2017 – Sayfa 123 – Özhan Öztürk Makaleleri

Tulum, guda, zimbon, çibun, dankiyo ve zampogna

Ağustos 28, 2017Şubat 3, 2021 Özhan Öztürkçibun, Dankiyo, dankiyo ve zampogna, guda, kabak zurnası, lülük, nav, nefesli çalgı, sipsi, Tulum, Tulum kelimesinin kökeni, tulum nasıl çalınır, Tulum nasıl yapılır, zimbon, τζιμπόν0 comment

Tulumun öncülü: sipsi ve kabak zurnası Cimbon, çimbon, zimbon, zombon ve çibun (Çamlıhemşin) kızılağaç, buğday veya kabak sapından yapılan bir çeşit düdük; sipsi anlamıyla Trabzon ve Rize’de hatta zimbon ve zembura formunda Erzurum’da tespit edilmiştir. Trabzon Rumcasında çimboni (Çaykara) ‘kızların kaval gibi çaldığı bir ot sapı’ anlamında kullanılırken, Artvin’de ‘komar ağacının sapından yapılan düdük’ tutula olarak adlandırılmaktadır. Çocukların taze fındık ya da kızılağaç dalının içini çıkartarak kabuğundan yaptıkları düdük Giresun’da zirizop Trabzon’un Şalpazarı ilçesinde ise zipçuk adıyla bilinmekteydi. kabak zurnası veya şurihtra ise çocukların kabak sapı ve yaprağından hazırladıkları oyun…

Oku

Karadeniz ekoloji Karadeniz Türkçesi

Toprak solucanı ve çengelli solucan: cicil, zizil veya çiçili

Ağustos 28, 2017 Özhan Öztürkbağırsak kurdu, Çengelli solucanların, cicil, çiçili, karadeniz hastalık, kurt, Necator americanus, nedir, salgın hastalıklar, sebep olduğu, solucan, Toprak solucanı, zizil0 comment

Toprak solucanına verilen isim olup, Gümüşhane ve Trabzon’da cicil veya zizil, Rize’de çiçili, Lazca zizi olarak söylenmektedir. Bununla birlikte Trabzon Rumcasında zizil ‘tenya; bağırsak solucanı’, skoleç ise ‘yer solucanı’ anlamında kullanılmaktadır (Latince Lumbricus terretis, Almanca Regenwurm, İngilizce earthworm, İspanyolca Lomriz, Fransızca ver de terre, İtalyanca Lomrico, Yunanca σκουλήκι)

Oku

Karadeniz Türkçesi

Civciv, çocuk ve çiçek kelimelerinin kökeni cicik, cıcık, cucuk

Ağustos 28, 2017 Özhan Öztürkçiçek kelimelerinin kökeni, cicik, Civciv, çocuk, cucuk, etimoloji, meme, Moğolca, ne demek, nedir, ortak kök, Sanskritçe, türkçe0 comment

İnsan veya hayvan memesi, göğüs ucu anlamına gelen terim sadece Karadeniz bölgesinde değil Anadolu’nun pek çok yerinde cicik, cıcık, cucuk (Ordu, Giresun, Artvin, Ankara, Afyon, Çanakkale, Erzincan, Bitlis, Malatya, Elazığ, Trabzon, Samsun, Sinop, Ordu, Giresun, Çorum, Tokat, Amasya, Kayseri), çiçig (Çamlıhemşin), cicig (Bayburt, Gümüşhane, Rize) ve Lazca çiçi, çiça formlarında söylenmektedir. Giresun’da ve Anadolu’nun bazı bölgelerinde cicik formu (Kayseri, Isparta) ‘meme emen çocuk’ Sivas ve Tokat’da cücük, Şebinkarahisar’da çücük ve Muğla’da cicik formlarında ‘civciv’ anlamında kullanıldığı da kaydedilmiştir.

Oku

Karadeniz Kültürü

Hamur Kızartması ‘Cırıtta, Çırıhta, Zırıhta’ nasıl yapılır

Ağustos 28, 2017 Özhan ÖztürkÇırıhta, Cırıtta, Hamur Kızartması, karadeniz yemekleri, malzemeler, nasıl yapılır, Şekerli hamur kızartması terminolojisi, şerbet, Zırıhta, τζιρίζω, τζιριχτόν0 comment

Kızgın yağda kızartılan daha sonra üzerine bal, reçel, pekmez veya şerbet dökülerek yenilen sulu hamur lokmasının bölgedeki adıdır. Yumurta, yoğurt, yağ, tuz ve buğday unu sırasıyla suya eklenip çırpıldıktan sonra elde edilen hamur içinde kızgın yağ bulunan tavaya yayılarak veya küçük parçalara halinde atılıp kızartılmakta olup, bir tarafı kızaran hamur tavada hoplatılarak çevrilirdi ki eskiden gelinlik kızlar için bu beceriye sahip olmak şarttı. Hamur kaşıkla küçük parçalar halinde konarak kızartılırsa buna ‘lokma çırıhta’ adı verilirdi ki lokmalar sonra sıcak şerbet içerisinde bekletildikten sonra yenilirdi.

Oku

Karadeniz ekoloji

Ceviz ağacı ve ceviz meyvesi

Ağustos 28, 2017 Özhan ÖztürkCeviz ağacı, ceviz meyvesi, ceviz suyu faydaları, Cevizin faydaları, Juglans regia, Καρύδι, جوز0 comment

Ceviz ağacı ve kabuklu meyvesinin adı olup, Türkçe’ye Arapça aynı anlamdaki cawz (جوز) kelimesinden geçmiştir. Trabzon ağzında cevüz, çeviz (Akçaabat) ve cö:ğüz (Şalpazarı), Ordu ağzında cevüz şekilden söylenirken, Trabzon Rumcası karidhi, Lazca ise kakali ve nezi adlarıyla bilinmektedir. Lazlar ayrıca cevizi dibekte ezerek nozilehi adıyla bilinen yağını çıkarmaktadırlar (Latince Juglans regia, Almanca Walnuβ, İngilizce common walnut, İspanyolca Nogal, Fransızca noix, İtalyanca Noce comune; Yunanca karudi ‘Καρύδι’)

Oku

Karadeniz Kültürü

Cadı ve Cadılık (Doğu Karadeniz folklorunda)

Ağustos 28, 2017Ekim 28, 2019 Özhan Öztürkcadı masalı, Cadılar ve Cadılık, Cadılardan nasıl korunulur?, Cadıların özellikleri, cadılığın merkezi, Cadılık nasıl anlaşılır, cazi, Doğu Karadeniz, folklor, mayisa, Nasıl cadı olunur1 Comment

Doğu Karadeniz’de doğaüstü güçlerden faydalanarak insanlara zarar verdiğine, çocukları heybesine atıp kaçırdığına ve ciğerlerini çıkarıp yediğine inanılan kötü kalpli ve çirkin kadınlar olan cadılar cazi, çazi ve mayisa (Çaykara) adlarıyla anılmaktadır. Anadolu’da, sağlığında üstünden kedi atlamış veya köpek eti yemiş insanların, öldükten sonra hortlayarak cadı olacaklarına inanılmaktaysa da Doğu Karadeniz folklorunda cadılar uzaktan gelen korkunç bir yaratık olarak değil köyün içinden hatta aileden gündelik yaşamda kimliğini gizli tutan birisi olarak algılanmaktadır.

Oku