Vareg Muhafızları, Varanglar, Varegler

Vareg Muhafızları, Varegler, Varengian veya Varang Korumaları (Τάγμα των Βαράγγων) 10-14. Yüzyıllar arasında Bizans imparatorlarının kişisel korumalığını da yapan Germen (özellikle İskandinav) Anglo-Sakson ve Slav kökenli seçkin birliğin adıdır. 986’da Bulgar lideri Samuel’in Trajan Kapısı’nda ağır bir yenilgiye uğrattığı II. Basil, askeri hezimetin hemen ardından Anadolu’da pek çok askerce desteklenen Bardas Phokas isyanıyla başetmekte zorlanınca Kiev prensi Vladimir’den yardım istemiştir. Vladimir, Basil’in isyanı bastırmasına yardım için 6 bin Rus askerini Konstantinopolis’a göndermiş, onlarda 989’da imparatorun Khrysopolis ve Abydos zaferlerini kazanmasına yardım etmiştir.

Rus askerlerinin savaş meydanındaki başarısına şahit olan imparator çeşitli kaynaklarda Bizanslılarca Varegler, Varyaglar (Βάραγγοι), Tauroiskitler (Ταυροσκύθες), Keltler ve Balta taşıyanlar olarak anılan bu askerlerden bir muhafız birliği kurmuştur. Västergötland (Güneybatı İsveç), Danimarka, Norveç, İzlanda, Kiev Rusları (980-1060) hatta Londra’dan (1018-1066) gelen Varegler 10. yüzyılın ortalarından itibaren Bizans ordusunun savunma pozisyonunu terkedip genişlemeci bir karakter kazanmasına katkıda bulunurken aynı zamanda ticaretle de uğraşan muhafızların pozisyonunu da güçlendirmiştir. Bulgarkıran Basil’in 99 Suriye, 1009-1010 İtalya, 1016 Bulgaristan ve 1021 Gürcistan seferlerine önemli ölçüde Varegler de katılmış, sadece savaş alanlarında varlık göstermekle kalmamış sivillere karşı da vahşet örnekleri sergilemişlerdir. Vareglerin II. Basil’in askeri zaferlerine katkısının yanı sıra yüksek rütbeli subayların iktidar hırsı da imparatorların Vareglere olan ihtiyacını arttırmıştır. 1034’de tarihçi Scylitzes Varegleri anarken, gelecekte Norveç kralı olacak III. Harold (1046-1066) yanında 500 adamla Bizans’a gelmiştir. Hardrada ve Varegler imparatorun hizmetinde muhafız olarak görev yaparken, Araplara karşı yapılan Sicilya seferine (1038-1040) katılmış ve Bulgaristan’da Peter Deljan’ın ordusuna karşı savaşmıştır. Hardrada’nın 1042/1043’de IX. Konstantine Monomakhos (1042-1055) ile arası açılmış ve ülkesine dönmüştür. Varegler 1042-1081 arasında yaşanan taht kavgalarında her zaman imparatoru destekleyerek kent tarihinde önemli bir rol üstlenmişlerdir. Vareglerin, Komnenos hanedanı döneminde de imparatora seferlerinde eşlik ettiği pek çok kaynakta kayıtlıdır. I. Alexios Komnenos (1081-1118) döneminde Vareglerin etnik yapısı önemli ölçüde değişmiş olup, Normanların 1066’da İngiltere’yi istilası sonrasında Bizans’a sığınan çok sayıda Anglo-Saxon’un bir kısmı başkentte kalıp Varegler’e katılırken diğer kısmı ise Kırım’a yerleştirilmiştir. Bizans tarihçisi Anna Komnene, Alexiad adlı çalışmasında eskiden

beri imparatorun hizmetinde olan Vareglerin Thule adlı bir ülkeden geldiklerini kaydederken, II. John Komnenos’un (1118-1143) Peçenek seferini anlatan tarihçi Kinnamos Vareglerden Britanyalı olarak anmıştır. 1204 Latin işgaliyle birlikte başkentte Vareg varlığı sona ererken Nikea devletinin Magnesia’daki hazinesini Vareglerin koruduğu anlaşılmaktadır. 13. Yüzyılda itibaren İstanbul’da kalan Varegler büyük ölçüde Rum kimliğine asimile olmaya başlamıştır. Pseudo-Kodinos 14. Yüzyılın ikinci yarısında imparatorluk ordusunun altı ünitesinden birisinin Vareglerden oluştuğunu kaydetmiştir. Anonim bir yazar Vareglerin İngilizce konuştuğunu kaydederken tarihçi Georgios Pachymeres de İngiliz bir gardiyanı anmıştır. Vareg adı geçen son ikisi belge ise 1400 yılına ait olup, muhafızlığını yaptıkları imparatora olan sadakatlerinden övgüyle bahsedilmiştir.

KAYNAKÇA

Anna Comnena, Alexias, ed. D.R. Reinsch – A. Kambylis (CFHB 41). Berlin, 2001.s.79.

Bartusis M., Τhe Late Byzantine Army. Philadelphia, 1992. s. 275

Blöndal S. – Benedikz B., The Varangians of Byzantium. Cambridge, 1978. s. 42, 46-52, 141

George Pachymeres, Relations historiques, ed. A. Failler (CFHB 24/1) Paris, 1984.Ι, s. 101, 485, 615

Haldon J., Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204. Londra, 1999. s. 92-93

John Kinnamus, Epitome Rerum ab Ioanne et Alexio Comnenis Gestorum, ed. A. Meineke (CSHB) Bonn, 1836. s. 8.

Pseudo-Kodinos, Traité des offices, ed. J. Verpeaux. Paris, 1966. s. 179-180.

Scylitzes, Synopsis historiarum, ed. H. Thurn (CFHB 5) Berlin, 1973.s. 394

Sheppard J., “A Note on Harold Hardrada: The Date of his Arrival at Byzantium”, Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 22 (1973), s. 145-150.

Whittow M., The Making of Orthodox Byzantium, 600-1025. Londra, 1996. s. 374.