Yazı: Özhan Öztürk
TAVŞAN Bu kemirgen çoğu kültürde aşırı cinsel istek ve üremenin sembolü olarak görülmektedir. Ortaçağ Avrupasında yaban tavşanlarının istediklerinde cinsiyetlerini değiştirebildiklerine inanılmaktaydı. Ayrıca cadılar insanları tavşana dönüştürdüğünden yol kavşaklarında bir tavşanla karşılaşmanın uğursuzluk getireceğine inanılmaktaydı.
Budist Mitolojisinde Tavşan
Buda’nın geçmiş reenkarnasyonlarından birisidir.
Çin Mitolojisinde Tavşan
‘Tu’ adıyla bilinmekte olup, uzun yaşamın sembolüdür.
Hint Mitolojisinde Tavşan
Şaşa adlı yaban tavşanının ayda yaşadığına inanılmaktaydı.
Yunan Mitolojisinde Tavşan
Aphrodite, Eros ve Hermes’in hayvanıdır.
Roma Mitolojisinde Tavşan
Merkür ve Venüs’ün hayvanıdır
Afrika Mitolojisinde Tavşan
Düzenbaz bir karakter olarak görülmektedir.
Anadolu Mitolojisinde Tavşan
Aleviler için temiz olmayan bir hayvan olup eti kesinlikle yenmemekteydi. Boratav’a göre bu inanış eti yenilen hayvanın fiziksel ve ruhsal özelliklerinin yiyen kişiye geçeceği düşüncesiyle hayvanın korkaklığına atfen eski avcı ve savaşçı topluluklarca benimsenmiş bir düşüncenin devamıydı.
Afrika Mitolojisinde Tavşan
Sudan’da yaşayan Nyimang ve Ama halklarının inanışında ölüm ile ilişkilendirilen bu hayvanların ölen insan veya hayvanların ruhunu taşımaktaydı. Söylenceye göre bir tavşan bir avcıya zehirli bir bitki vermiş adam bu bitkinin kökünü yiyince ölmüş, böylece ölüm yeryüzüne gelmiştir.
TAVŞAN ile KAPLAN MASALI
Zayıf olanın zekâsını kullanarak güçlü olanın zayıf yönünü bularak hasmını mat edebileceğini gösteren bir Kore masalının adıdır. Bir kaplan tarafından yakalanan tavşan yutulmadan önce kaplana kendinin pirinç kekleriyle birlikte daha lezzetli olacağını söylemiş, hasmının aç gözlülüğünden faydalanarak keke diye kaplana fırında ısıttığı 11 taş parçasından birisini yedirmeyi, böylece acı içinde kaçan yırtıcı hayvandan kurtulmayı başarmıştır. Bir süre sonra aynı kaplan tarafından yakalanan hayvan aynı hataya düşmek istemediğinden tavşanı hemen yutmak isteyen hasmını bu sefer başka bir numarayla kandırmış, ilerdeki kuş sürüsünü üzerine süreceğini gözünü yumup, ağzını açarak kuşların gelmesini beklemesini söylemiş ama gözlerini kapatıp ziyafetin başlamasını bekleyen kaplanı yakarak yeniden kurtulmayı başarmıştır.
TAVŞAN KARDEŞ MASALI
Afrika’dan ABD’ye getirilen siyah kölelerin beraberinde getirdiği folklorik motiflerin Amerikan kültürüne adapte ettikleri bir masal kahramanıdır. Orijinal adı Brer Rabbit olmakla birlikte Louisiana’da Compari Lapin olarak da bilinmektedir. Joel Chandler Harris’in Remus Amca’nın Deyiş ve Şarkıları (Uncle Remus: His Songs and His Sayings) adlı derlemesinde Tilki Kardeş (Brer Fox) ve diğer yarım akıllı hayvanları her zaman zekâsı ile alt eden hilebaz bir karakter olarak ön plana çıkmaktadır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016