Karadeniz Tarihi

Borçka (Borçiskevi) Tarihi, Artvin

Makale: Özhan Öztürk

Borçka, Çoruh nehri kıyısında Mogadon, Kalkankaya, Gedi, İshalbert dağları eteğinde kurulmuş tarihi bir yerleşim olup, 1551’de Osmanlılarca fethedilmiş, 1578’de Trabzon eyaletine, bağlanmıştır. Bu dönemde Karacaoğlu İskender tarafından yönetilen İskele zeametine bağlı bir köy olarak görülen Borçka’ya ayrıca 70 hanelik Sendire ve 69 hanelik Kise köyleri de bağlıydı. Borçka’nın doğal iskelesi olan Batum’un 1878’de Ruslara terkedilmesi ise kentin gelişimi olumsuz yönde etkilenmiştir.

Borçka Karagöl

Osmanlı döneminde pişmiş topraktan çanak, çömlek, güveç, testi, kiremit ve tuğla

Ayakkabı tamircisi. Borçka, 1951

üretimi yapılıp, Batum ve İstanbul’a dek ihraç eden halkın birkaç Laz ve Hemşin köyü dışında tamamı Müslüman Hanefi mezhebinden Gürcüydü. Artvin’in Kars antlaşmasıyla Türkiye topraklarına katılmasının ardından Borçka bir süre için Rusya’dan kaçak yollarla getirilen malların dağıtıldığı ticaret merkezi olmuştur.

Borçkalılar

7 Temmuz 1921 tarihinde ilçe olmasına karşın, 26 Haziran 1926 tarih ve 877 sayılı kanunla bucak haline getirilen yerleşim 28 Mayıs 1928 tarih ve 1282 sayılı kanunla da yeniden ilçe statüsüne kavuşmuş Murgul, Maradit ve Maçahel Borçka’ya bağlanmıştır. 23 Eylül 2009 günü Düzköy, Kaleköy, Çifteköprü ve Fındıklı köyünde etkili olan sel ve heyelan felaketinde 5 kişi ölmüştür.

Borçka,1960

Günümüzde 1 belediye, 4 mahalle (Gündoğdu, Merkez, Yeniyol) ve 36 köyün bağlı olduğu Borçka ilçesinin nüfusu 1950’de 24.440 (2.328 kent, 22.112 köyler), 1960’da 32.060, 1970’de 41.323, 1980’de 43.601, 1990’da 30.329, 2000’de 27.654, 2009’da 24.343 (10.702 kent, 13.641 köyler) olmuştur.

Borçka’da sel 1968
Bir Zamanlar Borçka, Artvin
Bir Zamanlar Borçka, Artvin
Borçka, 1941

Borçka ilçesinin 8 km doğusunda Balcı köyünde yer alan Otingo kaplıcası tarihi ve

Borçka’da derede kırmızı benekli alabalık (kalmaha) avlayan balıkçılar, 1971

turistik açıdan önem arz ederken, İbrikli köyünün Fındıklı Mahallesi’nde Bagratlılar döneminden kalma tarihi kilise ile Muratlı köyünde 1846 yılında Ahmet Usta tarafından inşa ettirilen cami bölgenin önemli dini yapılarıdır.

Borçka Köylerinin Eski ve Yeni İsimleri

Köyün Eski Adı Köyün Adı
Adaguli Adagül
Şuahev Alaca
Dampali Anbarlı
Klaskuri Aralık
Arhavet Arkaköy
Zeda Klaskuri Atanoğlu
Avana Avcılar
Bageni Balcı
Hertvis, Macahel Camili[1]
Cvani Civan
Kataphiya Çavuşlu
Gerezen Çaylıköy
Gola Çifteköprü
Çihala-Mamanati Demirciler
Zedvake Düzenli
Çihala[2] Düzköy
Eprati Efeler
Fındıklı
Güneşli
Beğlevan Güreşen
Güzelyurt
Ebrika İbrikli
Kale Kale
Zedoban Karşıköy
Kayadibi
Kvabitav Kayalar
Deviskel Kaynarca
Mindiyet Maralköy
Maradit Muratlı
Örücüler
Sülüklü
Trapen Taraklı
Akriya Uğurköy
Tıhlazor Zorlu

Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016

Artvin Tarihi Makale Serim
Borçka,1897. Çoruh nehrinde bulunan kayıkların bulunduğu iskele ve karşı kıyıda bugünkü Hopa yolu ve şehitliğin bulunduğu kısım görülüyor

Tao-Klarjeti, Tayk: Antik Çağ’da Artvin ve Çevresi

Bagratlılar, Bagratuni Hanedanı: Orta Çağ’da Artvin ve Çevresi

Artvin (Livane) Osmanlı Dönemi, Rus Çarlığı ve Cumhuriyet Dönemi Tarihi

Arhavi Tarihi, Arhavi Köylerinin Eski İsimleri, Artvin

Hopa Tarihi, Hopa Köylerinin Eski İsimleri, Artvin

Ardanuç Tarihi ve Ardanuç Köylerinin Eski isimleri

Borçka tarihi, Borçka Köylerinin Eski İsimleri, Artvin

Murgul tarihi, Murgul Köylerinin Eski İsimleri, Artvin

Şavşat tarihi, Şavşat Köylerinin Eski İsimleri, Artvin

Yusufeli tarihi, Yusufeli Köylerinin Eski İsimleri, Artvin

Notlar
Borçka köprüsü

[1] Camili köyünün eski adı Hertvis olmakla birlikte Düzenli, Efeler, Kayalar, Maral ve Uğur köylerinin oluşturduğu eski Macahel bölgesinin bucak merkezi yapılmıştır.

[2] Laz köyü olmasına karşın az sayıda Hemşinli de yaşamaktadır. Çarmati, Çırat, Yastaron, Çanıt ve Çat adlı 5 mahalleden oluşmaktadır.

Borçka seli, 1968