Emilia Romagna

sınırlıdır.Emilia sekiz ile bölünmüştür: Bologna; Ferrara; Forli; Madenci; Parma; Piacenza; Ravenna; Reggia Emilia. Bu bölgeye genellikle Emilia-Romagna adı verilir. (Bugünkü Forli ve Ravenna illerini içine alan Romagna, coğ­rafi bakımdan Emilia’ya sıkıca bağlıdır; fi­zikî ve İktisadi özellikleri aynıdır.) Emilia birbirine paralel üç bölgeyi içine alır; dağ. tepeler; ova.

1.       Kuzeydoğuda Liguria Âpennini, merkez­de ve güneydoğuda Toscana Apennin’i yük­selir. Bölge sınırı her yerde doruk çizgisi­ne tekabül etmez; en yüksek tepeler (başlıcası Monte Cimone, 2 165 m) Emilia top­raklarındadır. Sıradağlar marnlı ve killi kalker tabakalarını etkileyen kıvrımlardan meydana gelir; kıvrımların yapısı yer yer püskürük damarlarından ötürü karmaşıktır. Sel rejiminde

ırmaklar, bu yumuşak kaya­ları kolayca etkiler ve güneybatıdan kuzey­doğuya doğru birbirine paralel uzanan sıradağcıklar meydana getirmiştir. Dağlık top­rağın üçte biri çıplaktır veya cılız otlak­larla örtülüdür. İklimin sertliği ve toprağın verimsizliğinden ötürü ancak küçük çiftlik­lerde verimsiz bir tarım uygulanabilir. Hal­kın yaşama düzeyi çok düşüktür ve dağ giderek ıssızlaşmaktadır.

2.         Emilia tepeleri dağ ile Po ovası arasın­da bir geçiş bölgesi meydana getirir. Debi­leri dağdakine oranla daha yüksek olan sel suları, Pliyosenden kalma sarı kum ve mavi killeri kolayca aşındırır. Bu toprak­lar oldukça verimlidir ve bölgede tarım yaygındır. Gelir kaynaklarının üçte ikisini tahıl (buğday ve mısır) tarımı meydana getirir. Yaz mevsiminde sıcaklıkların yük­sekliği, meyve ağaçları yetiştiriciliği, özel­likle bağcılık yapılmasını sağlar: üzüm üretimi önemlidir ve Val Trebbia ile Lambrusco şarapları tanınmıştır. Köy iktisa­dını sığır ve domuz yetiştiriciliği tamam­lar. Nüfus vadilerde toplanmıştır, yoğun­luğu kilometrekareye 400 kişiyi bulur.

3.         Ova, Piacenza’dan Adriya denizine ka­dar 200 km boyunca uzanır. Bütünüyle alüvyonlu topraklardan (yüzlerce metre ka­lınlıkta katlar halinde birikmişlerdir) meydana gelir. Apennin sel sularının taşıdığı ge­reçler aşağı kesime doğru giderek irileşir: bu yüzden Po’ya ve denize doğru yaklaşıl­dıkça ova daha verimlileşir. Engebe yokluğu ve şevlerin azlığı eskiden suların birikme­sine yol açıyordu. Adriyatik denizi yakınında bugün de önemli denizkulakları Comacchio’ da ve Po deltasında kurutulmaktadır. Toprağın verimliliği ve öteden beri çiftçilikle geçinen halkın çalışmasıyla Emilia ovası bugün özellikle Piacenza, Parma ve Reggia’da İtalya’nın en zengin bölgelerinden biri olmuştur. Genellikle çok büyük olma­yan çiftliklerde ince tarım uygulanır ve çok çeşitli ürünler elde edilir. Emilia buğ­day, şekerkamışı (özellikle Ferrara ve Ravenna illerinde gelişmiştir), keten (Bologna ve Modena) ve domates üretiminde İtalya’­nın başlıca bölgesidir ve bölgede çok yay­gın olan pirinç ve sığır yetiştiriciliği bakı­mından italva’da ücüncüdür.

Sanayi faaliyeti ikinci derecededir. Ama 1947-1950 arasında Piacenza ilinde önemli metal kaynakları bulundu; Cortemaggiore’de çıkarılan metal sayesinde Emilia, İtalya’­nın tabiî gaz üreten başlıca ili oldu. Bütün öbür sanayiler sıkıca tarıma bağlıdır. Baş­lıca sanayi faaliyeti şeker arıtılmasıdır; özellikle Ferrara ilinde büyük bir sanayi ha­lini almıştır. Süt ürünleri, meyve ve sebze konserveciliği, et ürünleri sanayii bu faa­liyeti tamamlar. Makine sanayii, otomobil yapımı (Modena) ve tarım makineleriyle temsil edilir.

