Orpheus (Yunan Mitolojisi)

Yazı: Özhan Öztürk

ORPHEUS Yunan Mitolojisinde efsanevi bir müzisyen, şair ve kâhinin adı olup, Yunan sanatında Traklara özgü kıyafetler içinde genellikle Olympos’ta şarkı söyler pozisyonda tasvir edilmesi onun Trakyalı veya Asyalı olduğunu düşündürmektedir. Apollo ile ilham perisi Kalliope’nin (veya Oeagrus veya Kleio) oğlu olup, kendisine Apollo tarafından verilen sihirli liri sadece insan ve tanrıları değil bitki, hayvan hatta cansız varlıkları bile büyüleyecek düzeyde iyi çalmaktaydı ki bu yüzden Pindar tarafından “şarkıların babası” olarak adlandırılmıştır (Pindar, Pythian Odes, 4.4.315, Pseudo-Apollodorus, Bibliotheke 1.3.2, Argonautica 1.23, Pindar fragment 126.9).

Orpheus Kimdir?

Orpheus Apollo ile ilham perisi Kalliope’nin (veya Oeagrus veya Kleio) oğlu olup, kendisine Apollo tarafından verilen sihirli liri sadece insan ve tanrıları değil bitki, hayvan hatta cansız varlıkları bile büyüleyecek düzeyde iyi çalmaktaydı ki bu yüzden Pindar tarafından “şarkıların babası” olarak adlandırılmıştır (Pindar, Pythian Odes, 4.4.315, Pseudo-Apollodorus, Bibliotheke 1.3.2, Argonautica 1.23, Pindar fragment 126.9).

Argo seferinde kürekçibaşı olarak görev yapan kahraman, sirenler Çarpışan Kayalarda söyledikleri şarkılarla Argonautları baştan çıkartmaya çalışırken o güzel sesiyle sirenlerin nağmelerini bastırarak gemicileri kurtarmıştır. Orpheus, Argonautların altın postu alıp geri dönüş yoluna geçtiğinde su perisi Eurydike ile evlenmişse de Trakya’da bir ırmak kenarında arıcı Aristaeus’un tecavüzünden kaçan karısı yılan ısırması sonucu öldüğünde tarifsiz bir acıya kapılmış ve Hades’e inerek Eurydike’yi kurtarmak istemiştir.

Orpheus ile Eurydike

Orpheus, lirinin nağmeleri ve olağanüstü şarkılarıyla başta Pluto ve Persephone olmak üzere ölüleri duygulandırıp, Eurydike’ye olan aşkını ispatlayınca, Hades ona yeryüzüne çıkana dek arkasına bakmaması şartıyla karısını yanında götürebileceği söyler. Bununla birlikte Orpheus, tam yukarıya çıkmak üzereyken arkasından karısının gelip gelmediğini merak edip, başını geriye çevirince Eurydike ebediyen ortadan kaybolmuştur. Karısını bir kez daha ebediyen kaybeden Orpheus Trakya’da amaçsız bir şekilde gezinirken Rhodope dağı eteklerinde Dionysos’un takipçisi Trakyalı Maenadlar tarafından öldürülmüştür.

Orpheus’un Yumurtası

Kimi kaynaklar Aeskulapius’a atfedilen tıp, Kadmus’a atfedilen yazı hatta tarımı Orpheus’un insanoğluna armağan ettiğini ileri sürmüş, Delphi’de kendi inisiyatik organizasyonunu kuran eski inanışlardaki tanrılara (sözgelimi Dionysos) ezoterik anlamlar yükleyerek kendi öğretisi içinde eritme yöntemini seçmiştir. Bu açıdan bakıldığında Orpheus’un evliliği ve yeraltına inmesi dâhil yaşadığı tüm söylenceler sürekli olarak tekrar doğuş ilkesine hizmet eden birer sembolden ibarettir. Ezoteristler ‘Orpheus’un Yumurtası’ deyimiyle tabiatın doğurganlığını ifade etmekte olup, Kybele gibi yeryüzü tanrıçalarının bir yumurtadan doğduklarına inanmaktadırlar.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016