inmesini engellemeye çalışınca kahraman tarafından bir okla omzundan vurulup yaralandığı, Olympos’a gidip iyileştirildiği anlatılmaktadır. Yeraltının tüm hazineleri Hades’e ait olduğundan Romalılar tanrıyı Pluto (zengin) olarak adlandırmıştır.
Yeraltında Bulunan Ölüler Dünyası Hades
Hades aynı zamanda yeraltında bulunan dünyaya eş büyüklükteki Ölüler Dünyası’nın da adı olup, buraya çeşitli mağara ve geçitlerin yanı sıra Okeanos’un ötesindeki sisler ülkesindeki esas girişinden de ulaşılabilmekteydi. Yeraltı dünyasına giren ruhlar Minos, Rhadamanthys ve Aeakus adlı yargıçlar tarafından bir mahkemede yargılanmakta, suçsuz bulunanlar Lethe’nin pınarından su içip Elysion adlı cennet çayırlarına, suçlular ise sonsuz bir işkenceye mahkûm oldukları Tartaros’a gönderilmekteydi. Hades’e kapısını bekleyen üç kafalı şeytani bir köpek olan Kerberos‘u atlatıp girmeyi başaran, dahası ölmeden geri dönen Herakles gibi kahramanlar da olmuştur.
PLUTON
Pluton, Roma Mitolojisinde Ölüler diyarı tanrısının ayinlerde kullanılan lakabı olup Yunanca ‘zengin’ anlamına gelmekteydi. Pluton, tarım tanrısı Saturn’ün oğlu, Jupiter ve Neptun’ün kardeşi, yeraltına kaçırdığı Proserpina’nın (Yunanca Persephone) kocasıdır. Yunan mitolojisindeki Hades adıyla bilinmekteydi (Lucian, Tim. 21).
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016