karadeniz – Sayfa 21 – Özhan Öztürk Makaleleri

Karadeniz’de çit: Taraba, Frahti, Cablama

Ağustos 29, 2017Ağustos 29, 2017 Özhan ÖztürkCablama, daraba, evler, frahti, gelemneksel, karadeniz, Karadeniz çit, mimari, peçare, sinor, taban etmek, Taraba, yapılar0 comment

Taraba veya daraba, 4-7 cm kalınlığındaki tahtaların üst üste dizilmesiyle elde edilen tahta perdenin adı olup (Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin) yana doğru açılıp kapanan, araları menteşeli tahta kepenkler de aynı adla anılmaktadır. Erzurum’un Olur ilçesinde darabak elimesi ‘odaların iç duvarına yapılan ahşap kaplama’ anlamında kullanılmaktaydı. ‘Bir gurşun adacağum/ Evin darabasina/ Kuçuği duruyiken/ Vuruldum abulasina’ Taraba yapımında kullanılacak tahtaların alt kenarı içeriye doğru girinti yapacakşekil-de kazınırken, üst kenarı ise hafifçe yuvar-laklaştırılarak çıkıntı durumuna getirilirdi ki bu işleme halı kesmek denimekteydi. Tahtalara birer metre aralıklarla kumar çivisi aralığı açıldıktan sonra üç…

Oku

Karadeniz Kültürü Karadeniz Türkçesi

Karadeniz’in Derme Çatma yapıları: Kelif, Merek, Paska, Kom, Köh, Dalda, Maran

Ağustos 29, 2017 Özhan Öztürkahşap ev, Dalda, ev, Geleneksel, karadeniz, Karadeniz’in Derme Çatma yapıları, Kelif, Köh, Kom, kulübe, Maran, Merek, mimari, Paska, yapı, yayla evleri0 comment

Çalık veya çaluk ‘İçi boş fındık’ (Ordu). Çardak Yaylada geceleyin tulum eşliğinde horon edilen ev. Özel bir yapı olmayıp eğlenceye ev sahipliği yapan yayla evi bu isimle adlandırılır (Artvin, Rize). Farsça çārṭāḳ (چار طاق) “‘dört kemer’ kelimesinden ödünçlenmiştir. Türkçe en eski kayıt çārṭāk 1330’a aittir: ‘kiler ü çarṭaḳ u anbārlar dolar’ (Aşık Paşa, Garib-name)

Oku

Karadeniz ekoloji

Karayemiş, Taflan, Fuska, Mora, Likarba, Hamofta, Avat

Ağustos 29, 2017Ocak 31, 2019 Özhan ÖztürkAvat, Fuska, Hamofta, karadeniz, Karayemiş, likapa, Likarba, Mora, Taflan, yaban çileği, yabani meyveleri0 comment

Karayemiş, Taflan Karayemiş, gülgiller (Rosaceae) ailesinden, 5-6 m boyunda kiraza benzeyen, Nisan – Mayıs ayında çiçeklenip Ağustos ayında morumtrak siyah renkte üzüm salkımı formunda mayhoş meyve veren Karadeniz bölgesinin yerli meyvesinin adıdır. Karayemiş (Trabzon), karamiş ve karamış (Rize), gareymiş, karenmiş, karenmüş (Trabzon) adlarıyla bilinmekte olup, atma türkülerde bahsi geçmiştir: ‘Karamişun dalina/ Gel salina salina/ Bizum köye vermezler/ Emsali emsalina’.

Oku

Karadeniz ekoloji Karadeniz Türkçesi

Mısır (Lazut, Lağus, Darı) ve diğer tahıllar (Karadeniz)

Ağustos 29, 2017Eylül 27, 2017 Özhan Öztürkarpa, Aşlık, Çöğrek, Darı, ekilen, Fırın darısı, karadeniz, Koliva, Lağus, Mısır kelimesinin kökeni, Mısır Lazut, mısırlar, tahıllar, temon0 comment

Amerika kökenli bir tahıl (zea mais) olan mısır bitkisi ilk olarak Meksikalı yerliler tarafından ekilmişse de bitkiyle karşılaşan Avrupalı göçmenler tarafından (İspanyol, İngiliz, Fransız) tarımı hemen benimsenmiştir. Bryer ve Winfield, Lazistan’ın 18. yüzyılda Amerikan mısırıyla tanıştığını belirtirken, Rus tarihçi Nicholas Marr (1865-1934) 20. yüzyılın başlarında bölgede yetiştirilen mısırın ancak sekiz ay idare ettiğini, geri kalanın Rusya’dan getirildiğini belirtmekteydi.

Oku

Karadeniz Kültürü

Cumacı, Cumalık, Yediye Gelmek, Paramana (Düğün sonrası gelenekler)

Ağustos 28, 2017 Özhan Öztürkadetler, Cumacı, Cumalık, düğün, Düğün sonrası, gelenekler, gelin, karadeniz, lohusa ziyareti, Paramana, yedi bohçası, Yediye Gelmek0 comment

Trabzon ve Rize’de düğünün ertesi günü yeni evlilerin evini ziyaret eden kız yakınları cumacı, aynı gün erkek evinde öğle vaktinde başlayarak geç saatlere kadar süren ve kadınlar tarafından yapılan türkülü, horonlu eğlenceye ise cumaluk veya cumalık denilmektedir. Kız, erkek evinde ilk gece kız tarafından refakatçi bir kadınla (genellikle yengesiyle) ile birlikte yatar. Ertesi gün düğün devam ederken, kız tarafı toplanıp erkek evine cumalığa gelir. Bahçede kız ve erkek tarafı birlikte horon edip, yemek yerken, ev kız tarafınca mermi yağmuruna tutularak, eve mümkün olduğunca hasar verilmeye çalışılırdı. Sonunda, cumaluğa gelenler erkek…

Oku

Karadeniz Türkçesi

Denizcilik Terimleri Sözlüğü K – M

Ağustos 28, 2017 Özhan Öztürkbalıkçı, balıkçılık, denizci, Denizcilik Terimleri Sözlüğü, Kadobel, Kalafat, Kalaş, Kamara, Kaptan, karadeniz, Kerteriz, Kumbaşi, Küpeşte, Kuyti, Leva, Liman, Longoz, Manyat, Mayna etmek, Melan, Meneksila, Mola, Molozma0 comment

Kaçırık, birdenbire esmeye başlıyan şiddetli rüzgârın adıdır (Rize) Kaçsiye kürek anlamında kullanılmaktadır (Trabzon, Rize) Kadobel, ahşap tekne yapımında omurganın hemen başlangıcına konulan tahtanın adı olup, Yunanca “aşağı” anlamındaki kato ve Türkçe bel kelimelerinden oluşmaktadır. Bu tahta monte edilmeden önce, sonradan esnememesi için ateşle ısıtılarak eğilmektedir (Trabzon)

Oku