Rangiroa (Fransız Polinezyası)
Rangiroa (Tuamotu dilinde ‘büyük gökyüzü’) veya Te Kokota (‘Boğa takımyıldızı’) Fransız Polinezyası’nda Tuamotu Adaları’nın en büyük atolü dünyanın ise en büyük üçüncü (Marshall Adalarındaki Kwajalein ve Maldivlerdeki Huvadhu’dan sonra) atolüdür. Palliser ada grubuna dâhil olan Rangiroa, Tahiti‘nin yaklaşık 355 km kuzeydoğusunda, Tikehau Atolü’nün ise 12 km batısındadır. Toplam arazi 170 km ² yüzölçümüne sahip, 415 adacıktan (motu) oluşan atolde yaklaşık 2.500 kişi yaşamakta olup, merkez yerleşim atolün kuzeydoğusunda yer alan Avatoru kasabasıdır.
Mercanın kuzey ucunda sadece iki adada kalıcı yerleşim olup, bunlardan Avatoru (nüfus 817), havaalanı ile aynı motu üzerinde bulunurken Tiputa
(nüfus 971) bu adacıktan Tiputa Geçidi ile ayrılan başka bir motu üzerinde kurulduğundan oraya gitmek için havaalanında indikten sonra bir tekneye binmek gerekmektedir. Diğer yerleşimler ise Ohutu (nüfus 546), Taeo’o, Fenuaroa, Otepipi ve Tevaro’dur.
Rangiroa Tarihi
Adaya ilk Polinezyalı yerleşimcilerin 10’uncu yüzyılın başlarında vardıkları sanılmaktadır. Rangiroa’ya ilk gelen Avrupalılar ise 1615-1616’da Hollandalı kâşifler Jacob le Maire ve Willem Schouten olmuş, atolü ‘Vlieghen Adası’ olarak adlandırmışlardır. Amerikalı deniz subayı ve kâşif Charles Wilkes tarafından 7 Eylül 1839’da ziyaret edilen ada bazı haritalarda ‘Nairsa‘, ‘Dean’ın Adası‘ ve ‘Galler Prensi‘ adıyla geçmiştir. 1770 yılında adada yaşayanlar Anaa savaşçılarına karşı mağlup olunca, köyler yıkılmış ve terk edilmişse de 1821’de Tahiti, Tikehau ve Makatea’ya kaçan nüfus, iktidardaki Pomare klanının koruması altında adaya dönebilmiştir. Avrupa’dan gelen ilk Katolik misyonerleri 1851’de adaya yerleşmekle kalmamış, ada halkını kopra (kurutulmuş hindistan cevizi) hindistan cevizi ağaçlarını dikmeye teşvik ederek, Rangiroa’yı sömürge çağına sokmuştur. Rangiroa, 1950’lerde Tahiti’nin ekonomik ve kentsel büyümesinden faydalanmış, çiftçiler çopra üretimini, arttırıken balıkçılar lagünün avantajlarından faydalanmak organize olmuşlardır. Adalılar ayrıca Fransız Okyanusya Fosfat Şirketi’ne (CFPO, French Phosphate Company of Oceania) işçi olarak girmişlerdir.
Siyah inciler
Rangiroa lagününde inci istiridye yetiştiriciliği ile siyah inciler üretilmektedir. Fransız Polinezyası’nda bol miktarda bulunan siyah dudaklı istiridye (Pinctada margaritifera) türü istiridyelerde beyazdan siayaha ve tüm gri tonlarından oluşan geniş bir doğal renk yelpazesine sahip inciler elde edilmektedir. Deniz kültür incileri üretme tekniği Japonya’da geliştirilmiş olup, Tuamotu takımadalarındaki sayısız ailenin ana faaliyetidir. En büyük çiftlik olan Gauguin’s Pearl’de 50’den fazla yerel işçi çalıştırılmaktadır.
Bağcılık ve Tahiti Şarapları
Rangiroa’nın atolü, üzüm bağları ile de ünlü olup, hindistancevizlerinin yanındaki Domaine Dominique Auroy üzüm bağından yılda iki kez hasat alınmaktadır. Avatoru köyünün merkezindeki şaraphaneye üzümler tekneye getirilmektedir.
Scuba, Gezi ve Turizm
Tiputa köyü Rangiroa belediyesinin idari merkezi olarak seçilmiştir. 1950’lerin sonuna dek Rangiroa atolünün ekonomisi balıkçılık ve copra üretimine dayanmaktaysa da 1965 yılında 2.100 metrelik piste sahip Rangiroa Havalimanı’nın açılışı, sonrasında su altı dalış tesisleri ve otellerin inşaası turizm endüstrisinin hızla gelişmesini sağlamıştır. Avatoru Adası’ndaki havaalanında, Tahiti‘den ve diğer Fransız Polinezyası adalarından havayoluyla ulaşmak mümkündür.
Rangiroa atolü, lagünün berrak açık mavi suyu ve deniz faunasının çeşitliliği sebebiyle ‘Tanrı’nın Akvaryumu’ (God’s aquarium) adıyla anıldığı scuba meraklıları ve şnorkelle yüzenler arasında popüler olup, Mavi Lagün, Avatoru Geçidi, Tiputa Geçidi ve Les Sables Roses (‘pembe kumlar’) başlıca dalış bölgeleridir. Fransız Polinezyası’ndaki en iyi dalış sahaları olarak kabul edilen bu mevkiler, Aralık-Mart ayları arasında çekiç başı köpekbalıkları için bir buluşma yeri ve Temmuz-Ekim ayları arasındaki büyük manta balıklarının geçiş alanı olarak ünlenmiştir. Gri uçlu ve siyah uçlu köpek balıkları ile yunusların varlığı ise ise yıl boyunca görülebilecek denli bol ve süreklidir. Aletli dalışa ilgi duymayanlar bile dış resifte bulunan Mavi Lagün’e yapılan günlük geziler sırasında tehditkâr görünen ancak insanlar için genellikle zararsız olan küçük köpekbalıklarıyla dolu suda yüzebilirler. Burada su, teknelerin demir atması için çok sığ olduğundan yolcular beyaz kumsala yaklaşık 45 metre kala tekneden inmelidir. Adaları ziyaret için en iyi geliş zamanı havanın yağışsız olduğu Mayıs-Ekim ayları iken sadece dalış için gelenler Aralık-Mart arasını seçebilirler.
Oteller ve Konaklama
Hotel Kia Ora’nın 16 (Tel 689 / 960-222; www.hotelkiaora.com), Le Maitai Rangiroa’nın (Tel 689 / 931-350; www.pacificbeachcomber.com) 38 su üstü bungalovunda veya Tevahine Dream’in (Tel 689 / 931-275; www.tevahinedream.com) kumsaldaki 3 bungalovunda keyifli bir tatil geçirebilirsiniz.