Yazı: Özhan Öztürk
Aşerah, Aşera veya Asherah Antik Suriye ve Filistin’de yaşayan Amori halkının aşk, bereket ve deniz tanrıçası olup, Baal dâhil 70 tanrının annesidir. Kimi yazıtlarda İştar’ın varyasyonu olarak gösterilen tanrıça Ugarit halkınca Athirat ve Aşeratian olarak adlandırılmıştır.
1929’da Ras Şamra’da Ugarit yazıtlarının bulunmasına dek Aşerah bir kült
nesnesinin adı olarak düşünülmüşse de Athirat’ın varlığıyla bir tanrıça olduğu ortaya çıkmıştır. Aşerah’ın adının “düz” veya “eş” anlamlarına geldiği ileri sürülmüşse de etimolojik açıklamaların tahminden öteye gittiğini söylemek mümkün değildir. Dahası tanrıçanın güç ve nitelikleri de belirsiz olup, hakkında bilinenler Yahudi literatüründe kayıtlı Kenan kültürü hakkındaki bölük pörçük notlarla sınırlıdır. Bazı Yahudi yazıtlarda Aşerah ile Astarte açıkça karıştırılmakla birlikte Kral Süleyman’ın bile Kudüs tapınaklarında aşerim adlı tasvirleri bulunan Aşerah’a sunu sunarak onurlandırdığı, dahası Kral Manassah’ın tanrıçanın putunu diktirdiği bilinmektedir. Bununla birlikte Kenan halkınca büyük saygı duyulan tanrıçanın Yahudi dinindeki yeri tartışmalı olup, bazı yazarlar MÖ 8. Yüzyılda tanrı Yehova’nın (YHWH) karısı hatta rakibi olarak düşünüldüğünü iddia etmiştir. Akad yazıtlarında Aşratu veya Aşratum, Hititlerde Aserdu veya Asertu adıyla bahsi geçen tanrıçaların da Aşerah’ın varyantları olduğu sanılmaktadır. Aşerah Sümerlerde Anu ile Ugaritlerde ise El’in karısı “Denizin kraliçesi” ve “Tanrıların anası” olarak anılmış, tapımı İsrail coğrafyasına sıçramış (1. Krallar 14:23, 15: 13), MÖ 628’e tarihlenen Yeremya kitabında ise “Gökyüzünün kraliçesi” olarak bahsi geçmiştir (7:18; 44:17–19, 25). Aşerah, Sümer tanrıçaları Ninhursag ve Nammu’nun yanı sıra Mısır tanrıçası İsis hatta hayat ağacı tapımı ile de ilişkilendirilmiştir.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016