Mitoloji, Gezi, Tarih
Karadeniz Kültürü, Karadeniz kültürü hakkında bilgi, Karadeniz bölgesi kısaca, yöresel, özellikler, makaleler
Makale: Özhan Öztürk Serander, mazı, paska, nayla ve bagen, geleneksel Karadeniz köy evlerinin yanında bağımsız olarak kestane (nadiren ceviz, kiraz) ağacından dört (nadiren 6, 8 hatta 12) ahşap direk üzerine inşa edilen zahire ambarı olup, döşeme ve duvarlarındaki ızgaralardan havalandırma sağlanmaktaydı.
Oku
Abur Karalahana, mısır unu ve içyağıyla yapılan lapa kıvamında bir yemek çeşidi (Rize, Hopa, Hemşin). Rize’de abur yemeğine, fasulye tanesi de katılmaktadır. Hopa (Doğu) Hemşinlileri ve Lazlar, karalahana ezmesi yemeğine, Rize ve Trabzon’dan farklı olarak fasulye tanesi katmamaktadır. Ermenice abur “kıvamlı çorba” veya apur “çorba” kelimesinden ödünçlenmiştir.
Oku
Yayla, yaz mevsiminde hayvanların otlatılması, kışlık çayır biçilmesi amacıyla çıkılan yüksek platoların adıdır. 10. yüzyıl öncesi Türkçe kayıtlarda yaylak ve yaylak formunda ‘yazlık konaklama yeri’ olarak geçmektedir: ‘aşıl kaya yaylagım, kızıl kaya kışlagım ol’ (Irk Bitig). Ayrıca 13. Yüzyıl öncesi kayıtlarda ‘yaz mevsimi için yerleşmek’ anlamıyla yayla (Osmanlı), ‘yaz mevsimi geçirmek’, yaylamak (Kuman), yayla- (Kıpçak), yaylamak (Uygur) formları da tespit edilmiştir.
Oku
Pileki, bileki veya pileki taşı, geçmişte Karadeniz bölgesinde mısır ekmeği veya yemek pişirmek için kullanılan yayvan kil veya taş çanak (Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin). Pileki kilden pişirilerek yapılabileceği gibi yumuşak ve ateşe dayanıklı bir taştan oyularak da elde edilebilirdi. Rize’nin Taşköprü köyü ile İyidere ve Çayeli’nin Taşhane mahallelerinde pileki taşı ocakları bulunmaktadır.
Oku
Kuymak, mısır unu, tereyağı ve minci peynirinin birlikte suda kaynatılmasıyla hazırlanan tahıl lapasının adıdır (Trabzon, Gümüşhane). Rize ve Artvin sahilinde muhlama olarak bilinir. Hemşin’de muhlama, Yusufeli’nde peynir kuymağı olarak bilinen lapaya, maydanoz, süt ve kaymağın yanı sıra yumurta katılması tüm bölgede sadece bu iki yörede ve Erzurum’da rastlanmaktadır.
Oku
Tirki, ‘enlemesine kesilen ağaç gövdesinden yapılmış hamur teknesi’ (Ordu, Giresun, Samsun) ve ‘ağaçtan yapılmış büyük su kabı’ anlamlarına gelmekteydi (Trabzon). Anadolu’da ‘hamur teknesi’ (Seyhan, İçel, İzmir), ‘ağaçtan yapılmış kap, karavana, tencere’ (İçel, Niğde, Kütahya) ve ‘ağaç yağ kutusu’ (Tokat, Kütahya) anlamları tespit edilmiştir. Ayrıca bölgede ‘yaba; ot savurmak için kullanılan çatal ağızlı uzun saplı değnek’ anlamında tirki ve tirçi formları kaydedilmiştir (Giresun).
Oku