Piemonte

Piemonte

Piemonte [pje’monte] İtalya’nın 1948 Anayasası ile kısmi bölgesel özerklik verilmiş 20 bölgesinden birisi olup, Kuzeybatı İtalya’da üç taraftan Alp dağlarıyla, batıda Fransa ve İsviçre’nin yanı sıra doğuda Lombardia ve Liguria, kuzeyde Valle d’Aosta ve Emilia Romagna ile komşudur.

 Piemonte nerede? Piemonte veya Piyemonte haritası

Piemonte tarihi

Po nehrinin ikiye böldüğü bereketli ova ve tepepelerle dolu bölgenin adı Latince

Palazzo Madama (Torino, Piemonte)

Pedemontium veya Pedemontis kelimesi ile ilişkili olup, ‘dağların eteğinde’ anlamına gelmektedir. 25,402 km2 alan kaplayan bölgede 4.6 milyon kişi yaşamakta olup, merkezi Torino diğer önemli kentleri ise Cuneo, Asti, Alessandria, Vercelli, Biella ile Novara‘dır. Taurini ve Salassi adlı Kelt kabilelerinin yaşadığı bölge MÖ 220’de Roma egemenliğine girdikten sonra Augusta Taurinorum (Torino) ve Eporedia (Ivrea) gibi yeni koloniler kurulmuştur. Batı Roma imparatorluğunun çöküşünün ardından bölge sırasıyla Burgonyalılar, Gotlar, Bizans, Lombardia ve Franklarca yönetilmiştir. 1046’da Savoy kontluğuna katılan bölgenin en merkezi Torino’nun önemi 1563’de kontluğun başkenti, 1720’de Savoy kontunun Sardinya kralı olmasının ardından sonra ise iyice artmıştır. İtalyan birliği sırasında Torino kısa süre ülkenin başkenti olmuşsada başkentin önce Floransa ardından Roma’ya taşınması ile bölgenin siyasi önemi azalmışsa da İtalya’nın ilk endüstri bölgesi olarak önemini korumuştur.

Bölge önemli bir endüstri merkezi olup Torino’da FIAT (Fabbrica Italiana Automobili Torino), Ivrea yakınlarındaki Scarmagno’da bir zamanların elektronik devi Olivetti gibi şirketlere Alba Ferrero’nun çikolata fabrikalarına ev sahipliği yapmaktadır. Torino aynı zamanda 1861-65 arasında İtalya’nın ilk başkenti ve Sovoy hanedanın ikametgâhıdır.

Piemonte gezilecek yerler

Dünyanın en önemli şarap bölgelerinden Montferrat ise 22 Haziran 2014’den

Torino’da gece portikolar (revaklar) altında

beri UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır. Otomotiv üretiminin düşmesiyle ekonomisi sarsılan bölge 2006 Torino Kış Olimpiyatları sonrasında önemli bir turizm merkezi olma özelliği kazanmıştır. Torino’da Roma döneminden kalma surlar ve tiyatronun yanısıra Ortaçağ ve sonrasından kalma Palazzo Reale, Palazzo Madama, Palazzo Carignano saraylar, Dünyanın 2. büyük Mısır müzesi (Museo Egizio) ve Sinema müzesi (Museo Del Cinema) önemli ziyaret yerleridir. Ayrıca Torino dışındaki Reggia di Venaria ve Castello di Rivoli kaleleri ile Piemonte bölgesine yayılmış, en büyükleri Lago D’Orta ile Lago Maggiore olan çok sayıda göl ziyaret edilebilir.

 

Isola di San Giulio 45°47′45.86″N 8°23′59.35″E [ìsola ëd San Giuli, Isola de San

Orta gölünde (Lago D’Orta) San Giulio adası (Isola di San Giulio)

Giuli] Piemonte ilinde yeralan Orta gölünde bulunan 275 m uzunluk ve 140 m genişliğe sahip küçük bir adanın adı olup,  Basilica di San Giulio kilisesine ev sahipliği yapmaktadır. St. Julius’un öldüğüne inanılan adacıkta 5. yüzyılda küçük bir şapelin bulunduğu 6. ve 12. yüzyıllarda daha büyük kiliselerin inşa edildiği bilinmektedir.

Villa Crespi 45°47′44.96″N 8°24′34.58″E [Villa Pia] Piemonte’de Orta San Giulio kasabasında bulunan tarihi bir villa olup, 1879 yılında sanayici Cristoforo Benigno Crespi tarafından inşa ettirlmiştir. Mağrib tarzı yapı İtalyan oryantalist mimarisi örneklerinden birisi olup, Crespi’nin oğlu Silvio Benigno Crespi’nin (1868-1944) ölümünden sonra Fracassi markizine satılmışsa da günümüzde otel olarak kullanılmaktadır.

