Harun, Aaron (Yahudi Mitolojisi)

Harun veya Aaron (Arapça: هارون, İbranice: אַהֲרֹן Aaron), Levi kabilesinden Amram ile Jokhebed’in ikinci çocuğu, Musa’nın (Moses) ve Meryem’in (Miriam) ağabeyi, Eleazar, İtamar, Nadab ile Abihu’nun babasıdır.

Harun, kardeşi Musa ile birlikte Firavun’un İsrailoğullarının Mısır’dan ayrılışına izin vermesi için mücadele etmiş, göç sırasında halkına öncülük etmiştir. Harun, Musa’nın yokluğu sırasında halkının dini boşluk duygusundan doğan hoşnutsuzluğunu gidermek amacıyla muhtemelen eski Mısır tanrılarıyla alakalı bir put olan ‘altın dana’yı yapmıştır (Çıkış 32: 1-6). Musa, Sina dağından indiğinde halkını bu dana putuna tapınırken bulunca, kızgınlıkla Yahveh’in kendisine kutsal dağda verdiği 10 emrin yazılı olduğu tabletleri kırmıştır. Musa daha sonra altın danayı yakmış, tozunu suyla karıştırıp tapınanları içmeye zorlamış ve Yahveh’in Harun’u günahından dolayı yok etmemesi için dua etmiştir. Musa daha sonra Harun’u Yahveh’in başrahibi yapmıştır ki böylece geleneksel hahamlık müessesesi de kurulmuştur. Bu süreçte Levi kabilesinden Korah, Aaron’un dini liderliğine karşı çıkınca Musa Yahveh’e yalvarmış, Yahveh’de toprağın açılarak Korah ile adamlarını yutmasını sağlamıştır.

Harun, Talmud ve Midraş’da, Musa’nın yanında lider karakterli birisi olarak tasvir edilmiş olup, kabilesinin kutsal asasını taşıyan kişidir. Musa 12 kabilenin asa taşıyıcılarının değneklerini alarak Ahit Sandığı’nın önüne koymuş bunlardan yalnızca Harun’unki tomurcuklanıp ve badem meyvesi verince hahamlığının Yahveh tarafından onaylandığı düşünülmüştür (Sayılar, 17:5-11)

Harun’un, 123 yaşındayken oğlu Eleazar ve kardeşi Musa ile Hor dağında dolaşırken bir mağarada mahsur kalıp ölmesi Haggadah’ta detaylarıyla anlatılmaktadır.

İslamî inanışta Harun adıyla bilinmekte ve ‘altın dana’nın yapımıyla ilişkilendirilmemektedir. Harun, Sefirot’un mistik yorumunda Hod’u (Kabalacılara göre ‘zafer’) sembolize etmekte olup aynı zamanda Sukot tatiline (Yahudilikte 8-9 günlük hasat festivali) davetli “Uşpizinler”den (Aramca ‘ziyaretçiler’) birisi kabul edilmektedir. Yahudi halk efsanelerinde Harun cennette Hayat Ağacı altında oturur şekilde tasvir edilmektedir.

Harun (Aaron) adı İbranice ahar (aydınlanmış) kelimesiyle ilişkili olabileceği gibi Eski Mısır dilinde Aha Ra ‘savaşçı aslan’ teriminden de kök almış olabilir. Bazı modern yazarlar Harun’un İsa’nın öncülü olduğunu iddia etmektedirler.

Gallerli Aziz Aaron

Güney Galler’de Legion şehrinde (Newport) Hıristiyan inancına göre şehit olan İngiliz azizin adıdır. Roma İmparatoru Diocletian döneminde General Maximianus Herculius tarafından eklemleri parçalanarak öldürülmüştür.

Afrika Mitolojisinde Aaron

Fas söylencelerinde yılan formunda tasvir edilen bir su ruhunun adıdır.

HARUN’UN ASASI

Musa’nın kardeşi Harun’un olağanüstü güçlere sahip ve Musa’nın asasına denk güçte asası olup, Yahudilerin Mısır’dan çıkışı sırasında pek çok mucize gerçekleştirmiştir.  Bir keresinde Mısırlı büyücülerin asalarını yutmuş, hatta tomurcuklanıp, badem meyvesi vermiştir.

Çobandeğneği çobanın sürüsü üzerindeki yetki ve otoritesinin sembolü olup, Musa’nın Tanrı’nın buyurduğu değneği de eline alıp Mısır’a doğru yola çıkmasının (Çıkış 4: 20) ardından asa İsrail halkı üzerindeki otoritenin de sembolü olmuştur. Musa ve Harun’un Tanrı’nın (Yahveh) emriyle bu olağanüstü asa ile gerçekleştirdikleri mucizeler Çıkış bölümünde pek çok ayette geçmektedir:

“Elimdeki değneği ırmağın sularına vuracağım, sular kana dönecek” (7: 17), Harun’a de ki, “Elindeki değneği ırmakların, kanalların, havuzların üzerine uzatıp kurbağaları çıkart; Mısır’ı kurbağalar kaplasın” (Çıkış 8: 5), Harun’a de ki, “Değneğini uzatıp yere vur, yerdeki toz sivrisineğe dönüşsün, bütün Mısır’ı kaplasın” (8: 16), “Musa değneğini göğe doğru uzatınca Rab gök gürlemeleri ve dolu gönderdi. Yıldırım düştü. RAB Mısır’a dolu yağdırdı” (9: 23), “Musa değneğini Mısır’ın üzerine uzattı. Bütün o gün ve gece Rab ülkede doğu rüzgârı estirdi. Sabah olunca da doğu rüzgârı çekirgeleri getirdi” (10: 13).

“Harun’un asası” deyimi Hıristiyan folklorunda sığırkuyruğu gibi çok sayıda bitkiyi tanımlamak için kullanılmaktadır.

HARUN ile HARUNA

Fas ve civarında yılan formunda tasvir edilen su ruhlarına verilen isim olup, insanlar nehre ekmek parçaları atarak su ruhlarını yatıştırmaya çalışırlardı.

HARUN’UN SAKALI

Mezmurlar 133’de geçen deyim Hıristiyan folklorunda “Harun’un sakalı” deyimi nevruzotu, çayırmelikesi gibi bitkileri tanımlamak için kullanılmaktadır.

HARUNUN YILANI

Eski Ahit’te (Çıkış viii. 10-12) Harun’un değneğinin yılana dönüşerek Mısırlı rahiplerin yılanlarını yutmasına atfen küçük güçleri yutan bir varlık olarak değerlendirmekte, Hıristiyan kozmolojisinde ise aynı anlamda deyim olarak kullanılmaktadır.