Emilia Romagna Tarihi. Emilia (Aemilia) adını M.Ö. 187’de Marcus Aemilius’un konsüllüğü za­manında başlanan ve sonradan birçok ikinci derecede kolla uzatılan Via Aemilia’dan aldı. Bronz çağından itibaren Etrüsklerin, sonra Keltlerin yerleştiği Emilia, Augustus zamanında VIII. bölgeyi meydana getirdi. Sonra, IV. yy.a kadar Liguria’yla tek bir il meydana getirdi. Daha sonra Lombardlarla Doğu Roma imparatorluğu ara­sında sürekli çekişmelere yol açtı. Ortaçağ’da birçok devlet (Modcna, Parma, Ferrara, Kilise devletleri v.b.) arasında bö­lüşüldü. Parma ve Piacenza 1802’de Fran­sa’ya bağlandı, Modena ile Reggio ise önce Cispadana cumhuriyeti, sonra İtalya kral­lığı topraklarına katıldı. Parma ve Piacenza dükalığı, Maria-Luiza, sonra Bourbon’lar (1814-1860 arası) tarafından yönetildi, Modena ve Reggio ise Este sülalesinin yönetimine girdi, (M.L)

EMİLİANO – ROMAGNOLO lehçesi

Birbirine çok yakın iki değişik biçimi olan Emiliano, Emilia, Mantova, Voghera ve Pavia dahil Lombardia şehirlerinde ve Romagnolo (Romagna’da konuşulur) Kuzey İtalya lehçelerinden birisidir. XVI. yy. da lehçe (özellikle Emi­lia lehçesinde) edebiyatı gelişti: bu sırada Bolognalılar ağızlarının yazı İtalyancasından giderek ayrıldığını hissettiler. Bu leh­çede yazan ilk şairlerden biri İppolito Pincetti’dir (öl. 1595); ama ilk büyük şair Giulio Cesare Croce’dir (1550-1609); bu şairin yarattığı kahramanın (Bertoldo) ünü eya­let sınırlarını çok aştı. Ayrıca Paolo Ferrari’nin (1822-1889) La Buttega del Capler ve La Medseina d’onna Ragazza Maleda’sı Emiliano-Romagnolo lehçesinin edebi canlılı­ğını tanıttılar. Vurgulu latin kısa e’s i XVI. yy. da diftong-aştı (nıiert, italyancada ınerito); ama bu diftong, bugün sadeleşerek kapalı e veya i (fivra veya fevra. İtalyancada febbre) oldu; latin o’su serbest hecede ö (nöra, îtalyancada nuora); kapalı hecede ise açık o verir (ot, İtalyancada otto), A, oldukça kapalı veya açık e’ye dönüşür (fè, nès, İtalyancada fare, naso). Uzun u, ü olur; Bologna’da Latincedeki uzun i, kapalı e verir (parte İtalyancada partito), ayrıca Latincedeki uzun o Bologna’da (mrous, İtalyancada amoroso), ou, Emilia’nın batısında kapalı o veya u (fior, fiur; İtalyancada fiore), Romagna’da ou veya kapalı o (crouzn veya cros, İtalyan­cada croce) verir, iki ünsüz arasındaki ilk hece ünlüsü düşme eğilimi gösterir; bu düş­me, başa bir a eklenerek doldurulur (armor, İtalyancada rumore). A dışındaki son ünlüler genellikle düşer (gal, fium italyancada gallo, fiume). Şırlamalılar benzeşirler (les, İtal­yancada (egge); iki ünlü arasındaki titreşim­siz kapantılılar zayıflar: k > g, p > v ve < t > d (pegura, straferrâ İtalyancada pecora, Strada ferrata). Morfoloji yönünden en ilgi çekici olgular şunlardır:   sıfatların çoğul yapılmaları (be; İtalyancada belli; beli, İtal­yancada belle); avere (andep, İtalyancada ando) fiilinden örneksenen sonu -epp ile biten birinci grup fiillerin perfectum üçüncü tekil şahıslarının genelleşmesi; birinci grup fiillere özgü fiil çekim eklerinin genelleşmesiyle fiil sisteminin sadeleşmesi; bazı fi­illerin perfectum’unda kuvvetli ve zayıf bi­çimlerin birarada yaşaması (mès veya mitè, İtalyancada misi).