Chuuk Lagoon, Truk Lagoon
80 km genişliğindeki Chuuk veya Truk lagünü doğal bir kale ve stratejik bir liman işlevi görmüş olup, II. Dünya Savaşı sırasında batırılan 60 Japon İmparatorluk filosunun mercanla kaplı gövdesini sığ sularında muhafaza eden dünyanın en büyük batık koleksiyonuna da ev sahipliği yapmaktadır.
Chuuk Lagoon veya hala kullanılan eski adıyla Truk Lagoon, Pasifik Okyanusu’nda Yeni Gine’nin 1.800 km kuzeydoğusunda Mikronezya Federal Devletleri’nin parçası olan Caroline Adalarından bir grup tropikal adanın adıdır. Etrafı 225 km uzunluğunda koruyucu bir mercan resifi ile çevrili olan atol doğal bir limanı da
barındırmaktadır. 2,130 km²’lik alana yayılan atolün kara alanı 93.07 km² olup, 36,158 kişiyi barındırmaktadır. Atolün başkenti Moen adasında bulunan ve 13.700’nin yaşadığı Weno kentidir. Chuuk lagününde Avustronezya dilleri ailesinden Chuuk dili konuşulmakta olup, adalara adını veren chuuk kelimesi bu dilde ‘dağ’ anlamına gelmekteyse de adanın en yüksek tepesi yalnızca 443 m’dir. Chuuk Lagoon her biri belediye statüsünde 11 adadan oluşmakta olup, bunlardan Tol, Udot, Fala-Beguets, Romanum ve Eot adaları Faichuk grubu, Weno, Fefan, Dublon, Uman, Param ve Tsis adaları ise Namoneas grubuna dâhildir.
Chuuk Lagoon Tarihi
MÖ 2-1. yüzyılalra tarihlendirilen arkeolojik kanıtlara göre Chuuk Lagoon’da ilk insan yerleşimi Feefen ve Wééné adalarında gerçekleşmiş olup, ayrıca 14. yüzyılda yeni bir yerleşim dalgası alındığı bilinmektedir. Adayı keşfeden Avrupalı İspanyol denizci Ağustos veya Eylül 1528’de Florida’nın kaptanı Álvaro de Saavedra olmakla birlikte ilk karaya çıkan 15 Ocak 1565’de İspanyol San Lucas kalyonunun kaptanı Alonso de Arellano’dur. Diğer Caroline Adaları gibi Chuuk Lagoon’da İspayol İmparatorluğu’nun parçası olmuşsa da devamlı isyan eden adanın yerlileri ile İspanyollar arasında özellikle 1886-1895 arasında şiddetlenen mücadele eksik olmamış, kalıcı bir İspanyol yerleşimi kurulamamıştır. Chuuk Lagoon, İspanyol-Amerikan Savaşı’nda sonra 1899 yılında Alman İmparatorluğu’na satılmışsa da Almanya’nın 1. Dünya Savaşı’nı kaybetmesinin ardından Milletler Cemiyeti’nce Japonya’nın tasarrufuna verilmiştir.
Operation Hailstone
II. Dünya Savaşı sırasında Japon İmparatorluğu’nun Güney Pasifik’teki en önemli askeri üssü olan Truk Lagoon Yeni Gine ve Solomon Adaları’ndaki müttefik
varlığına karşı önemli ölçüde tahkim edilmiştir. Japon Sivil Mühendislik ve Denizcilik İnşaat bölümleri adalarda 5 hava üssü, deniz uçağı üsleri, torpido bot istasyonu, denizaltı tamirat bölümü, haberleşme istasyonu, radar istasyonu, yollar, siperler ve sığınaklar inşa etmiştir. Koramiral Masami Kobayashi komutasındaki 27.856 kişilik Japon garnizonu ağır tahkimatı ve asker sayısının çokluğu sebebiyle Müttefiklerce ‘Pasifik’in Cebelitarık’ı’olarak anılmaktaydı. Truk lagününde Weno’nun güneyinde Tonoas’ta atole demirlemiş Japon imparatorluk donanmasına ait çok sayıda savaş gemisi, uçak gemisi, destroyer, tanker, kargo gemisi, mayın arama gemisi, denizaltı ve çıkarma gemisi bulunmaktaydı ki Japonya’nın en büyük savaş gemileri Yamato ve Musashi 1943’te birkaç ay boyunca burada kalmıştır.
Marshall Adaları’ndan bir çift ABD keşif uçağı 1944’te kanıt bulana dek bölgedeki Japon donanmasının varlığı ve kapsamı belirsizdi. Bu yüzden keşif uçakları Chuuk’taki Japon filosunun büyüklüğünü rapor ettiğinde Amiral R. Spruance komutasındaki ABD ve Müttefik Kuvvetler, Pasifik’teki üstünlüklerini sağlamak için Chuuk Lagün’e saldırmaya karar vermiştir. Amerikalılar önce hava sahasının tamamen temizlenmesi için Grumman F6F Hellcat avcı uçaklarını görevlendirmiş ardından bombardıma başlamıştır ki hızlı saldırı Japon filosunu şaşırtmakla birlikte Amerikalıalr da ABD 25 uçak da kaybetmiş ayrıca 3 gemi hasar görmüştür. Saldırı sırasında pek çok Japon askeri hayatını kaybetmiş ama daha kötüsü bu Hailstone Operasyonu sonrasında Japonya’da gıda ve erzak temini yapılamadığı için adalarda kalanalrın çoğu açlıktan ölmüştür.
