Mitoloji, Gezi, Tarih
Makale: Özhan Öztürk Kotyora[1], Anabasis’te[2] Tibaren halkının topraklarında, Doğu Karadeniz sahilinde kurulmuş, Sinop kolonisi bir Yunan kenti olarak geçmektedir[3]. Arrian[4] ve Diodorus kenti Kotyora formunda anarken, Ptolemy[5] “Kotyoron”, Anonim Periplus’ta “Kotyoros” daha geç dönemde ise Suda “Kytora” terimlerini kullanmıştır[6].
Oku
Makale: Özhan Öztürk Bıjışkyan, Çarsamba’nın bulundugu mevkinin vaktiyle göl olduğunu, daha sonra nehir yatağının degişerek denize dogru aktığını, bu yüzden fermanlarda “Cenik Göl” olarak adlandırıldığını bildirmiştir[1]. 1455 tarihli defterlerde pazar ve cami adı olarak bahsi geçen yerleşim, adını Çarşamba günleri kurulan pazardan almış olmalıdır. İlk olarak Osmanlı tahrir defterlerinde bugünkü Çarşamba ilçe merkezine en yakın köy olan Canlı köyünün gelirleri arasında 200 akçelik “Bazar-ı nefs-i Çeharşenbe” adıyla geçmektedir[2].
Oku
Makale: Özhan Öztürk Zalihis[1] veya Zalikon MS 6. Yüzyılda Bizanslı coğrafyacı Hierokles’in Synecdemus adlı yapıtında “Saltos Zalihis”[2] adıyla Paphlagonia içlerinde etrafı ormanlarla çevrili bir kent olarak geçmektedir. MS 2. yüzyılda Ptolemaeus Halys nehrinin 210 stadia batısında Karadeniz’e dökülen Zalikos adlı bir nehirden bahsederken[3] Marcian, Zagorus’un 90 stadia uzağında bulunan bu nehrin ağzında, dereyle aynı adı taşıyan bir köyün varlığını da bildirmiştir. İlçe sınırlarında yapılan arkeolojik kazılarda Sivritepe, Dedetepe, Gökçeboğaztepe’de Hitit dönemine ait yerleşmeler tespit edilmiştir.
Oku
Makale: Özhan Öztürk Samsun kenti, Karadeniz’e Bafra Ovası üzerinden dökülen Kızılırmak ile Çarşamba Ovası üzerinden dökülen Yeşilırmak nehirlerinin suladığı iki ovanın ortasında kurulmuş tarihi bir liman kenti olmasına karşın, yıldız ve karayel rüzgârlarına açık olması yüzünden El-Cezire’de başlayıp Diyarbakır- Harput-Malatya ve Sivas üzerinden gelen tarihi ticaret yolu üzerinde yer almışsa da Karadeniz’in en önemli doğal limanı Sinop kadar ön plana çıkamamıştır[1].
Oku
Makale: Özhan Öztürk Amisos[1], Karadeniz kıyısında Amisenus koyunda kurulmuş antik bir kentin adı olup, Sinope’den 900 stadia uzaklıktadır. Amisos, Antik Çağ’da kereste, balık, şarap, zeytinyağı[2], tuz, fındık, yarı kıymetli taşlar, yün, yünlü kumaş, balmumu, tahıl, miltos (demiroksit) ve demir ihraç edilen önemli bir ticaret merkezi olup, yüzey araştırmalarında bugün British Museum’da sergilenen ve üzerinde Amisos yazan Helenistik döneme ait bol miktarda bronz sikkenin yanı sıra Phokaea[3]orijinli amforalar da bulunmuştur.
Oku
Makale: Özhan Öztürk Şehzade Beyazıd tarafından 1388’de Osmanlı topraklarına katılan kent, eyalet merkezi yapılınca ilk valisi Yıldırım Beyazıd olmuştur. Yıldırım Beyazıd, 1389’da babası I. Murad’ın şehid olacağı Kosova Seferi’ne katıldığı dönemde yerini Şadgeldi’nin oğlu Ahmed Bey’e bırakmıştır.
Oku