Disir (İskandinav Mitolojisi)

Disir, İskandinav Mitolojisinde bir grup kader ve bereket tanrıçasının ortak adı olup, tanrılaştırılmış kadın atalar oldukları sanılmaktadır.

Disir nedir?

Disir, Eski Nors dilinde kadın anlamına gelen dis kelimesinin çoğul formu olup, Germen dilindeki karşılığı idisi’dir. İskandinav kabilelerinin koruyucu ruhları olarak kabul edilen disir onuruna disablot (Disir’e kurban) adı verilen ayinler düzenlenmekteydi. Viga-Glums sagaya göre disablot kış ortasında düzenlenmekteyken, Hervarar sagaya göreyse Alfheim kralının kızının Ağustos ayında Thor’un kendisini kaçıranlardan kurtarmasından hemen sonra högr adı verilen sunakta bu ayini düzenlediği kayıtlıdır. Ayrıca Heimskringla’da yer alan St. Ofa’ın sağasında Gamla Uppsala’da disablot ayininin Şubat sonu ile Mart ayının başlarına denk gelen Goi ayında gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. İsveç’te ise Disting veya dísaþing (“Disir-toplantısı”) Şubat ayının başında yapılmaktaydı.  Anglo-Sakson kültüründe ise Yeni Yıl civarında meydana gelen modraniht (“Anneler Gecesi”) disablot ile ilişkili görünmektedir.

Batı Germenlerinde Disir kader ve bereketin yanı sıra savaş tanrıçaları olarak da algılanmıştır. Edda’da Valkürler ve Nornlar da disir grubuna dâhil edilmiştir ki bereket tanrıçası Frejya‘nın adlarından birisinin Vanadis (Disir tanrıçası) olması da dikkat çekicidir. Disir genellikle ölü dişi atalarının ruhları olarak tasvir edilmiş ayrıca Odin’in yardımcıları olan Valkürler (Valkyries), bir Eski İskandinav şiirinde “Odin’in Dis’i” (Herjans dísir) olarak adlandırılmıştır. Disir’de tıpkı Valkürler gibi savaş zamanlarında ve diğer zamanlarda koruyucu olarak tasvir edilmiştir.  İzlanda ve Norveç’te  kadın arazi ruhlarına atıf yapıldığı açıkça belli olan Landdísir isimli mevki adları bulunmaktadır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016