Burgaz, Burgas: Pyrgos, Deueltus, Zagora

Burgaz veya Burgas‘ın (Bulgarca Бургас) eski adı Pyrgos[1], Apollonia’nın Yunanlı kolonistler tarafından, Karadeniz kıyısında, Apollonia’nın batısında Mesembria’yı gözetlemek için askeri amaçlarla kurulmuş bir antik yerleşimdir. Roma döneminde imparator Titus Flavius Vespasianus (MS 69-79) tarafından emekli askerlerle kolonize edilerek Deultus[2] veya Deueltum adını almış olup[3], Zonaras’a göre[4] sonradan Zagora olarak da anılmıştır.

Antik Deultum yerleşiminin kalıntıları Yakezli köyünde halen görülebilir

durumdadır. Ortaçağ’da gözetleme amaçlı kullanılan Prygos adlı kale de varlığını sürdürmekte olup, 17. yüzyılda kasabanın adı Ahelo-Pirgas olarak değiştirilmiştir. Deultum kentinde Trajan (98–117) ile II. Philip (244-247) dönemleri arasında kesintisiz olarak çok sayıda bronz sikke darp edilmiştir. Osmanlı döneminde idari açıdan önce İslimye sancağına ardından Silistre ve 1878’e dek Edirne vilayetine bağlı kalmıştır. 19. yüzyılda önemli bir ticaret limanı olan yerleşim, Bulgaristan’ın bağımsızlığını kazanmasının ardından İstanbul ve Trabzon ile ilişkisi kesilince ekonomisi gerilemiştir.

1878’de 3 bin olan Burgaz kasabası nüfusu 1885-1892’de 5 bin, 1905’de 10.703, 1920’de 21.170, 1946’da 44.440, 1985’de 182.338,

1999’da 194.835,2008’de ise 188.861’i bulmuştur. Aytos (Aydos), Burgaz, Sredets, Kameno (Kayalı), Karnobat (Karnabat), Malko Tırnovo (Tırnovacık), Tsarevo (Vasiliko), Nesebır (Misivri), Pomorie, Ruen, Sungurlare, Primorsko kentlerinden oluşan Burgaz vilayetinin toplam nüfusu ise 1.423.500 (2001) olup, Bulgar kaynaklarına göre bunun 63 bini Türk, 58 bini Pomak, 19.500’ü Çingene geri kalanı ise Bulgardır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016

Notlar

[1] Yunanca πύργος “kule, hisar, burç”

[2] Yunanca Δεούελτος

[3] Ptol. III.11.11; Pliny, Nat. 4.18; Ammian. 31.8 (Debelcum)

[4] Zonaras ii. s. 155