Totemizm ve Totem

TOTEMİZM Bazen bir hayvan ya da bitkiyle de özdeşleştirilen, bir kabilenin atalarını sembolize eden toteme tapınma, aynı zamanda totemle bütünleşme idealini de yansımaktadır.

Yani kabile üyeleri totem eğer bir kartalsa kendilerini kartal olarak adlandırır ve o hayvanın öldürülmesini tabu olarak görürlerdi. En ilkel ve en eski din olan totemizm kendini tabiatın bir parçası olarak gören topluluklarda yaygındır. Günümüzde Melanezya, Avustralya, Madras civarında (Hindistan), Afrika göller bölgesinde, Kuzey Amerika yerlileri arasında bu inancın izlerine rastlanmaktadır. Sözgelimi Hopi halkı ayı, antilop ve papağan kabilelerinden oluşmaktadır. İlkel topluluklarda kabilenin tapındığı totemlerin yanı sıra kabile bireylerinin de kişisel totemleri bulunmaktadır. Bazı kabilelerde totemler babadan oğula geçerken bazı toplumlarda ise çocuk anasının totemine bağlılık göstermektedir. MÖ 3000’li yıllara ait en eski totem kültürüne ait izler Çin’de Sanxingdui bölgesinde bulunmuş olup ahşap direklere bronz ve altın maskelerin takılı olduğu tespit edilmiştir. Kuzey Amerika yerlilerinin totem direkleri kuş, ayı, kertenkele, kurbağa gibi hayvanların formunda yapılmaktayken Çin’de tespit edilenlerde de benzer hayvan motiflerine rastlanmıştır. Frazer’ın Totemism and Exogamy (1910) ve Freud’un Totem and Taboo (1918) adlı eserleri bu dinin kökleri ve pratiği üzerine detaylı bilgi sunmaktadır. Bazı halklar totemlerini ata olarak görmekte olup, Japonya’da yaşayan Aynu halkı ayı totemleri bu inanca örnek olarak gösterilebilir. Kuzey Amerika yerlilerinin dünya dalgıcı söylencesinde görüldüğü gibi totem hayvanları yaratılış efsanelerinde önemli rol oynamaktadır. Sözgelimi İrokua ve Çiroki halkları yeryüzünün totem hayvanları kaplumbağanın sırtında biçimlendiğine inanmaktadır.

Totem Nedir?

TOTEM Kuzey Amerika Yerlilerinden Ojibwa halkının bitki, hayvan gibi doğaya ait veya doğaüstü özellere sahip bir nesneye verdiği isim olup, kabileyle ilişkilendirilen ve kutsallaştırılan obje aynı zamanda atalara tapınma kültürüyle ilişkiliydi. Aynı totemin insanları evlenememekte totemin sembolize ettiği bitki veya hayvan öldürülmemekte, kabile üyelerince maske veya dövme olarak da taşınmaktaydı.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016