Akhenaten, Akhenaton (Mısır Mitolojisi)

Akhenaten, Echnaton, Akhenaton, Ikhnaton veya Khuenaten Mısır Mitolojisinde 19. Hanedandan MÖ 1352-1336 arasında hüküm süren, IV. Amenhotep adıyla da bilinen bir firavunun adı olup, Eski Mısır dinini değiştirdiği için “heretik firavun” olarak da bilinmektedir.

Akhenaten’in Hayatı

III. Amenhotep ile halktan karısı Tiye’nin oğlu olan Akhenaton tarihin ilk tek tanrıcısı olup, Aten adlı tek bir tanrının olduğunu iddia etmiş adını Amenhotep yerine Akhenaton (Ufuktaki Aten) olarak değiştirmiştir. Akhenaton ilk iş olarak Aten’i (güneş diski) tanıtmaya çalışmıştır. Başkent Thebes’te tanrı Amun’un Karnak tapınağının yanı başına bir Aten tapınağı inşa ettiren firavun kendisini takip edenlerle birlikte kuzeye doğru giderek çölün ortasında Amarna’da bugünkü Kahire-Luxor yolu-nun ortasında o dönemin en güzel yerleşimlerinden birisi olan Akhet-Aten adlı bir kent kurmuştur. Kentte yer alan Aten tapınakları o dönemin diğer tanrılarının tapınaklarından farklı olarak çatısız ve mabetsiz olarak inşa edilmiştir. Karısı Nefertiti’den 6 çocuğu olan firavun 17 yıl hüküm sürdükten sonra tahtı oğlu Tutankhamon’a terk ederek ölmüştür. Heretik olarak adlandırılan Akhenaton ölünce Mısır eski dinine dönerken Akhet-Aten terkedilmiş başkent yeniden Thebes yapılmıştır. Akhenaton adını ve dinini değiştirip, tektanrıcılığı keşfeden bir devrimci olup aynı zamanda Mısır sanatına yeni bir yorum getirmeyi de başarmıştır. Modern yazarlar Akhenaton’un Aten için yazdığı bir ilahinin Eski Ahit metinleriyle dikkat çekici bir benzerlik göstermesini Aten tapımının firavundan sonra da bir şekilde sürdüğü şekilde yorumlamış hatta Yahudiliğin öncüsü olduğunu iddia edenler olmuştur.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016