Makale: Özhan Öztürk
Kius[1], Marmara Denizi kıyısında, Antik Çağ’da Kius veya Kianus Sinus adıyla bilinen Gemlik körfezi kıyısı ile Arganthonius dağı[2] etekleri arasında yer alan bir kentin adıdır. Herodot’un Mysia’nın Kius’u deyip, Ksenofon’un[3] bir liman kenti olarak andığı Kius Yunan Mitolojisi’ne göre Herakles’in Kolhis seyahatine katılan arkadaşlarından Kius tarafından kurulmuştur.
Mela, kentin Phrygia’nın emporiumu olduğunu bildirmiş, Pers ordusunun Sardis’i
yakmasının ardından general Hymees tarafından ele geçirilen[4] kent MÖ 202’de Makedon 5. Philip tarafından büyük ölçüde tahrip edilme pahasına fethedilmiştir. Philip, kenti Zelas’ın oğlu Prusias‘a vermiş, kent bu dönemde restore edilmiş ve Prusias ad Mare (Deniz kenarındaki Bursa) olarak adlandırılmışsa da[5] Roma
döneminde tekrar orijinal adıyla Kius olarak anılmıştır.
Kios Sikkeleri
Kios’ta Büyük İskender dönemi öncesinde sikke basıldığına dair bir delil
bulunmamakta olup, MÖ 330-302 yıllarına arası basılan sikkelerde ön yüzde Apollon başı, arka yüzde gemi pruvası, yıldızlı süslemeler ve ΑΓΑΣΙΚΛΗΣ, ΑΓ- ΝΩΝΙΔΗΣ, ΙΕΡΟΚΛΗΣ, ΠΡΟΞΕ- ΝΟΣ gibi basımından sorumlu memurun adları yer almaktadır.
MÖ 302-202 sikkelerde ise ön yüzde Mithra olduğu sanılan genç bir erkek,
Apollon, Herakles başları, arka yüzde ise ΚΙΑΝΩΝ sopası, aslan postu, kutusunda yay üzüm, buğday başakları gibi figürler bulunmaktadır. MÖ 202 sonrasında kentin Prusya ad Mare olarak adlandırılmasının ardından ΠΡΟΥΣΙΕΩΝ ΤΩΝ ΠΡΟΣ ΘΑΛΑΣΣΗΙ yazılı bronz sikkelerin ön yüzünde Herakles’in başı, arka yüzünde sopa ve kutusunda yay veya ön yüzünde Apollon başı arka yüzünde üçayaklı masa figürleri görülmektedir. Bithynia’nın MÖ 72’de Romalılar tarafından işgal edilmesinin ardından basılan sikkelerin ön yüzlerinde Musa ve Orodaltis adlı vasal kraliçelerin başları bulunmaktadır. Roma idaresinde Claudius ile Saloninus dönemleri arasında Herakles, Athena, Sarapis, Aphrodite, Eros, Hylas’ın tasvir edildiği sikkeler ΚΙΑΝΩΝ, ΑΔΡΙΑΝΩΝ ΚΙΑΝΩΝ adıyla basılmıştır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016
Notlar
[1] Yunanca Κίος, Κῖος, Κιανός
[2] Yunanca Ἀργανθώνιος. Katırlı Tepesi veya Bozburun kastedilmektedir.
[3] Ksenophon Hellenica I.4.7
[4] Herodot. V.122
[5] Plb. 16.21
