5. yüzyılda Avrupa’yı kasıp kavuran Hun lideri Attila, tarih boyunca “Tanrının Kırbacı” (Flagellum Dei) lakabıyla anılmış ve adı yıkım, dehşet ve fetihle özdeşleşmiştir. M.S. 406 civarında doğduğu tahmin edilen Attila, 434 yılında kardeşi Bleda ile birlikte Hun İmparatorluğu’nun yönetimini devraldı. Kısa süre sonra kardeşini öldürerek tek başına iktidara geçti ve Hunları tarihin en korkulan savaşçı topluluklarından biri hâline getirdi.
Doğu Avrupa’dan Roma’nın Kapılarına
Orta Asya kökenli göçebe bir halk olan Hunlar, Attila’nın önderliğinde Doğu Avrupa’yı istila etti. Bugünkü Macaristan, Romanya, Balkanlar ve ötesine uzanan geniş topraklar üzerinde hakimiyet kurdular. Roma İmparatorluğu’nun hem Doğu (Bizans) hem de Batı kanatları, Attila’nın ordularının istilalarıyla sarsıldı. Hızlı ve yıkıcı süvari taktikleriyle tanınan Hun ordusu, özellikle yıldırım baskınları ve kuşatma savaşlarındaki etkinliğiyle öne çıkıyordu.
Attila, Doğu Roma İmparatorluğu’na karşı 441-447 yılları arasında birçok sefere çıktı. Bizans, ağır tazminatlar ödeyerek barış sağlamaya çalıştı ancak bu, yalnızca geçici bir rahatlama sundu. Attila’nın 452 yılında İtalya’ya düzenlediği seferde Aquileia şehri yerle bir edildi; kuzey İtalya’da birçok şehir yağmalandı.
Katalunyan Ovası’ndaki Dönüm Noktası
Attila’nın Batı’daki en büyük seferi, 451 yılında Galya (bugünkü Fransa) topraklarında gerçekleşti. Catalaunian Ovası’nda, Batı Roma generali Flavius Aetius ve Vizigot kralı I. Theoderic’in önderliğinde kurulan birleşik orduyla karşı karşıya geldi. Çatışma her iki taraf için de büyük kayıplarla sonuçlandı ve net bir galip çıkmadı. Ancak Attila’nın Galya seferi durdurulmuş oldu. Bu savaş, Batı Roma İmparatorluğu’nun Hunlara karşı elde ettiği en büyük zaferlerden biri sayılır.
Gizemli Ölüm ve Dağılma
Attila’nın hayatı, İtalya seferinin hemen ardından, 453 yılında ani ve gizemli bir biçimde sona erdi. Bazı kaynaklara göre, bir düğün gecesi geçirdiği burun kanaması sonucu boğularak öldü; bazıları ise zehirlendiğini ileri sürer. Ölümünün ardından, oğulları arasındaki taht kavgası imparatorluğu hızla çökertti. Hunların boylar arası bağları zayıfladı ve Attila’nın kurduğu düzen birkaç yıl içinde çözüldü.
Attila’nın Kalıcı Mirası
Attila, kısa süren hükümdarlığına rağmen tarih boyunca büyük bir etki bırakmıştır. Roma halkı ve tarihçileri onu, Tanrı’nın günahkâr bir toplumu cezalandırmak için gönderdiği bir felaket olarak görmüştür. Bu bakış açısı, onun “Tanrının Kırbacı” unvanına ilham vermiştir. Batı dünyasında yıkımın ve istilanın sembolü hâline gelen Attila, modern tarihte bile pek çok sanat eserinde, roman ve filmde canlandırılmıştır.
Kaynaklar:
Kelly, Christopher. Attila the Hun: Barbarian Terror and the Fall of the Roman Empire, Random House, 2009.
Maenchen-Helfen, Otto. The World of the Huns, University of California Press, 1973.
Heather, Peter. The Fall of the Roman Empire, Oxford University Press, 2005.