İstanbul'un Semtleri

Beyoğlu

Makale: Özhan Öztürk 15. yüzyıl sonlarına ait Osmanlı belgelerinde Galata’nın Mahallesi olarak görülen Pera 18. Yüzyıla dek ağırlıklı olarak gayrimüslimlerin ikamet ettiği bir semt olup, Rumlarca “kavşak” anlamına gelen Stavrodromi (Σταυροδρόμι) adıyla da bilinmekteydi. Pera (Πέρα), Yunanca ‘Ötesinde, karşısında’ anlamlarına gelmekteyken, Türklerce kullanılan Beyoğlu kelimesinin etimolojisi ise Fatih Sultan Mehmed döneminde Trabzon imparatoru Komnenoslardan bir prensin İslamiyeti kabul edip bu bölgeye yerleşmesine veya Kanuni Sultan Süleyman döneminde Venedik elçisi A. Giritti’nin oğlu Luigi Giritti’nin burada ikamet etmesiyle ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte 19. Yüzyılda Manouil Gedeon, Stavrodromi ile Beyoğlu’nun farklı yerler olduğunu…

Oku
İstanbul'un Semtleri

Ayvansaray

Ayvansaray, Haliç’in, küçük bir körfez ve yarımada meydana getirdiği güney kıyısında, kara surları ile Ayvansaray caddesi boyunca uzanan deniz surlarının (Heraklikus ve Leon surlarının) birleştiği bölgenin adıdır. Bizans döneminde Blaherna (Tekfur Sarayı) sarayının yakınlarında Blaherna ve Knigu kapılarının arasında yer aldığı için Loca (Λότζα) ve Hiloporta (Ξυλόπορτα) olarak da bilinmekteydi. 16. Yüzyıl Osmanlı kayıtlarında Mahalle-i Eksiliporta adıyla anılan bölgenin adı bu dönemden sonra değişmiş olmalıdır ki 17. Yüzyıl sonlarında Ermeni gezgin Yeremya Kömürcüyan İstanbul’un bir ayağının Eftapiryo (Yedikule) diğerinin ise Ayvan Saray olduğunu bildirirken yerleşimin diğer isimlerini anmamıştır.

Oku
İstanbul'un Semtleri

Byzantium: Antik Topografya ve Antik Çağ Tarihi

İstanbul’un Avrupa Yakası, İstanbul Boğazı’nın ikiye ayırdığı İstanbul ilinin Avrupa Kıtası üzerinde kalan topraklarına verilen isim olup, Rumeli Yakası adıyla da bilinmektedir. ‘Rumeli Yakası’ terimi Osmanlı döneminden kalma olup, Avrupa yakası tanımı daha geç bir dönemde benimsenmiş olmalıdır. Avrupa yakasının kuzey sahilinde Eyüp, Gaziosmanpaşa ve Çatalca, güney sahilinde ise Fatih, Zeytinburnu, Bakırköy, Büyükçekmece ve Silivri, Boğaz kıyısında Eminönü, Beyoğlu, Beşiktaş, Sarıyer, denizle ilişkisi olmayan iç bölgelerde ise Bahçelievler, Bağcılar, Güngören, Esenler, Bayrampaşa, Kâğıthane ve Şişli ilçeleri bulunmaktadır.

Oku
İstanbul'un Semtleri

Arnavutköy

Arnavutköy,  Kuruçeşme ile Bebek arasında yer alan bir semt olup, Roma döneminden itibaren yerleşim alanı olduğu bilinmektedir. Arnavutköy’ün Antik Çağ’daki adı yöredeki kireç ocaklarına atfen Estiai (Εστίαι) olup, Bizans döneminde Horasmota/Asomaton köyü (Χώρα των Ασωμάτων) veya imparator Konstantinos’un yaptırıp baş melek Mikail’e adadığı, Mikaill’in mozaik bir ikonasının da saklandığı Ayios Mihailaion Kilisesi’ne ev sahipliği yaptığı için Mihailion (Μιχαήλιον) olarak adlandırılmıştır. MS 3. yüzyılda Roma konsülü Promotos’un bölgeye inşa ettirdiği bir villa yüzünden “Promotos” sonrasında ise “Anaplous” olarak adlandırıldığı da iddia edilmiştir.

Oku
İstanbul'un Semtleri

Anadolu Kavağı

Anadolu Kavağı, İstanbul Boğazı üzerinde Anadolu kıyısının kuzey kıyısında, Rumelikavağı’nın karşısında yer alan, günümüzde Beykoz ilçesine bağlı bir mahalle olan tarihi bir balıkçı köyünün adıdır. Bizans ve Osmanlı dönemlerinde kılıç balığı avcılarını barındıran ve Karadeniz’e açılmak için uygun havayı kollayan diğer yerlerden gelen balıkçıları ağırlayan, küçük çapta bahçe işleriyle de uğraşılan köyde hala balıkçılık yapılmasına karşın ana geçim kaynağı turizmdir. Köyün Osmanlı döneminde konulan adı tıpkı karşı yakadaki Rumelikavağı’nda olduğu gibi ‘gümrük noktası’ anlamında kullanılan ‘kavak’ kelimesiyle ilişkili olup, Eremya Çelebi’nin yerleşimin adını Kavak iskelesinde bulunan kavak ağaçlarına yorması hatalıdır. Anadolu…

Oku
İstanbul'un Semtleri

Anadoluhisarı semti ve Anadolu Hisarı

Anadolu Hisarı, Anadoluhisarı semtinde Göksu Deresi’nin (Aretòs deresi) İstanbul Boğazı’na döküldüğü mevkide yer alan kale Yıldırım Bayezid (1389-1402) tarafından Âşıkpaşazâde’ye göre 793 (1390-91), Nişancı Mehmed Paşa’ya göre ise 797’de (1394-95) tarihinde İstanbul’un Osmanlılarca ikinci defa ele geçirilmeye teşebbüs edileceği başarısız 1395 kuşatması için inşa ettirilmiştir. Karadeniz’de ki Ceneviz kolonilerinden (Kefe, Amasra, Sinop) Bizans’a gelebilecek yardımı kontrol etmek amacıyla inşa ettirilen hisar İstanbul Boğazı’nın 780 m genişliğindeki en dar yerinin kıyısında yer alan 7 bin m²’lik üçgen bir saha üzerinde kurulmuştur. Başlangıçta Güzelce hisar ve Gözlücehisar olarak bilinen yapı II. Mehmet…

Oku