Petruşka

 Petruşka, Petrushka, (Петрушка, персонаж) Rus halk kukla tiyatrosunun (rayok) temel kahramanı olup, koca burunlu, kırmızı sivri şapka (kolpak) takıp, aynı renkte giyinmiş bir soytarı formunda tasvir edilmektedir. Petruşka Rusça “maydanoz” anlamına gelmekle birlikte aynı zamanda Pyotr (Peter) adının küçültülmüş formudur. Petruşka karakterinin ilham kaynağının Çariçe Anna Ioannovna’nın (1693-1740) saray soytarısı İtalyan asıllı Pietro-Mira Pedrillo olduğu sanılmaktadır.

Rus Masal Kahramanı Petruşka

Canını bağışladığı beyaz bir güvercin sayesinde büyük servet ve makam sahibi olan bir Rus masal kahramanının adıdır. Çar’ın sofrası için ormanda yaban hayvanları avlayan Petruşka’nın bir gün şansı yaver gitmemiş saraya eli bol dönmek üzereyken gördüğü beyaz bir güvercini yaralamış, yanına gidip yerden kaldırırken hayvan dile gelerek avcıya canını bağışlanması karşılığında kendisini ödüllendireceğini söylemiştir. Güvercinle birlikte kulübesine giden avcı hayvanı pencere kenarına uyuması için bırakırken kanadına dokunduğu güvercinin birdenbire Rusya’nın en güzel kızına dönüştüğünü görmüştür. Adının Maşa olduğunu söyleyen kız adamla evlenmemekle kalmamış onun zengin olmasını da sağlamıştır. Petruşka’ya 100 rublelik ipek topları almasını söyleyen Maşa bir gece içerisinde ipekleri örerek dünyanın en güzel halılarına dönüştürerek adamın bir günde 5 bin ruble kazanmasını söylemiş ama halıları Çar’ın sarayı için satın alan saray danışmanı Maşa’yı görünce güzelliğinden çok etkilenmiş, saraya giderek ballandıra ballandıra anlatınca Çar kendisini Petruşka’yı ortadan kaldırarak kızı kendisine getirmekle görevlendirmiştir. Danışman bunun üzerine Petruşka’yı ölmesi için sırasıyla önce Ölüler Dünyasına Çar’ın babasını görmek, ardından Üçüncü Dokuzuncu Krallığa konuşan kedi Bayun’u getirmek ve son olarak “Bilinmeyen Diyar’a Bilinmeyen bir şeyi almaya göndermiş kahramana Maşa’nın verdiği tavsiye ve sihirli eşyalar sayesinde tüm görevleri tamamlayıp geri dönmeyi başarmıştır. Sonunda Çar’ın danışmanı kaba kuvvete başvurmuş, Petruşka’yı öldürmeleri için önce 10 adamını ardından tüm ordusunu göndermiş kahraman Bilinmeyen Diyar’dan aldığı sihirli sopayla orduyu yok etmekle kalmamış, çok telli sihirli çalgısı gusliyi çalarak çarın donanmasını da perişan etmiştir. Hasmının kudretinden şaşkına dönen çar pişmanlıkla danışmanını ölene dek dövdürmüş ve Petruşka ile iyi arkadaş olmuştur.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016

Ayrıca Oku: Kuklacı Öyküleri, Kukla Tiyatrosu ve Hacivat Karagöz Oyunu