Yazı: Özhan Öztürk
MÖ 18 veya 12. Yüzyıllara tarihlenen 1000 dizeden oluşan ve Babil Yaratılış Mitolojisinin temel kaynağı kabul edilen Enuma Eliş destanı insanın yaratılışını anlatmakta olup, her biri 115-170 satırlık 7 kil tablet üzerine eski Babil dilinde yazılmıştır.
Enuma Eliş Destanının Keşfi
İngiliz tarihçi Austen Henry Layard (1817-1894) tarafından 1849’da bugünkü Musul yakınlarında yer alan Nineveh’te Aşurbanipal Kütüphanesinde keşfedilen tabletler Asurolog George Smith (1840-1876) tarafından 1876’da yayınlanmıştır. Babil yaratılış söylencesinin Berosus (MÖ 280), Damaskius (MS 6. yüzyıl), British Museum’da saklanan Aşurbanipal tabletlerinde anlatılan (MÖ 650) olmak üzere üç ayrı varyantı bulunmaktaydı.
Enuma Eliş Destanı
Efsaneye göre başlangıçta sadece su ve onun üzerinde sallanıp duran sis mevcut olup, Baba Apsu ortaya çıkmış ve tatlı suların efendisi olmuştur. Sonradan Ana Tiamat ortaya çıkıp, tuzlu suları yönetince her iki su birlikte akmışlardır. Bu sırada oğulları Mummu, suları kaplayan sislerin içinde bulunmakta olup, ne yukarıdaki gökler ne de yeryüzü henüz ortaya çıkmamıştır. Suların üstünde bataklıklar ve otlak araziler bulunmamakta olup, henüz kamıştan örülmüş barınaklar da yapılmamıştır. Daha sonra Apsu’nun tatlı, Tiamat’ın tuzlu sularının içinden Anşar ve Kişar şekillenmiş ve sulardan dışarı çıkmış, zamanı gelince de Anşar ve Kişar, göklerin tanrısı olan Anu’nun ana babası olmuşlardır. Anu, Ea’nın babası olurken onlardan daha akıllı, daha anlayışlı ve güçlü olduğundan, Ea, hem babasını hem de büyükbabasını geçmiştir. Büyük tanrılar arasında rakibi olmayan Ea, yeryüzü tanrısı olmuştur. Marduk, evrende düzeni sağladıktan sonra yarattığı emanetleri Ea’ya, Kader Tableti’ni Anu’ya vermiş ayrıca Tiamat’a yardım eden tanrıları da babalarına iade etmiştir. Ea, sonunda Tiamat’ın on bir canavarını, tanrılara karşı ayaklanmanın boşuna olduğunu anımsatacak heykeller haline getirmiştir. İsyankâr tanrılar kendilerini ayaklanmaya teşvik edenin Kingu olduğunu açıklamış, sonra onu bağlayarak Marduk ve Ea’nın huzuruna çıkarmışlardır. Ea, Kingu’yu öldürüp, kan damarlarını parçalara ayırdıktan sonra kurbanının kanından ilk insanları yaratmıştır. Tanrı Ea yarattığı insanlara görevlerinin sadece tanrılara hizmet olduğunu anlatmıştır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016