Elhamra Sarayı, Alhambra (Granada)
Elhamra Sarayı veya El Hamra Sarayı (İspanyolca Alhambra; Arapça الْحَمْرَاء ‘kızıl renkte’) Endülüs’teki Granada kentinin güneyindeki antik bir saray ve kale olup, İspanya’nın en popüler turistik yerlerinden birisidir. 8. yüzyıldan itibaren İspanya’yı işgal eden Kuzey Afrikalı Müslümanlar tarafından inşa edilen saray, Müdeccen (mudéjar) sanatı olarak bilinen melez tarzının ve İspanya’nın çok kültürlü geçmişinin güçlü bir sembolüdür.
Elhamra Sarayı Tarihi
Elhamra sarayının bulunduğu mevkide Roma döneminden beri askeri yapıların olduğu bilinmekte ve çevresine hâkim konumundan sitenin avantajlı konumuna atfedilebilmektedir. 889’da Roma döneminden kalan surların üzerinde küçük bir kale olarak inşa edilen yapının bugünkü halinin temellerinin atılması 14. Yüzyıla denk gelmektedir. 13. yüzyılın ortalarında Fas emiri Muhammed ben El-Ahmar Elhamra sarayının yapımını başlatmışsa da ancak 14. yüzyılın ortalarında Granada’nın Sultanı I. Yusuf tarafından kraliyet sarayı haline getirilmiştir. Elhamra’nın yapımı devam ederken Müslüman Endülüs’ün diğer önemli iki şehri Kurtuba 1236’da, Sevilla ise 1248’de Hıristiyan Kastilyalıların eline geçmiştir.
Elhamra Sarayı Mimari
Elhamra Sarayı, at nalı formunda kemerleri arabesk motifleri ve kaligrafik süslemeleriyle o zamanlar İber yarımadası üzerindeki Müslüman hükümdarlar arasında popüler olan tipik Müdeccen tarzında tasarlanmıştır. Endülüs döneminde İber Yarımadasındaki Hristiyanların, yarımadadaki Müslümanların varlıklarını ortadan kaldırma hareketi Reconquista’nın güçlenmesiyle İspanya’nın Hıristiyan Krallarının kazandığı zaferler ülkede Müslüman Arap yönetimini sona ermiştir. 1492 yılında Granada Emiri, Granada Emirliği’ni İspanya Katolik Krallarına, Aragon Kralı II. Ferdinand’a ve Kastilya Kraliçesi I. Isabella’ya teslim etmiş o da Elhamra’yı kendi kraliyet sarayı yapmıştır. Hıristiyan mülkiyeti altında Elhamra, dönemin Rönesans tarzına uygun olarak önemli bir tadilat hatta yeniden yapılanmaya maruz kalmış, yapı, günümüzde bile ziyaretçilerin hayran kalabileceği geniş odalarla dolu, saray, avlu ve bahçe kompleksine dönüşmüştür. Sarayı çevreleyen parklar ve bahçeler bile çok kültürlü geçmişinin bir ifadesi olup, Araplarca dikilen güller, mersinler ve portakal ağaçları, 1812 yılında Wellington Dükü tarafından hediye edilen yemyeşil orman elması ağaçlarıyla güzel bir tezat oluşturmaktadır. Elhamra 1984’ten beri UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer almaktadır.
Elhamra Sarayı Gezisi
Paris’teki Arap Dünyası Enstitüsü (Institut du monde arabe) eski Başkanı İtalyan kökenli Maltalı bir ailenin çocuğu olan Fransız siyasetçi Edgar Pisani sarayın, İslam medeniyetinin insanlığı ulaştırabileceği en yüksek noktalardan biri olduğunu söyledikten sonra Elhamra’yı şöyle anlatmıştır:
Endülüs İslam sanatını, Müslüman İspanya tarihinden ayrı düşünmek imkânsızdır… Elhamra inşa edilirken hiçbir şey tesadüfe bırakılmamış, her detay itina ile hesaplanmıştır. Kavislerin bölünüşünde, tek ve çift sütunların hoşa geden bir tarzda yerleştirilmelerinde, kapı ve pencere yerlerinin tespitinde bunu anlamak mümkündür. İşte bu sayede harikulâde perspektifler ortaya çıkmış, avlular ile açık salonlar arasında güneş ışığı, suların akışı ve gölgelerin oyunu buluşturularak, dış âlemle inanılmaz bir uyum ve zarafet sağlanmıştır. Bu, sanki el değince kırılıp dökülecek hissi veren yüksek bir zarafettir. Elhamra’yı gerçekten anlamak için, sarayın içindeki pek çok kitabeyi anlayarak okumak gerekir. Kur’an’dan alınan ayetlerin ve İbn-i Zamrak’la diğer Müslüman şairlerin mısralarının kazınmış olduğu bu kitabeler bazı duvarları tamamen kaplamakta, kemerler, kapı çerçeveleri ve sütun tekneleri boyunca uzayıp gitmektedir. Öyle ki, bu yazıları süsleme motiflerinden ayırmak neredeyse imkânsız haldedir.
