Karadeniz Türkçesi – Sayfa 5 – Özhan Öztürk Makaleleri

Denizcilik Terimleri Sözlüğü G – İ

Ağustos 28, 2017 Özhan Öztürkbalıkçı, balıkçılık, denizci, Denizcilik Terimleri Sözlüğü, Gangam, Gedal, Gırgır, Haçapa, Hamla, Hamsi kayığı, Heyamola, Iğrıp, iskele, İskota, karadeniz, kayna0 comment

Gangam, midye ve istiridye yakalamak için kullanılan bir ağ türü (Trabzon, Sinop). Anadolu’da gangala (Bodrum), galkava ve kangava adlarıyla da anılmaktadır. Akdeniz denizcilik dünyasında: İtalyanca gangama, gángamo, ángamo, (Ceneviz) gángano, Fransızca gangui; Katalanca gánguil; İspanyolca gán-guil adlarıyla bilinmektedir. Yunanca gangami (γαγγάμη [MÖ 1 -MS 2. yüzyıl]), gangamon (γαγγάμon [MS 2-3 yüzyıl]) kökenli kelime Karadeniz Rumcasında gangamiν (γαγγάμιν [Gi-resun, Ünye]), (γαγγάμι [Sinop]), gangam (γαγγάμ [Ordu, Trabzon]) formlarında tespit edilmiştir.

Oku

Karadeniz Türkçesi

Denizcilik Terimleri Sözlüğü D – F

Ağustos 28, 2017Eylül 22, 2017 Özhan Öztürkbalıkçı, balıkçılık, Dalyan, denizci, Denizcilik Terimleri Sözlüğü, Etekçi, Felek, Felenk, Feluka, Furtuna, hamsi avı, karadeniz0 comment

Dalyan, deniz kıyısında ağ ve kazıklarla oluşturulan balık avlanma yeri anlamında kullanılan kelime bu tanımına ek olarak Trabzon’da ‘sığlık’, Rize’de ise ‘balıkları elle yakalamak için suya yapılan taş duvar’ anlamlarıyla da kaydedilmiştir. Yunanca ‘balık yakalanacak yer’ anlamına gelen alyenon (άλιάνειον) kelime balık yakalamak anlamındaki ‘άλιεύω τά ψάρια” kelimesinin form değiştirmesiyle oluşmuştur. Yunanca’dan Türkçe’ye giren ve Türkçe üzerinden yayılan (Yunanca (νταλιάνι), Arnavutça dajlan, Sırp-Hırvatça dάḷαn) kelimeye dair ilk Türkçe kayıt 1456’da Şarköy civarındaki bir ḍalyan için ve 1479-1480’da “ḍalyanhā-yı göl-i Siroz” için tutulmuştur. Dalyan aynı zamanda Evliya Çelebi Seyahatnamesinde (17. yüzyıl)…

Oku

Karadeniz Türkçesi

Denizcilik Terimleri Sözlüğü – B -Ç

Ağustos 28, 2017 Özhan ÖztürkBalağan, balıkçılık, Bardabaso, Bastika, Bora, Borda, Çaça, Camadan, Çapari, Çipa, Çırnık, Çördek, deniz, denizci, Denizcilik Terimleri Sözlüğü, kelimeler, nedir0 comment

Balağan, Yunus avcılığı döneminde, avlanan yunus balıklarının, toplandığı ve yağlarının çıkarıldığı, deniz kenarına inşa edilmiş derme çatma baraka adı. Balağanların içerisinde bulunan ve altında odun ateşi yakılan büyük kazanlarda yunus balığı eti kaynatılarak yağı çıkartılırdı.

Oku

Karadeniz Türkçesi

Denizcilik Terimleri Sözlüğü – A

Ağustos 28, 2017 Özhan ÖztürkAbladya, Abli, Alabora, Alarga, Algarna, Amura, Anafor, Arma, Aşoz, Avara, balıkçılık, deniz, denizci, denizilik, Karadeniz Denizcilik Terimleri Sözlüğü, kelimeler, Türkçe denizci sözlüğü0 comment

Abladya, uzunluğu 150, genişliği 4-10 kulaç olan bir balık ağının adıdır. Yunanca apladi “bir tür ağ” anlamına gelmekte olup, Türkçeye çoğul formu apladya (απλαδια) geçmiştir.

Oku

Karadeniz Türkçesi

Ateş ve köz: Apsimat, Absimisa, Absimitra, Abson, Çiya, Zinak, Cuhnis

Ağustos 28, 2017 Özhan ÖztürkAbsimisa, Absimitra, Abson, anadolu, Apsimat, Ateş ve köz, ateşböceği, Çiya, çiya nedir, Cuhnis, karadeniz terimleri, kıvılcım, türkçe, yerel terimler, Zinak0 comment

Absimat (Maçka), apsimit (Akçaabat), apsimat, apsimati (Rize), apsumati (Rize), apsomati veya hapsimat (Vakfıkebir) ateşin üzerinde uçuşan beyaz renkli, sönmüş kıvılcım parçalarına verilen isim olup, düştüğü yeri, üzerine düştüğü elbiseyi yakmamakta, köz üzerinde oluşan ince kül katmanı da aynı adla anılmaktadır. Apsimat geçmişte çocukların yüzlerinde çıkan sivilce ve kızarıklıklara ilaç olarak sürülürdü. Karadeniz Rumcası apsimadin (αψιμάδιν), apsimad (Samsun, Of), apsumad (Santa) formlarında kaydedilen kelimeyi Tzitzilis, Yunanca’nın Karadeniz dışındaki diyalektlerinde bulamamıştır.

Oku

Karadeniz ekoloji Karadeniz Türkçesi

Toprak solucanı ve çengelli solucan: cicil, zizil veya çiçili

Ağustos 28, 2017 Özhan Öztürkbağırsak kurdu, Çengelli solucanların, cicil, çiçili, karadeniz hastalık, kurt, Necator americanus, nedir, salgın hastalıklar, sebep olduğu, solucan, Toprak solucanı, zizil0 comment

Toprak solucanına verilen isim olup, Gümüşhane ve Trabzon’da cicil veya zizil, Rize’de çiçili, Lazca zizi olarak söylenmektedir. Bununla birlikte Trabzon Rumcasında zizil ‘tenya; bağırsak solucanı’, skoleç ise ‘yer solucanı’ anlamında kullanılmaktadır (Latince Lumbricus terretis, Almanca Regenwurm, İngilizce earthworm, İspanyolca Lomriz, Fransızca ver de terre, İtalyanca Lomrico, Yunanca σκουλήκι)

Oku