Pele (Pasifik Mitolojisi)

PELE, Pasifik Mitolojisinde Hawaii adalarında doğum tanrıçası Haumea’nın kızı, güç ve yıkımın kişileştirilmiş sembolü ateş ve volkan tanrıçasının adı olup, lav püskürmelerine sebep olduğuna inanılmaktadır.

Günümüzde de tapınılan tanrıça kardeşleri ve köpeğiyle birlikte Kilauea yanardağının içinde yaşayan, şekil değiştirebilen büyüleyici güzellikte bir kadın olarak tasvir edilmekte ve Hula dansçılarının koruyucusu kabul edilmektedir. Pele’nin kendi büyüttüğü en küçük kardeşi Hi’iaka’yı çok sevdiğine ve Kilauea civarında beyaz köpeğiyle dolaşırken ara sıra görülebildiğine inanılmaktadır.

Kimi zaman genç kız kimi zaman ise yaşlı bir kadın görünümünde, saçları ise yaşına göre siyah, gri veya beyaz ama kızgın olduğunda kırmızı olarak tasvir edilen tanrıça daha çok Pele Hanım olarak çağrılmaktadır. Kılık değiştirerek evleri dolaşan tanrıça kendisine kaba davranılır veya başka bir saygısızlık görürse öfkelenerek Kilauea yanardağının püskürttüğü lavlarla yerleşim yerlerini harabeye dönüştürmektedir. Pele ayrıca Hawaii’nin popüler sporu holua oyunlarını kazananların şanslarının yaver gittiğini söylemeleri yerine kendileriyle övünmelerini de hoş karşılamayıp üzerlerine lav parçaları atarak taşa dönüşmelerine yol açmaktadır. Puna, Ka’u ve Kona bölgelerinde bulunan pek çok kayanın Pele’nin cezalandırdığı insanlara ait olduğuna inanılmaktadır.

Pele’nin Hawaii’ye nasıl ve nereden geldiği üzerine pek çok anlatı bulunmakta olup, tüm varyantlarda tanrıçanın uzak bir diyarda doğduktan sonra adaya geldiği Niihau veya Kauai adasından başladığı yolculuğun sonunda Kilauea yanardağı kraterini kendine ev seçmesi ortak motif olarak işlenmektedir. Bir söylenceye göre rüyası veya yolculukları sırasında gördüğü Kauai halkının yakışıklı lideri Lohiau’ya âşık olan tanrıça Hiiaka’yı adamı alıp getirmesi için göndermişse de uzun yolculuk sırasında Hiiaka ile Lohiau birbirlerine âşık olmuştur. Pele’nin önünde durumu anlatan çift birbirine sarılınca tanrıça hiddetle Lohiau’yu öldürmüşse de, Hiiaka adamı yeniden hayata döndürerek evlenmeyi başarmıştır. Başka bir söylencede ise Oahu adasının şekil değiştirebilen domuz tanrısı Kamapua’ya Pele’ye kur yapmak için Hawaii’ye gelmişse de tanrıça tarafından reddedilmiştir. Aşkında ısrarcı olan Kamapua Pele’nin kız kardeşleri tarafından adadan kovulmasına rağmen sonunda tanrıçanın gönlü çalmayı başarmış ve çift sonunda evlenerek birlikte yaşamaya başlamıştır. Bununla birlikte Pele bir süre sonra Kamapua’nın öfkesi ve şakalarından bunalmıştır. Pele’nin lav, Kamapua’nın su büyüleri kullandığı ciddi bir kavga yaşandıktan sonra ayrılan çift Hawaii’nin yeşil kuzeyi tanrıda güneyi ise tanrıçaya kalacak şekilde adayı bölüşmüştür.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016