Türk şair, yazar, siyasetçi, diplomat Yahya Kemal Beyatlı’nın (1884-1958) İspanya’daki elçilik görevi sırasında (1929) Elhamra Sarayı’nı gezmiş ve gözlemlerini şu şekilde kaleme almıştır:
Elhamra’ya basit bir dış kapıdan giriliyor. Girerken hârikulâde bir mekân içine girileceğinin farkına bile varılmıyor. Girdikten sonra bir âlemden başka bir aleme geçmiş, sanki bir rüyanın ortasına düşmüş gibi gözlerimi kapadım ve açtım, öylesine bir hayret içindeydim. Bu şaşkınlık daireden daireye geçtikçe arttı. Nazar değmemiş bir beyazlık içinde, sülüs bir yazı sarmaşığı gülümseyen bir güzellikle bütün duvarları sarmış; nakışın ve oymanın hudutsuz oyunları, tavanların derinliklerine kadar her tarafı örtmüş, ama her taraf yine de bembeyaz görünüyor.
Elhamra Sarayı Görmeden Dönmeyin
Alcazaba Kalesi, saray kompleksinin 13. yüzyıla kadar uzanan en eski kısmı olup, Endülüslü Müslüman
yerleşimcileri Katolik Haçlılardan korunmasını sağlamaktaydı.
Bahçeler Sultanın yazlık alanı olan sarayın bahçelerdeki yemyeşil bitki örtüsü
Aslanlı Avlu Nasrid hanedanının sarayının sembolik bekçileri
İki Kızkardeş Salonu Adını yerdeki büyük mermer taşlarından alan salonun aydınlatılması özenle planlanmıştır
Albayzin Albayzin mahallesinde yer almakta olup, şehrin dolambaçlı yan sokaklarını keşfederken uzaktan Elhamra Sarayı’nın muhteşem manzarasını fotoğraflayabilirsiniz.
Elhamra Sarayına Ne zaman Gidilir? Bilet Ücreti
Saray kompleksi, 25 Aralık Noel ve 1 Ocak Yılbaşı günleri dışında her gün açıktır. Saraya sabah bileti veya 8:30AM – 2:00PM ve öğleden sonra bileti 2:00PM to 8:00PM olmak üzere iki çeşit biletle girilmektedir. Saraya girmek için belirli bir kıyafet kuralı yoktur, ancak şehirdeki diğer bazı Katolik kurumlara da uğramayı düşünüyorsanız omuzları açık atletler ve kısa şortlar giymemeye özen göstermelisiniz. Elhamra Sarayı giriş ücreti 14.00 € olup, önceden rezervasyon yapmanız şiddetle tavsiye edilmektedir. 12 yaşın altındaki çocuklar için giriş ücreti ödenmemektedir. Nasrid Saraylarına giriş yarım saatlik zaman dilimi başına tahsis edilmektedir. İspanya’nın güneyi özellikle yaz mevsiminde çok sıcak olduğundan yanınıza bol su almayı ve mümkün olduğunca ince giyinip, gölgede kalmayı ihmal etmeyin. Şehir merkezinden bineceğiniz Toplu taşıma (C3 hattı) sizi bilet gişesine götürecektir. Yürüyerek gitmeye kalkarsanız Plaza Nueva’nın yolu hem manzara hem de tarihi yapılar açısından tercih edilebilir.
Elhamra Sarayı tarihi görüntüleri. Endülüs, 1914
https://www.youtube.com/watch?v=G_nA8vTlv2U