Carnevale di Ivrea Piemonte bölgesi İvrea kentinde düzenlenen baştan belirlenmiş

İvrea karnavalı (Le Monde Illustré, 22 Şubat 1866)

grupların birbirine portakal fırlattığı bir festivalin adı olup, aynı zamanda İtalya’nın en büyük yiyecek festivalidir. Geleneğin başlangıcı kesin bilinmemekte olup popüler bir söylence halkın 12. yüzyılda Ranieri ailesinin tiranlığına karşı kendisini savunma eyleminin yaşatılması amacıyla tekrarlandığını vurgulamaktadır. Bir başka söylence ise Monferrato markisi VII. Guglielmo’nun ilk gece hakkını zamanından önce kullanarak bir değirmencinin evlenmek üzere olan kızına tecavüz ettiğini ama kadının dişli çıkarak halkı isyana teşvik ettiği ve markinin sarayının yakıldığını dahası bu olaydan sonra her yıl bir genç kızın olayı canlandırmak amacıyla seçilerek zamanla bu geleneğin bir festivale dönüştüğünü

İvrea karnavalı 2016 tanıtım afişi

aktarmaktadır. Her yıl Aranceri (portakal taşıyanlar) adı verilen takımlar sözde geçmişte tiranın adamları olarak tasvir ettikleri diğer takımlara taş ve sopa yerine fırlatmaktadır. Festival sırasında etrafında dönülen büyük bir şenlik ateşinin de yakılması bu geleneğin aslında kışın sonu ermesi ve baharın gelişinin kutlandığı bahar festivallerinden birisi olduğunu ve daha arkaik bir geleneğe dayandığını akla getirmektedir. www.storicocarnevaleivrea.it

Sacro Monte di Orta 45°47′52″N 8°24′40″E Piemonte’ye bağlı Orta San Giulio belediyesinde Orta gölünün batı kıyısında yeralan San Nicolao tepesi zirvesinde yeralan Katolik manastır

16. şapel. Sacro Monte di Orta, 2006

kompleksi olup, UNESCO Dünya Mirası listesinde yeralmaktadır.  Assisili San Francesco’ya ithaf edilen yapının inşaası 1538’de başlamışsa da ancak 1788’de bitirilebilmiştir. www.sacrimonti.net/

Sacro Monte di Varallo 45°49′07″N 8°15′17″E Piemonte bölgesinde Varallo belediyesinde bir manastır kompleksinin adı olup, 1491

Sacro Monte di Varallo 26. Şapel, 2007

yılında Fransisken keşiş Bernardino Caimi tarafınan kurulmuştur. Monte Tre Croci’nin (‘Üç haç dağı’) kayalık yamaçlarında deniz seviyesinden 600 m yukarıda Sesia nehrinin sol kıyısında bulunan yapı minor bazilika ile 45 şapelden oluşmaktadır. www.sacromontedivarallo.it

Casa Cavassa Piemonte ilinde Saluzzo belediyesinde bulunan Rönesans tarzında 15. yüzyılda inşa edilmiş bir saray

Casa Cavazza, 2009

olup, günümüzde kent müzesi olarak hizmet vermektedir. www.casacavassa.it

Castello di Moncalieri 45°00′05.82″N 7°41′12.54″E Piemonte bölgesinde Moncalieri kentinde yeralan ve Savoia hanedanı ikametgâhlarından birisi olan kale 1997’den beri UNESCO Dünya Mirası Listesinde yeralmaktadır. I. Tommaso

Moncalieri kalesi, 1711

Savoia tarafından 1100 civarında Torino’nun güneyden girişine hâkim olmak için bir tepe üzerine inşa edilen kale, 15. yüzyılda IX. Amadeus’un karısı düşeş Jolanda tarafından mimnar Carlo di Castellamonte’nin tasarımıyla lüks bir saraya dönüştürülmüştür. Fransız ordusunun 1798’de ilk fethettiği kale olan saray 1814’de kurtarılmış, 1921’de carabineri tarafından garnizon kullanılmış, 5 Nisan 2008’de ise kulelerden biri ve salonun ciddi zarar gördüğü bir yangın geçirmiştir.

Castello di Grinzane Cavour Piemonte ilinde Grinzane Cavour belediyesinde bulunan 12. yüzyıl yapımı görkemli bir kale olup, 2014’den beri UNESCO Dünya Mirası listesinde yeralmaktadır. Yazılı kaynakalrda 1350’den itibaren bahsi geçen yapı 15. yüzyılda Busca markizinin, 19. yüzyıl ortalarında ise Cavour kontlarının ikametgâhı olduğu bilinmektedir. Kale günümüzde etnoloji müzesine ev sahipliği yapmaktadır.

www.castellogrinzane.com

Lago di Bertignano 45°25′56″N 8°03′44″E Piemonte ilinde Viverone kentinin kuzeydoğusunda deniz seviyesinden 377 m yükseklikte en derin noktası 11 m olan 0,09 km² büyüklüğünde bir gölün adıdır

Lago Pistono 45°29′34.8″N 7°52′28.2″E Montalto adıyla da bilinen göl Piemonte bölgesinde Montalto Dora belediyesi sınırları içerisinde 280 m yükseklikte yeralan 0.53 x 0.37 km ölçülerinde en derin noktası 16 m olan bir göldür.