Kimi yazarlarca Japonların Pearl Harbour’u olarak da nitelendirilen Truk lagünü 1944 yılında Amerikan donanmasına bağlı Görev Gücü 58’in (U.S. Navy’s Task Force 58) uçaklarınca havadan bombardıman edilmiştir. 17 Şubat 1944 günü başlayan ve Operation Hailstone (‘Dolu Harekatı’) olarak anılan 3 günlük saldırıda Amerikan uçak gemilerinde havalanan savaş uçakları 12 savaş gemisi, 32 ticaret gemisi ileçoğu havalanma fırsatı bulamayan 275 savaş uçağını yok etmiştir. Bu yüzden Truk Lagoon dünyanın en büyük gemi mezarlığı olarak dalış tutkunlarının gözde mekânlarından birisidir.
Günümüzde Chuuk Lagoon
1969 yılında William A. Brown ile ünlü Fransız okyanusbilimci Jacques Cousteau ekibiyle birlikte Truk Lagoon’unda bir keşif gezisi yapmış, çekilen görüntülerin
1971 yılında Cousteau’nun hazırladığı bir belgesel halinde televizyonlarda yayınlanmasının ardından atol scuba dalış meraklılarının cenneti haline dönüşmüş, ‘Truk Lagünün hayalet filosu’ dünyanın her yerinden batık dalışı yapmak isteyen turistlerin akınına uğramıştır. Dublon, Eten, Fefan ve Uman adaları civarında kristal berraklığındaki sularda 15 m derinlikte yatan onlarca batık gemini dışında savaş uçakları, tanklar, buldozerler, demiryolu araçları, motosikletler, torpidolar, mayınlar, bombalar, cephane kutuları, radyolar, cephane kutuları, çeşitli silahlar ve yedek parçalar görülebilir durumdadır. 13 Kasım 1973’te Chuuk adaları yerlilerinden Tonoaslı (Dublon) Kimiuo Aisek Mikronezya’daki ilk scuba mağazasını Blue Lagoon Dive Shop (bluelagoondiveresort.com) adıyla açmıştır. 90 metre derinlikte yatan 133 m uzunluğundaki Japon uçak gemisi Fujikawa Maru ile savaş sırasında hastane olarak hizmet veren petrol tankeri Shinkoku buradaki batıkların en önemlilerinden birisidir. Chuuk lagününde scuba için en iyi zaman sualtı görünürlüğünün en iyi olduğu Ocak-Nisan ayları olup, dalış maliyeti 150 $ civarındadır.
İkinci Dünya Savaşından sonra Mikronezya Federal Devletleri (FSM) ABD koruması altına verilmiştir. FSM’yi oluşturan dört eyalet Chuuk, Pohnpei, Yap ve Kosrae, 1979’da bir Anayasa çıkardıktan sonra 1986’da bağımsız bir ülke olmuştur. Chuuk Güney Sudan’ın 2011’de kurulmasına kadar dünyanın en genç ülkesiydi.
Chuuk Lagoon Gezisi
Barındırdığı doğal güzellikler ve eşsiz batık koleksiyonuna rağmen Mikronezya Adaları’nın uzaklığı ve ziyaretçi sayısının azlığı, dünyanın bu bölümünün turistik cazibesini arttırmaktadır. Bu küçük ülke yılda 5 binden az turist tarafından ziyaret edilmektedir. Günümüzde kapsamlı bir altyapı iyileştirme planı uygulamaya konulmuş olsa da adalardaki yollar kötü durumda ve düzensizdir. Sık yağan yağmurlar ve volkanik topraklar, asfalt yolların uzun süre kullanılmasını imkansız kılmaktadır ki yollar çukurlarla dolu olduğundan otomobil yolculukları kısa mesafeler için bile uzun sürmektedir. Chuuk veya Truk korunaklı bir lagün olmasına rağmen, kıyı genellikle volkanik kaya duvarlarından oluşmaktadır yani neredeyse hiç plajı yoktur.
Chuuk Uluslararası Havaalanı’ndan (IATA havalimanı kodu TKK) Mwan Kasabası’na kadar uzanan yol boyunca Mikronezya’nın finans merkezi, hastane, hükümet merkezi yeni inşa edilmektedir. Adada taxi bulmak mümkün olup, mesafeye bağlı olarak 1-2 $ ücret ödenmektedir. Yerel olarak Air Mike olarak bilinen United Micronesia havayolunun servisi United Airlines tarafından gerçekleştirilmektedir. Moen Adası’nda 2010 yılından beri ADSL üzerinden yüksek hızlı İnternet erişimi sağlanmaktadır. Adanın turizm dışında tek geliri çopra adı verilen kurutulmuş hindistan cevizi içidir. Lagün nüfusunun% 26’sı yoksulluk sınırında olup, hükümet büyük ölçüde ABD tarafından finanse edilmektedir.