Kobuleti, Çürüksu

Makale: Özhan Öztürk

Kobuleti (Gürcüce ქობულეთი; Rusça Кобулети), Acara Özerk Cumhuriyeti‘nde Karadeniz kıyısında yer alan bir kent ve aynı adlı ilçenin yönetim merkezi olan 18.600 nüfuslu bir sayfiye kasabasının adıdır. 16. yüzyılda Osmanlı yönetimine giren Kobuleti bu dönemde Çürüksu adını almış, büyük ölçüde İslamlaşan yerleşimde 1831’de Tuzcuoğlu Memiş Ağa’nın yeğenlerinden Abdülkadir Ağa kaymakamlık yapmıştır. 1867’de Batum sancağına bağlı 5 kazadan (Batum Merkez, Acara, Çürüksu, Hopa, Livane) birisi olan, 1877-78 Osmanlı-Rus savaşının ardından Çarlık Rusya’sınca işgal edilen Çürüksu halkının önemli bölümü Anadolu’ya göç etmiştir.

1944’de kent statüsü kazanan Kobuleti, Poti-Batum demiryolu arasında yer alıp, yılda 100 bin turist tarafından ziyaret edilmekte olup, 11 kilise ve 2 camiye ev sahipliği yapmaktadır.

Pinçvari

Kobuleti’nin 10 km kuzeyinde Çoloki and Oçkhamuri nehirlerinin kavşağında yeralan eski bir Kolh yerleşimi olup Antik Çağ’daki adı bilinmemektedir. N. Berdzenishvili, A. Inaishvili, D. Kakhutaishvili ve A. Kakhidzeand tarafından 1960 yılında başlatılan arkeolojik kazılar günümüzde Batum Arkeoloji Müzesinden A. Kakhidze ve Oxford Ashmolea Müzesinden M. Vickers yönetiminde devam etmektedir. Etrafı bataklıklarla çevrili alçak tepeler üzerine kurulan ilk yerleşimin Orta Bronz Çağı’ndan  MÖ 2. Yüzyıla dek sürdüğü, Yunan kolonizasyonunun ise MÖ 5. yüzyıl ortalarında Kolh varlığına rağmen gerçekleştiği anlaşılmıştır. Yerleşimde 3 ayrı mezarlık bulunmuş olup kuzeydeki Napurvala tepesinde MÖ 5. Yüzyıla tarihlenen 300 Kolh mezarına rastlanırken batıdaki Yunan mezarlığı MÖ 5 ve 4. Yüzyıllara tarihlenen 340 gömüyü içermektedir. Her iki mezarlıkta da yerel eserlerin yanı sıra Attik ve İon Yunan çömlekleri,  Khios, Midilli, Thasos ve Mende orijinli amforalar, cam kaplar, Kolhis, Panticapaeum, Theodosia, Sinope, Apollonia sikkeleri ve çeşitli ziynet eşyaları bulunmuştur. Bu mezarlıkların güneyinde yer alan üçüncü mezarlık ise MÖ 4-2 döneme tarihlenen 170 gömüyü ve Helenistik ögeleri içermektedir[1].

Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016

Notlar

[1] Kakhidze, 2007; Vickers M., Kakhidze A., 2004