Passo del Sempione 46°15′6″N 8°2′0″E Pennine Alpleri ile Lepontine Alplerini dolayısıyle Piemonte’nin Domodossola belediyesi ile İsviçre’nin Valasi kantonunda Brig kasabasını birbirine bağlayan bir dağ geçidi olup 20. yüzyıl başlarında inşa edilmiştir. Geçit üzerinde 1,994 m yükseklite yerleşim bulunmakta olup, 2028 m yükseklikte ise Rotelsee gölü bulunmaktadır. Sempione geçidi Fransızca ‘Col du Simplon’, Almanca ‘Simplonpass’ olarak adlandırılmaktadır.

Forte di Fenestrelle 45°01′48.19″N 7°03′34.29″E Piemonte bölgesinde Fenestrelle belediyesinde yayıldığı 1,100 – 1,800 m yükseklikte, 1,300,000 m² alan ile Alp dağları üzerinde yeralan en büyük kale ünvanına sahip olan yapı mimar Ignazio Bertola tarafından tasarlanıp, Savoy hanedanı tarafından 1728-1850 arasında inşa ettirilmiştir. Napolyon döneminde Fransızlarca hapisane olarak kullanılan yapı, 1861’de İtalyan birliğinin sağlanmasının ardından İtalyanlarca da aynı amaçla muhalifleri hapsetmek için kullanılmıştır. 1887’de İtalyan 3. Alpini Alayına bağlı askerlerce karargâh olarak kullanılan yapı 2. Dünya Savaşı sonrasında terkedilmiştir.

www.fortedifenestrelle.itinfo@fortedifenestrelle.it

Duomo di Novara 45°26′44″N 8°37′12″E Piemonte ilinde Navarro kentinde bulunan ve Novara piskoposunun makamı olan Santa Maria Assunta katedralinin inşaasına 11. yüzyılda başlanmışsa da 1132’de tamamlanabilmiştir. 19. Yüzyılda yıkılan yapının yerine mimar Alessandro Antonelli’Nin tasarımı bugünkü neoklasik kilise 1863-69 yılları arasında inşa edilmiştir.

Piemonte mutfağı

Bölge mutfağının en ünlü yemeği tuzlu ançuez, sarımsak ve çeşitli sebzelerin sıcak zeytinyağında kaynatılmasıyla hazırlanan sıcak sos Bagna cauda‘dır. Nutella’ya esin kaynağı olan Nocciola Gentile del Piemonte adlı şekerli fındık ezmesi, Barolo, Dolcetto, Nebbiolo, Barbaresco, Brachetto, Moscato ve Grignolino gibi şarapları, Carmagnola biberleri (Peperone di Carmagnola), Alba’nın beyaz yermantarı (Tartufo Bianco D’Alba), Tajarin makarnası, Gianduiotto adlı fındıklı çikolata, Cuneesi al Rum adlı çikolatalı rom, Bunet adlı çikolata ve Ameretto bisküvitlerinden yapılan tatlı ile Marsala şarabı bölge mutfağına özgü ürünlerdir.

Piemonte şarapları

Bereketli topraklara sahip bölge pirinç ve mısır gibi tahılların yanı sıra, şaraplık üzüm, meyve ve süt üretimiyle ülke ekonomisine katkıda bulunmaktadır. Nebbiolo, Barbera, Dolcetto, Freisa, Grignolino ve Brachetto cinsi üzümlerden Alba yakınlarında Barolo ve Barbaresco, Asti civarında Moscato d’Asti gibi DOC etiketli kaliteli şaraplar üretilmektedir.

Monferrato bölgesi

Monferrato /ˌmɒntfəˈræt/ [Monfrà] Piemonte ilinde kabaca Alessandria ve Asti’yi

Monferrato’da ekili tarlalar

içeren bir bölgenin adı olup, Asti spumante, Moscato d’Asti, Cortese, Malvasia ve Grignolino gibi şarapları sayesinde haklı olarak İtalya’nın en önemli şarap üretim bölgelerinden birisi kabul edilmekte ve 2014’den beri UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer almaktadır. Tanaro nehrinin ikiye ayırdığı bölgenin kuzeyi Basso (Aşağı) Monferrato Po nehri, güneyi Alto

Bubbio Kilisesi, Monferrato

(Yukarı) Monferrato ise Apenin dağları ile sınırlanmıştır. Alessandria yakınlarında Sacro Monte di Crea kilisesi (1589) ile köylerin etrafını çeviren üzüm bağları görülebilir. Astili şair Vittorio Alfieri ve Alessandrialı yazar Umberto Eco, Monferrato doğumlu ünlülerdir.  Montechiaro d’Asti fuarına ev sahipliği yapan Monferrato, Alba ile birlikte türf mantarı üretimiyle ünlü olup, Agnolotti adlı makarna ile bonet adlı puding de bölge mutfağının kendine özgü tadlarıdır.