Fransa’nın başkenti Paris‘in altında antik taş ocaklarını pekiştirmek için açılan bir tünel ağının küçük bir bölümünde bulunan ‘dünyanın en geniş yeraltı mezarlığı’ ünvanına sahip Paris Yeraltı Mezarlığı (Fransızca ‘Catacombes de Paris’) altı milyondan fazla insanın kalıntılarını barındırmaktadır. Eski şehir kapısı Cehennem Kapısı’ndan (Barriere d’Enfer) güneye doğru uzanan bu kemiklik, kentin taşan mezarlıklarını ortadan kaldırma çabasının bir parçası olarak kurulmuştu.
Tarih
18. yüzyılda, sürekli büyüyen Paris şehrinde mezar yerleri hızla tükeniyordu. Les Innocents gibi mezarlıklar öylesine doluydu ki yakınlarında yaşayanlar mezarlığın sağlıksız koşulları nedeniyle bulaşıcı hastalıklarla hastalanmaya başladılar. Dahası doğru düzgün gömülemeyen cesetler etrafa hastalık yaymaktaydı dahası o dönem, çürüyen cesetlerin şarap ve sütün kalitesini bozduğuna inanılıyordu. Sonuç olarak Parisli yetkililer 1787-1814 arasında kentin mezarlıklarını istimlâk etmeyi ve cesetleri şehrin yeraltı ocaklarından bazılarına taşımayı kararlaştırdı. Altı milyon insanın kalıntıları tünellere dağılmış olsa da çoğu turların düzenlendiği ossuar veya kemiklik olarak bilinen mezar odalarına yerleştirildi. Bu tüneller, mezarlık olarak kullanılmadan önce Parisli taş ocağı madencileri tarafından yapılmıştı.
Tüneller ve Odalar
Tünellerin tamamı haritalanmamış hatta henüz keşfedilmemiş olup, 250 kilometre uzunluğundaki tünellerin başka neler gizlendiğini merak konusudur. 2017 yılında bu tünellerde kaybolan 16 ve 17 yaşındaki iki genç, özel eğitimli köpeklerle üç günlük aramanın ardından bulunabilmişti. Bu mezarların yalnızca küçük bir kısmı kamuoyuna açık olsa da BBC’nin Paris’teki muhabiri Hugh Schofield, Fransa’da yeraltı mezar meraklılarının tünellere yasa dışı olarak gizli girişlerden girerek keşifte bulunduğunu veya içeride gizlice partiler verdiğini bildirmiştir. Bir iddiaya göre Paris’te meydana gelen veba gibi salgın hastalıklardan ölenler kilisenin kararlarıyla kireç ocaklarında yakılmıştı ki 1844 yılında ilk kazılarda kemiklik olarak kullanılan odalar ortaya çıkarılıncaya kadar bu konu bir süre kamuoyundan gizlenmişti. Katakomplar kraliyet aileleri ve önemli insanlar için popüler bir cazibe merkezi haline geldi ve 1867’de bölge halka açılmıştır. Vandalizm ve birkaç kafatasının çalınması nedeniyle, mezarlık 2009’da Ekim’den Aralık’a kadar kapatılmış, ek güvenlik sağlandıktan ve çıkarken çanta kontrolleri yapılması kararlaştırıldıktan sonra yeniden açılmıştır.
İlginç Bir Olay
2004’te Paris polisi, Palais de Chaillot‘un altındaki yeraltı mezarlığının daha önce keşfedilmemiş bir bölümünde eğitim alıştırması yapmak üzere görevlendirilmiştir. Polis tünellerin derinliklerine indiğinde tam donanımlı bir sinemaya sahip 500 metrekarelik bir mağara keşfetmiştir. Film noir klasiklerinden yeni gerilim filmlerine kadar dev bir sinema ekranı, projeksiyon aleti, sandalyeler ve filmler bulunmuştu. Birisi bu terk edilmiş yeraltı mağarasını gizli bir amfi tiyatroya dönüştürmüştü. Sinema mağarasının yanındaki odada ise masa ve sandalyelerle dolu, bir bar ve restoran vardı. Fransız polisi profesyonel kurulmuş elektrik ve üç telefon hattını görünce bunları araştırmaya çalışmış ama Fransız Elektrik Kurulu uzmanları üç gün sonra kabloların kesildiğini ve “yere bizi bulmaya çalışmayınız” notunun bırakıldığını görmüştür.
Ünlüler
Paris Yer altı Mezarlığına taşınan tanınmış Fransızlardan bazıları Charles Perrault (Kırmızı Başlıklı Kız, Çizmeli Kedi ve Külkedisi masallarının yazarı), Jean de La Fontaine (Fable yazarı), Simon Vouet (ressam), Salomon de Brosse (Paris’te Lüksemburg Sarayı’nı tasarlayan mimar) ve François Girardon’dur (heykeltraş).
Gitmeden Önce Bilinmesi Gerekenler
Tünelin yalnızca bir kısmı halka açık olup, ziyaretçiler yaklaşık 2 kilometrelik bir tur için 20 metre yer altına inmektedir. Denfert-Rochereau Ossuary veya daha popüler olarak “The Catacombs” olarak bilinen bu küçük bölüm, Paris’teki en gözde turistik mekanlardan biri haline gelmiştir. Halka kapalı olsa da çok sayıda Parisli, gizli etkinlikler için tünellere girmektedir. Güvenlik ve mezarların korunması nedeniyle, Yeraltı mezarlığına bavul ve valiz getirilmesi yasaktır ayrıca vestiyer de bulunmamaktadır. Kalabalıktan kaçınmak ve kuyruğa girmemek için biletinizi internet üzerinden alın ve yaz ortasında değilde düşük sezonda ve tercihen Fransız Okullarının tatil günleri dışında ziyaret edin. Mezarlıklar, Salı-Pazar günleri arası 10: 00-20: 30 arasında açık olup, en son 19:30’da girilebilmektedir. Giriş ücreti (öncelikli) audioguide dahil yetişkinler için 29 €’dur.
Catacombes de Paris Kronoloji
53 milyon yıl önce: Paris ve çevresi geniş bataklıklarla çevriliydi.
47 milyon yıl önce: Fransa’nın kuzeyi deniz tarafından işgal ediliyor.
1. yüzyıl: ilk açık ocaklar.
14. yüzyıl: ilk yeraltı ocakları.
1774: Denfert-Rochereau caddesi 300 metre boyunca çöktü.
15 Eylül, 1776: XVI. Louis kamuya açık alanlarda herhangi bir malzemenin çıkarılmasını yasaklayan kararı.
4 Nisan 1777: XVI. Louis tarafından Taşocağı Genel Müfettişliği kuruldu.
1780: Saints-Innocents mezarlığının kapatılması.
7 Nisan 1786: ” Catacombes” adı altında belediye makamı haline gelen Tombe-Issoire taş ocağının kutsanması.
1787-1814: Paris’teki bölge mezarlıklarından kemik transferi.
1809: Kemikliklerin halka açık ziyaretlere açılması.
1810-1814: Müfettiş Héricart de Thury tarafından kemikliklerin düzenlenmesi
1860: Haussmann şehir planlama çalışmaları sırasında son kemik birikintileri.
2002: Catacombes’in Carnavalet müzesine bağlanması
2017: Yeni çıkışın ve kitabevinin açılışı.
2019: Restore edilen Ledoux Pavyonu’nda yeni giriş açılması.
Les Catacombes de Paris resmi web sitesi: http://catacombes.paris.fr/